Fotoreportage: Aids-preventie in de binnenlanden van Papoea

Papoea, een ‘Afrika’ in wording

Terwijl op 1 december, Wereld Aids Dag, de meeste ogen zijn gericht op Afrika, zijn er daarbuiten ‘Afrika’s’ in wording. Zoals Papoea, het Indonesische deel van Nieuw-Guinea. Dit eiland heeft het hoogste percentage HIV-geïnfecteerden van het land.

De Indonesische overheid reageert onvoldoende op de dreigende aidsepidemie. Reden voor de internationale hulporganisatie Dokters van de Wereld om een HIV/aids-preventieproject op te zetten in Mulia, een dorpje in het hoogland van Papoea. De Nederlandse medisch bioloog en preventiespecialist Caroline Duygun van Moorsel (29) werkt mee aan dit project.

Zwarte magie

‘De oorspronkelijke bewoners van Papoea, de Dani, geloven vaak nog in zwarte magie of vergelding als oorzaak van ziekten. Dat je jezelf kunt beschermen tegen HIV/aids is voor hen dan ook niet vanzelfsprekend’, vertelt Duygun van Moorsel. ‘De lokale autoriteiten zijn onwetend wat betreft HIV/aids, en vooral erg laks. Er zijn officieel nog geen grote aantallen doden, dus lijkt er niets te vrezen. Maar het virus heeft tijd nodig om zich te openbaren. Onder­-tussen worden steeds meer mensen besmet. Papoea staat nu op het punt waar Afrika 10-15 jaar geleden stond. Als er nu niet drastisch wordt ingegrepen, dan ontpopt zich hier een tweede Afrika.’

Erbarmelijk

In Mulia leven ongeveer 8000 mensen, voornamelijk Dani. ­Terwijl de ‘import-Indonesiërs’ van eilanden als Java, Sumatra en Sulawesi de betere baantjes hebben, leven de Dani als ­tweederangs burgers vaak onder erbarmelijke omstandigheden. Het project richt zich dan ook in eerste instantie op HIV/aids-preventie onder deze bevolkingsgroep. Duygun van Moorsel legt uit: ‘We lichten de bewoners op allerlei manieren voor over HIV/aids. Maar toen we merkten dat de voorlichting en kennis over andere ziekten ook minimaal was, besloten we de voorlichting breder op te zetten.’

Het afgelopen jaar heeft het team diverse posters en ­brochures in het Indonesisch, maar ook in de lokale Dani-taal ontwikkeld over onder andere malaria, diarree, moeder-­kindzorg, algemene hygiëne en natuurlijk over soa en HIV/aids. De missionarissen hebben alle Dani geleerd te lezen in hun eigen taal, wat voor de voorlichting een groot voor­-deel is. Duygun van Moorsel: ‘We houden ook spreekuren in het lokale ­ziekenhuis en geven trainingen aan het ziekenhuispersoneel en in de puskesmas, het gezondheidscentrum. Verder geven we condoomdemonstraties en delen we condooms en zeep uit. Daarnaast gaan we langs consultatiebureaus, de posyandu’s, om de moeders voor te lichten over basale gezondheids­onderwerpen.’

Dr. Nazir, hoofd van de puskesmas, apotheker en tevens arts in het plaatselijke ziekenhuis: ‘Soa zijn hier wijd verspreid en heel veel mensen kampen met de problemen ervan, zoals onvruchtbaarheid. De Dani zijn vaak al op zeer jonge leeftijd seksueel actief, soms zelfs al vanaf negen jaar. Ze zijn niet gewend om voorbehoedsmiddelen te gebruiken, simpelweg omdat die niet voorhanden zijn, terwijl vrije seks en polygamie hier normaal zijn. Dat werkt de verspreiding van seksueel overdraagbare aandoeningen in de hand.’

Volgens dr. Edwin, directeur van het plaatselijke ziekhuis is HIV/aids helemaal geen groot probleem. ‘Tot dusver zijn er slechts vier gevallen bekend. De bevolking hier heeft meer te lijden onder tuberculose, malaria, diarree en ondervoeding. Als er een vermoeden is dat iemand HIV-geïnfecteerd is, heeft het ziekenhuis bovendien geen testmogelijkheid. Een bloedmonster moet dan per vliegtuig worden opgestuurd naar Jayapura, de grote stad van Papoea en dat kost geld en tijd.’ Dus gebeurt dat bijna niet. De overheid stelt gratis counseling, tests en medicatie ter beschikking, maar dr. Edwin lijkt daar de noodzaak niet van in te zien.

Karaoke

In het ziekenhuis ligt een doodzieke man met tuberculose en chronische diarree. ‘Veelvoorkomende symptomen bij iemand met HIV/aids’, merkt Duygun van Moorsel op. Dr. Edwin komt even polshoogte nemen. Hij blijft bij de diagnose tuberculose en diarree. Vervolgens confisqueert hij de enige ambulance van de omgeving en spoedt zich naar een van zijn favoriete bezigheden: karaoke-zingen met de elite van het dorp. Een dag later blijkt de zieke man overleden, officieel aan tuberculose. Zijn bloed wordt niet onderzocht.

 Tom van der Leij

Website Wereldaidsdag.nl