Regeerakkoord moet oog hebben voor motivatie van artsen - voorzitterscolumn KNMG

Arie C. Nieuwenhuijzen Kruseman, Voorzitter KNMG

De verkiezingsuitslag is bekend. Op het moment dat ik deze column schrijf nog niet. Maar wel staat vast dat de zorg in het nieuwe regeerakkoord één van de belangrijkste onderwerpen zal zijn. Een goede gezondheid is niet alleen van belang voor de individuele burger, maar ook voor de maatschappij als geheel, het functioneren van de economie, de sociale cohesie en de levenskwaliteit. Behoud van gezondheid kost wat, maar levert veel op.

Door de stijgende zorgvraag bij beperkte middelen dreigt de gezondheidszorg echter onbetaalbaar te worden. Door een tekort aan personeel onuitvoerbaar. Tegelijkertijd wordt de gezondheidszorg door toenemende complexiteit en gebrek aan afstemming tussen tal van zorgverlenende instanties steeds ondoelmatiger en ineffectiever. Nu is de Nederlandse gezondheidszorg nog van uitstekende kwaliteit, één van de beste van Europa. Dit niveau is bij ongewijzigd beleid echter onhoudbaar.

Vaak wordt verondersteld dat groeiende productie in de curatieve zorg dé oorzaak van de stijgende kosten is. Dat is maar zeer ten dele zo. In vergelijking met de landen om ons heen is de curatieve zorg juist sober te noemen. Per hoofd van de bevolking heeft Nederland minder artsen, minder ziekenhuisbedden, minder opnames en een kortere ligduur in ziekenhuizen en minder geneesmiddelengebruik. De eerste lijn lost veel zorgproblemen op, tegen lage kosten. De stijgende zorgkosten zijn vooral een gevolg van een groeiend beroep op de AWBZ door ouderen. En dat terwijl de verouderingsgolf nog maar net op gang komt. Terecht heeft demissionair minister Schippers opgemerkt dat maatregelen nodig zijn om de zorg voor ouderen betaalbaar te houden en toegankelijk voor wie die zorg echt nodig heeft. Terecht ook heeft Verenso een 10-puntenplan gepresenteerd voor betaalbare en beschikbare zorg voor kwetsbare ouderen en chronisch zieken. Een aantal politieke partijen reageert op alleen al de gedachte dat over besparingen in de ouderenzorg gesproken moet worden, afwijzend. Ik vind dat kortzichtig. Zorg die onbetaalbaar is kan niet geleverd worden en treft dan ook ouderen en chronisch zieken.

In de discussie over besparingen in de zorg wordt vaak opgemerkt dat de prikkels meer gericht zijn op productie dan op kwaliteit en dat dat dé reden is van uit de hand lopende kosten. Los van de vraag of er gezien de gesloten hoofdlijnakkoorden nog wel sprake is van productieprikkels, vraag ik mij af of de discussie wel zo vaak moet gaan over prikkels. Veel artsen zijn intrinsiek gemotiveerd. Extra prikkels zijn daar niet voor nodig, wel werkomstandigheden die optimale benutting van die intrinsieke motivatie bevorderen. Een situatie waarin door gebrek aan personeel en middelen de zorgverlening verschraalt en artsen gedemotiveerd raken is wel het laatste waar de burger op zit te wachten. In het komende regeerakkoord dient niet alleen aandacht te worden besteed aan de kosten en kwaliteit van de zorg, maar ook aan de vraag hoe de zorg optimaal kan profiteren van intrinsieke motivatie.