LHV-voorzitter: De ideale aanbieder van preventie

‘Ga nu voor gratis cholesterol prikken naar uw supermarkt!’ galmt het eerste pinksterdag in onze auto. Terugkomend van een gezinsuitje naar het geweldige Dunya-festival, word ik weer eens geconfronteerd met een fenomeen waar ik niet blij mee ben. Bij de uitgang kregen we nu nog een blikje niet te drinken frisdrank mee. Maar wie weet worden we volgend jaar met een of andere medische doe-het-zelf-test verblijd. Het lijkt wel een rage. De populariteit ervan stijgt nog steeds gestaag. Een beetje drogisterij verkoopt tegenwoordig testen voor onderzoek op nieraandoeningen, geslachtsziekten, vruchtbaarheid, kanker en cholesterol. Mensen hebben een toenemende behoefte aan medische keuringen. Veel Japanners en Amerikanen laten zich elk jaar medisch onderzoeken. In Duitsland zijn ‘Früherkennungs­untersuchungen’ onderdeel van het vergoedingen­pakket. Steeds meer Nederlanders laten in Duitsland een total body scan uitvoeren, inclusief een driedimensionale dvd voor thuis. Wat kan en moet de LHV nu met deze realiteit?

Om een aantal redenen ben ik een tegenstander van het ongebreidelde aanbod van zelftesten. Jan Lindemans, hoogleraar klinische chemie, zit in de werkgroep van de Nederlandse Vereniging van Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde, die zich bezighoudt met een keurmerk voor zelftesten. Die werkgroep is tot stand gekomen, omdat de testen niet het juiste niveau bleken te hebben. Er mankeert niet alleen het een en ander aan die testen, maar ook aan het nut ervan wordt getwijfeld. Urologen twijfelen openlijk aan het nut van preventief screenen op prostaatkanker. Naast het ontbreken van voldoende kwaliteit en de twijfel over het nut, maak ik me zorgen over het testen van de gezondheid zonder medische begeleiding. Bij angst voor aids kan ik me voorstellen dat iemand ervoor kiest om in eerste instantie volstrekt anoniem een hiv-test te ondergaan. Dat is wel te betreuren, want voor mij staat vast dat de huisarts ook dan de vertrouwde figuur is, die naast medische begeleiding ook troost, vertrouwen en advies geeft over hoe je het nu het best aan je partner of familie vertelt. In andere situaties kan het schadelijk zijn voor de gezondheid als de testuitslag niet door een huisarts wordt begeleid. Weten dat je pfeiffer hebt, betekent niet dat je weet hoe je daar het best mee kunt omgaan. Niet medisch opgeleiden missen de kennis om de uitslag van zo’n zelftest goed te interpreteren. Tot slot vind ik dat een huisarts in samenwerking met de patiënt tot de best mogelijke preventie komt. Een huisarts is bij uitstek in staat om vanuit een breed medisch perspectief naar de patiënt te kijken, waarbij hij rekening houdt met erfelijke factoren, leefstijl en andere omstandigheden die een rol spelen bij preventie.

De tijd is rijp om via de huisarts een doel­matig en zinvol preventief aanbod te realiseren. In de eerste plaats wordt zodoende een betrouwbare invulling gegeven aan de toenemende behoefte aan preventief onderzoek en advies. Bovendien werpen huisartsen, door zelf actief de ‘preventiemarkt’ op te gaan, een doelmatige drempel op tegen het aanbod van zelftesten en health checks.

Binnen de ledenraad van de LHV is inmiddels een traject gestart dat tot zo’n preventieaanbod moet leiden. Nog dit jaar wordt het verder uitgewerkt. Het aanbod moet allereerst duidelijk worden omschreven. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd voor het Nederlands Huisartsen Genootschap. Het preventieaanbod moet medisch immers goed worden  verantwoord. Naast de omschrijving ervan, dient duidelijk te worden welke randvoorwaarden nodig zijn om deze uitbreiding van het werkterrein van huisartsen mogelijk te maken. Als aanbod en randvoorwaarden bekend zijn, kan tenslotte met overheid en zorgverzekeraars worden gesproken over de financiering.

Uiteraard neemt dit traject wel even wat tijd in beslag. Dat patiënten uiteindelijk voor een deskundig preventief advies bij hun huisarts zullen aankloppen, staat voor mij echter als een paal boven water.

Steven van Eijck, voorzitter LHV