De waarde van groen

Planetary health kan heel groot zijn, maar ook klein en heel dichtbij. Wanneer het gaat om een gezonde groene woonomgeving bijvoorbeeld. Om te meten of het groen op peil is, hebben we de vuistregel van 3-30-300: uit elke woning zijn drie bomen te zien, in elke straat staan 30 bomen, in een straal van 300 meter is een park te vinden.

Zo’n vuistregel geldt ook voor de omgeving van bijvoorbeeld zorginstellingen, kantoren en winkels. Voldoende openbaar groen neemt dus behoorlijk wat schaarse ruimte in en heeft onderhoud nodig. De kosten van groen zijn duidelijk. Bomen en parken worden gemakkelijk geschrapt uit ontwikkelplannen, want zoals Lucebert zei: alles van waarde is weerloos. Sociaalgeneeskundigen zijn health advocates. Wij komen op voor groen, samen met andere zorgprofessionals. Natuur heeft namelijk duidelijk waarde voor (volks)gezondheid en welzijn, voor alle generaties. Kinderen spelen meer buiten in een groene omgeving: goed voor hun brede ontwikkeling en visus. Jongeren en werkenden ervaren relatief veel mentale druk. Psychische klachten zijn momenteel de belangrijkste factor bij langdurig verzuim. In een groene omgeving herstellen mensen sneller en verbetert hun stemming. Dat effect lijkt sterker naarmate mensen meer klachten ervaren. Ouderen zijn kwetsbaar voor hittestress – een groene omgeving verlaagt de temperatuur. In zijn algemeenheid maakt een groene omgeving het gemakkelijker om gelukkig en gezond te leven. Groen nodigt uit tot lichaamsbeweging en ontspanning. Groen bevordert sociale contacten en zingeving.¹

‘Grasfalt’, levert geen biodiversiteit of ecologische waarde

Nog mooier nieuws? Vergroenen van de woonomgeving kan de sociaaleconomische gezondheidsverschillen verlagen. Aandachtswijken, waar mensen wonen met lagere inkomens en minder opleiding, hebben vaak het minste groen en het meeste fijnstof, geluidsoverlast en hittestress. De stenen omgeving kan dreigend ogen en extra stress geven. Tegelijkertijd is het voor deze mensen minder vanzelfsprekend om de wijk te verlaten voor bijvoorbeeld uitstapjes. Als dit soort wijken substantieel groener wordt, kan dat een stevig effect hebben op het welzijn en de gezondheid van de mensen die er wonen.

Alle reden dus om als sociaalgeneeskundige te werken voor de groene zaak. Artsen Maatschappij + Gezondheid adviseren vanuit GGD’s gemeentebesturen, ook over bestemmingsplannen en bouwvergunningen. Jeugdartsen pakken die rol voor kinderen en jongeren, medisch milieukundigen voor de brede leefomgeving. Arbeidsgeneeskundigen zetten zich in voor een gezonde, veilige, groene werkomgeving. Natuurlijk trekken we daarbij op met allerlei groepen en organisaties die de waarde van een groene gezonde omgeving zien. Met Vereniging Arts en Leefstijl, met Alles is Gezondheid (tip: check de toolkit op hun website³), met Pharos, met de Groene Zorg Alliantie, met de milieubeweging.

Gezamenlijk hebben we ook oog voor de grote Planetary Health, de waarde voor de planeet. KAMG, LOSGIO en AJN zijn bijvoorbeeld partners van beweging Van wie is de lucht, tegen reclame voor fossiele brandstoffen.⁴ Voor omgevingsgroen betekent dat, dat alleen maar groen zijn niet volstaat. Strakke groentapijten, ‘grasfalt’, leveren geen biodiversiteit of ecologische waarde. Voor een werkelijk gezonde toekomst op een leefbare planeet zetten we in op bloeiende, levende natuur. Het is de hoogste tijd.

voetnoten:

1. Maas J, Postma JA. Natuur en gezonde leefstijl. De wetenschappelijke onderbouwing tussen de relatie tussen natuur en gezondheid. 2020. Artsen en Leefstijl en Alles is Gezondheid. 1615996854_2024979_ARTS_Handleiding_NatuurGezond.pdf (artsenleefstijl.nl).

2. Venderbos J, Hosper K, Van Loenen T. Leefomgeving en gezondheidsverschillen. 2023. Pharos. Pharos_Leefomgeving_gezondheidsverschillen_online-1.pdf.

3. https://www.allesisgezondheid.nl/knowledgebase/natuur-voor-gezondheid/

4. https://vanwieisdelucht.nl/