Inspectie: ‘Verantwoordelijkheden beter omschrijven’

Artsen, raden van bestuur en raden van toezicht moeten duidelijke afspraken maken over ieders verantwoordelijkheid, vindt de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Komend jaar wil ze daar met het veld over praten.

Als de kwaliteit van de zorg niet goed is, komt dat vaak omdat artsen, bestuurders en toezichthouders hun verantwoordelijkheden te vrijblijvend invullen. Dat staat te lezen in de Staat van de Gezondheidszorg 2009, die de inspectie deze week uitbracht onder de titel ‘De vrijblijvendheid voorbij, sturen en toezicht houden op de kwaliteit en veiligheid van de zorg.’

Voor het rapport deed de inspectie onder meer onderzoek in veertien instellingen die ofwel een voorbeeld zijn voor anderen ofwel ‘door een diep dal zijn gegaan’ en lessen hebben geleerd – zoals het UMC St Radboud (dat het hartlongcentrum moest sluiten), het Twenteborg Ziekenhuis (waar brand uitbrak in een operatiekamer) en Arkin (waar een patiënt overleed in een isoleercel).

Als het goed gaat, zo schrijft de inspectie op basis van dit onderzoek, nemen professionals de verantwoordelijkheid voor kwaliteit en veiligheid, werken zij goed samen, spreken zij elkaar daarop aan en leggen zij verantwoording af aan het bestuur. Bestuurders rekenen ideaal gesproken kwaliteit en veiligheid tot hun kerntaken, stimuleren professionals en geven zelf het goede voorbeeld; raden van toezicht bewaken de kwaliteit en leggen daarover maatschappelijke verantwoording af.

‘Formeel is de raad van bestuur verantwoordelijk voor kwaliteit en veiligheid’, zegt Wim Schellekens, hoofdinspecteur van de gezondheidszorg, ter toelichting. ‘Maar die moet dan wel weten wat er in de instelling gebeurt. En dat blijkt vaak niet het geval. Professionals moeten leren om verantwoording af te leggen, zoals bestuurders moeten leren om verantwoording te vragen. Pas dan krijg je veilige zorg. Met dit rapport houden wij partijen een spiegel voor en doen wij een appel op hen om hun verantwoordelijkheid te nemen. En tegen de raden van toezicht zeggen we: word wakker!’

In veel zorginstellingen, stelt de inspectie vast, wordt verantwoording afleggen vaak ervaren als een bureaucratische plicht. Ook in het uitwisselen van informatie tussen professionals en bestuurders valt nog veel te verbeteren. Veel professionals denken dat systemen ‘die bedoeld zijn om in alle veiligheid van problemen te leren’ ook ter controle worden gebruikt. Dat leidt, zo staat in het rapport, tot strategisch gedrag en gebrek aan medewerking, waardoor informatie minder bruikbaar wordt.

De inspectie wil de komende jaren sneller en daadkrachtiger optreden als bij calamiteiten blijkt dat de verantwoordelijkheden niet goed zijn verdeeld. Ook wil ze gaan praten met groepen van professionals, bestuurders en toezichthouders om hen vertrouwd te maken met de conclusies van het rapport. Schellekens: ‘We gaan bespreken hoe zij het zo kunnen regelen dat de kwaliteit en veiligheid beter worden gewaarborgd. Mét de nieuwe wetgeving, de vernieuwde zorgbrede Governancecode en de nieuwe toelatingsovereenkomst waar Orde en NVZ aan werken, moet dat leiden tot een breed gedragen set van toetsingsnormen. Vrijblijvendheid kan niet meer.’ JV