Herstel van functioneren

voorzitterscolumn

Communicatie is een essentieel onderdeel van medisch handelen. Er wordt veel goed gezegd, en soms onbewust wat fout gezegd. Dat merken wij op het moment dat uitspraken van artsen mensen de overtuiging hebben gegeven dat ze ziek zijn en daarom terecht thuis blijven. Van thuisblijven is nog nooit iemand beter geworden.

De en passant gedane uitlating dat iemand maar beter thuis kan blijven, rust moet nemen, of zelfs versleten is, heeft vaak een veel grotere impact dan de arts of fysiotherapeut zich in zijn dagelijks handelen realiseert.

Ook de communicatie door het stellen van een diagnose, of onvoldoende toelichten wat deze diagnose betekent voor het kunnen functioneren, kan funeste gevolgen hebben. Natuurlijk is een diagnose primair medisch-technisch van belang. Daarnaast helpt een diagnose iemand zijn probleem te begrijpen. Voor velen maakt dit ruimte om vervolgens het dagelijks leven weer te kunnen oppakken. Maar sommigen pakken het op als boodschap van blijvende schade en onvermogen.

Juist de neiging tot het geven van naamplaatjes draagt bij aan medicalisering. Is misschien de grote instroom in de Wajong vooral een gevolg van de populariteit van diagnoses als ADHD, PDD-NOS en andere diagnoses uit het autismespectrum? Wat draagt het stellen van deze diagnose bij aan het welzijn van onze patiënt?

Sommige patiënten pakken een diagnose op
als boodschap van blijvende schade

De boodschap dat DSM V zich zal kenmerken door vele nieuwe diagnoses, roept dan ook meteen twijfels op over het maatschappelijke nut. Werken wij daarmee de medicalisering niet in de hand? Maken wij niet dat meer mensen dan nodig daarin de rechtvaardiging vinden onvoldoende in de maatschappij te kunnen participeren? Bevorderen wij wel de zelfstandigheid van onze patiënt? Dragen wij niet bij aan toename van de claims op arbeidsongeschiktheid?

Het juiste antwoord op deze vragen kent vele nuances. De natuurlijke neiging van artsen om een verklaring in de zin van een diagnose te geven en de natuurlijke vraag van een patiënt om deze verklaring te krijgen, kent als neveneffect het risico van invalidering van de patiënt.

Natuurlijk is dit niet de bedoeling, maar het kan een gevolg zijn van de wijze waarop wij als artsen handelen en communiceren. Het is belangrijk ons hiervan bewust te zijn, en mogelijk onze keuzes hierop meer te baseren. Uiteindelijk zijn wij dienstverleners aan de cliënt, die een gezondheidsprobleem heeft. Dit gezondheidsprobleem heeft echter ook functioneringsproblemen tot gevolg. Ons medisch handelen richt zich primair op opheffen van het gezondheidsprobleem, en vaak wordt daarmee ook het functioneringsprobleem opgelost. Dit is niet vanzelfsprekend het geval, en daarom zou het goed zijn het behoud van functioneren expliciet als behandeldoel te benoemen.

Bij chronische patiënten en mensen met blijvend letsel is dit vanzelfsprekend, maar ook in het herstelproces van een gezondheidsprobleem zou dit expliciet benoemd moeten worden. Dan zal ook onze communicatie meer bewust het blijven functioneren ondersteunen. En dat is uiteindelijk van grote waarde voor onze patiënt.

Han Hullen, voorzitter NVVG