Geneesmiddelen voor specialisten

De Orde van medisch specialisten gaat een leidraad maken voor doelmatig voorschrijven van geneesmiddelen. Medisch specialisten schrijven vaak onnodig spécialités voor, volgens voorzitter Willem van der Ham in een online column op de website van Medisch Contact. ‘Uit gewoonte wordt gegrepen naar een spécialité, terwijl het generiek therapeutisch gelijkwaardig is en dus uit kostenoverweging de voorkeur geniet’, aldus de voorzitter.

De Orde neemt met deze leidraad een voorbeeld aan de huisartsen, die al jaren in groten getale generiek voorschrijven. Generiek voorschrijven heeft echter niet altijd de voorkeur volgens Van der Ham. Ziekenhuizen krijgen nieuwe spécialités vaak zo goed als gratis, zodat men ervaring kan opdoen onder strenge controle. Daarnaast maakt de complexiteit van de patiëntenpopulatie in het ziekenhuis dat de specialist over een breed therapeutisch palet moet beschikken.

Het credo luidt daarom: goedkoop als het kan, duur als het moet. Van der Ham reageert met zijn bijdrage op een column van Steven van Eijck in Medisch Contact (MC 25/2009: Generiek voorschrijven maakt het verschil). Daarin pleitte de LHV-voorzitter voor generiek voorschrijven, met name voor kostenbesparing op maagzuurremmers en cholesterolverlagers. HC

Column van Orde-voorzitter Willem van der Ham

Medicijnen: goedkoop waar het maar kan, duur enkel als het strikt noodzakelijk is

Als er één spreekwoord bestaat dat strijdig lijkt met onze oer-Hollandse koopmansgeest, dan is het wel 'goedkoop is duurkoop'. We staan er immers om bekend – en stralen het ook graag uit – dat we het liefst voor een dubbeltje op de eerste rang, of nog beter: logezaal, zitten. Toch lijkt dit gezegde wel van toepassing bij het voorschrijven van medicijnen. LHV-collega Steven van Eijck signaleert in zijn column in Medisch Contact dat we een groot kostenvoordeel kunnen boeken door meer generieke middelen voor te schrijven in plaats van spécialités. Bij alleen al de maagzuurremmers en cholesterolverlagers levert dit een winst op van 100 tot 200 miljoen euro op jaarbasis.

Ik kan hier volledig mee instemmen, zeker aangezien het vooral de medisch specialisten blijken te zijn die de spécialités uit de ziekenhuisapotheek laten aanrukken. De huisartsen en algemene apotheken grijpen vaker naar het generieke middel. Waarschijnlijk als gevolg van het project Voorschrijven Op Stofnaam (VOS) halverwege de jaren negentig en later het Elektronisch Voorschrijf Systeem voor de huisartsenpraktijk. Ook de Orde is overtuigd van het belang van deze zaak.

In mei en juni van dit jaar hebben we hierover gesprekken gevoerd met het ministerie van VWS. Uitgangspunt bij deze gesprekken was  'Goedkoop als het kan, duur als het moet', een slogan die wat mij betreft exact aangeeft in welke richting we moeten denken. Ik heb tevens een gesprek gehad met de directeur dr. Michel Dutrée van Nefarma, de koepelorganisatie van de geneesmiddelenindustrie, en ook hij is voorstander van generiek voorschrijven waar het kan en slechts op strikte indicatie afwijken met een spécialité.

Toch wil ik hierbij enige kanttekeningen plaatsen. Spécialités kunnen in het ziekenhuis een zeer nuttige rol vervullen en hoeven niet noodzakelijkerwijs tot hogere kosten te leiden. In de praktijk krijgen ziekenhuizen namelijk  nieuwe geneesmiddelen vaak helemaal of zo goed als gratis, simpelweg omdat men hiermee aldus veel ervaring kan opdoen onder strenge begeleiding en controle. Dit is op zich waardevol en dient dus door te gaan. Daarnaast maakt de complexiteit van de patiëntenpopulatie in het ziekenhuis  dat de medisch specialist over een breed therapeutisch palet moet beschikken.

Anders ligt het bij de geneesmiddelen die reeds lang op de markt zijn en waar vaak uit gewoonte naar wordt gegrepen, terwijl een generiek middel therapeutisch gelijkwaardig is en dus uit kostenoverweging dient te worden voorgeschreven. Hier zullen we dus meer aandacht aan moeten besteden.

Dit alles heeft er onder meer toe geleid dat wij als Orde samen met de wetenschappelijke verenigingen een leidraad zullen schrijven voor het doelmatig voorschrijven van geneesmiddelen. De door collega Van Eijck verwachte doelmatigheidswinst bij het voorschrijven van maagzuurremmers en cholesterolverlagers zullen wij samen met de voorschrijvers van deze geneesmiddelen nagaan. Verder denken we na over de mogelijkheden om onze specialisten(i.o.) in het opleidings- en nascholingstraject beter voor te lichten over het doelmatig voorschrijven van geneesmiddelen.

Een ander aandachtpunt , zowel in het kader van doelmatigheid als veiligheid, is de aansluiting van de eerste en de tweede lijn. Het komt nog veel te regelmatig voor dat patiënten die in het ziekenhuis worden opgenomen, opeens andere medicatie krijgen voorgeschreven dan de medicijnen die ze thuis al slikten. Ook zien we dat na behandeling recepten worden verstrekt die zijn gebaseerd op de in het ziekenhuis toegediende medicijnen, zonder te kijken of er geen goedkopere generieke middelen bestaan.
Systematische aandacht voor medicatieverificatie bij opname en ontslag wordt momenteel reeds ingevoerd in alle Nederlandse ziekenhuizen in het kader van het programma “Voorkom schade, werk veilig”.  Daarnaast zullen we ons routinematig handelen moeten doorbreken. Bijvoorbeeld door bij opname als basisprincipe te nemen dat de patiënten hun vertrouwde medicatie blijven behouden en dat we slechts bij zwaarwegende motieven hiervan afwijken. En bijvoorbeeld door patiënten al voor het ontslag uit het ziekenhuis op generieke middelen te laten overgaan. Goed en regelmatig overleg tussen specialisten en huisartsen en ziekenhuisapotheken en algemene apotheken is hiervoor een vereiste.

Voor ons specialisten vereist dit een omslag in het denken. We laten alles wat we menen nodig te hebben uit de ziekenhuisapotheek komen, zonder vaak ook maar enig benul te hebben van wat het allemaal kost. We krijgen immers zelf nooit de rekening gepresenteerd. Vandaar dat ik al mijn collega's wil aanraden eens op een vergelijkende website te kijken als  www.medicijnkosten.nl.

Ik denk dat hen dan de schellen van de ogen zullen vallen. Maatschappelijk, professioneel en economisch verantwoord voorschrijven vraagt van ons de slimheid van een VOS die beseft dat 'goedkoop' ook werkelijk een goede koop kan betekenen.

Willem van der Ham,
algemeen voorzitter Orde van Medisch Specialisten