Nederlands onderzoek werpt licht op Amerikaanse cholesterolstudie

John Kastelein, hoogleraar Vasculaire Geneeskunde in het AMC, presenteert de uitkomsten van deze imaging-trials vandaag in New Orleans tijdens het congres van de American College of Cardiology. Tegelijkertijd verschijnt online een artikel over de onderzoeksresultaten in het gezaghebbende wetenschappelijke tijdschrift The New England Journal of Medicine. ‘De studies laten zien dat het middel torcetrapib geen gunstig effect heeft op aderverkalking,’ zegt Kastelein in het aprilnummer van AMC Magazine, dat morgen verschijnt.

Torcetrapib, een nieuw medicijn dat de concentratie goed HDL-cholesterol in het bloed verhoogt, moest zorgen voor een doorbraak in de behandeling van hart- en vaatziekten. Het definitieve bewijs voor de effectiviteit ervan zou worden geleverd door ILLUMINATE, een grote studie onder 15.000 patiënten. De sterfte onder deelnemers die naast de statine Lipitor (atorvastatine) ook het nieuwe middel kregen toegediend, lag echter 60 procent hoger dan in de groep met alleen atorvastatine. De reden daarvoor is niet bekend. In december 2006 legde Pfizer het onderzoek onmiddellijk stil (zie MC 49/2006: 1965 ).

Ook in Nederland liepen op dat moment twee studies met torcetrapib, beide onder leiding van Kastelein en vaatspecialist Michiel Bots van het UMC Utrecht. Deze studies gebruikten IMT-metingen (een methode waarbij met echo de dikte van de vaatwand van de halsslagader wordt bepaald), voor onderzoek onder verschillende groepen patiënten. Onder Nederlandse deelnemers deed zich geen sterfte voor. Wel waren ook hier negatieve effecten te zien. ‘Bij proefpersonen die alleen Lipitor kregen, verbeterde het vaatstelsel; in de groep die daarnaast ook de nieuwe pil gebruikte, zagen we juist het omgekeerde. Patiënten hadden geen enkele baat bij het middel en bij sommigen was zelfs een toename van de aderverkalking te zien.’

Torcetrapib remt het eiwit CETP (Cholesterol Ester Transport Protein). Deze stof zorgt ervoor dat cholesterol uit HDL wordt ‘teruggegeven’ aan LDL. Door CETP te remmen kan het omgekeerde worden bereikt. De hoeveelheid HDL neemt toe, het LDL daalt juist.

Een hoge HDL-concentratie resulteert in een gezonder vaatstelsel en een kleinere kans op een hart- of herseninfarct.

Een te hoog LDL-niveau wordt doorgaans met succes behandeld met statines. Vaak echter is dat niet genoeg om het risico op een infarct voldoende omlaag te krijgen. Daarom wordt gezocht naar manieren om tegelijkertijd ook de hoeveelheid HDL in het bloed te vermeerderen.

AMC/JV