‘Je moet op zoek naar waar je energie van krijgt’

Piet van Hees (72) groeide op als oudste van vijf kinderen in een boerengezin in het Brabantse Dongen. Piet: ‘Als je terugkijkt, realiseer je je dat je carrière maar voor een klein deel je eigen verdienste is en dat geluk en toeval een belangrijke rol spelen bij hetgeen je hebt gedaan en bereikt. En dat begon voor mijzelf al in de derde klas van de lagere school toen mijn ouders verhuisden naar een kerkdorp in de buurt. Op de school waar ik zat, werd prima onderwijs gegeven dankzij de belangeloze inzet van een religieuze orde. Op sterk aandringen van de klassenbroeder bleef ik op mijn oorspronkelijke school. Was ik van school veranderd, dan was mijn loopbaan vrijwel zeker anders verlopen. Kortom, een kwestie van geluk. Net zoals ik ooit in een kast een schoon overhemd zocht en daar een EHBO-boekje van mijn zus vond waardoor mijn interesse voor de geneeskunde was gewekt; ik vond het allemaal machtig interessant! En dat overhemd? Dat had ik nodig omdat ik een goede indruk wilde maken op een heel mooi en lief meisje bij dansles. Ik gaf de helft van mijn zakgeld uit voor een drankje met haar. Ik ben maar wat dankbaar dat ik haar 55 jaar later nog steeds mijn vrouw mag noemen.’

Schot in de roos

Babette van Hees (39) is moeder van Julian (4) en Mathijs (2) en leeft met haar vriend Jan Henk en hond Sam net buiten Apeldoorn in een prachtige boerderij. ‘Als kind hebben we altijd buiten gewoond en na vijftien jaar studeren, werken en eeuwig zoeken naar een parkeerplaats in Utrecht, verlangde ik weer erg naar de ruimte. Nu fiets ik vaak naar mijn werk, tenzij ik veel avondvergaderingen heb. De laatste tijd was het weer vaak “bal” hoor. Op een gegeven moment grapte ik weleens dat ik net zo goed mijn stretcher op mijn kantoor kon neerzetten, zo veel was ik er.’ En dat terwijl de kordate en enthousiaste Babette juist voor microbiologie koos om werk, managementtaken en privé beter te kunnen combineren. ‘Ik wilde niet dezelfde werkweken maken als mijn vader en ik had ook al snel door dat mijn plek niet aan het bed van patiënten of in de polikliniek is. In mijn coschappen vond ik de exposure aan ellende enorm heftig. Een moeder die stierf tijdens een bevalling, doodzieke kinderen; ik lag ervan wakker, kon het niet loslaten. Ik had het er met mijn ouders over, dat ik geen poli’s wilde draaien, maar niet wist wat ik dan wel moest. Een keuze coschap bij medische microbiologie en immunologie was een schot in de roos, mede dankzij mijn enthousiaste opleider in het Antonius Ziekenhuis. Op die plek wist ik weer waarom ik geneeskunde was gaan studeren.’

Afscheid

Piet is inmiddels acht jaar met pensioen en geniet van zijn vrije tijd, studeert Spaans en gaat vaak op pad met de camper. Hij leest veel, wandelt bijna elke dag zijn ommetje rond het Henschotermeer bij Maarn en als het even kan, past hij met zijn vrouw Loes op de kleinkinderen. ‘En toch mis ik ook het werk, soms droom ik erover! Toen ik enige tijd geleden, inmiddels als patiënt, wat vaker in het ziekenhuis moest zijn, deed het me echt goed af en toe een oud-patiënt tegen te komen. Ik behandelde veel patiënten met chronische darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, vaak tientallen jarenlang. Om van hen afscheid te moeten nemen, deed me erg veel. Het laatste jaar heb ik daarom getracht bij polikliniekbezoeken persoonlijk afscheid te nemen, mijn spreekuren liepen niet eerder zoveel uit.’ Babette: ‘Die periode was echt indrukwekkend, al die brieven, de dankwoorden. Op zo’n moment vind ik het even een gemis dat ik als arts nauwelijks patiëntcontacten heb.’

Plichtsbesef

Zou Piet het nu anders doen, zijn werkende leven? Het ‘ja’ komt snel en overtuigd. ‘Ik zou minder willen werken, meer tijd besteden aan hobby’s en aan mijn gezin. Maar in die tijd wist je niet beter. Zeker in de beginperiode met slechts twee of drie MDL-artsen waren naast het normale werk met name de frequente diensten nogal belastend.’ Babette weet ook niet beter dan dat Piet werkte. ‘En als de telefoon ging, moest iedereen stil zijn, want er was maar één telefoon en die zat vast aan de muur. Nu ik zelf een gezin heb en fulltime werk, ben ik wel verbaasd hoe zij dat voor elkaar boksten hoor. Paps werkte bijna altijd, drie kinderen, de nodige klussen in huis, een grote tuin, geen hulp.’ Piet: ‘Dit kon alleen dankzij mama, Babs. En we hebben geluk dat we altijd fit zijn geweest. En dat werk in de tuin en de klussen in huis waren ook altijd een fijne afwisseling van het hoofdwerk in het ziekenhuis.’

Coach

Babette stelt dat haar jonge gezin vast in de soep zou draaien als haar partner Jan Henk niet veel thuis zou zijn. ‘Goed geregeld dus, en toch blijf ik het lastig vinden om de balans te vinden tussen werk, thuis en tijd voor mezelf. Ik wil eenmaal thuis er vol voor mijn gezin zijn, maar heb ook me-time nodig, anders loop ik vast. Ik heb vorig jaar een fantastische coach gevonden en sindsdien lukt het me beter om zonder schuldgevoel met een vriendin af te spreken of in onze thuisbieb weg te kruipen met een goed boek. Je moet op zoek naar waar je energie van krijgt, zoveel heb ik wel geleerd. Het is een balans waar we denk ik allemaal naar op zoek zijn, ik zie het ook bij mijn jongere collega’s. Wat die allemaal op hun bordje krijgen aan life-events en werkdruk; ik vraag me weleens af of dat niet anders moet.’

Empathie

De laatste jaren voor zijn pensioen is Piet wel iets minder gaan werken. ‘Ik vond het fysiek zwaarder worden, raakte ook emotioneel meer betrokken, het greep me soms echt aan. Ik vroeg me weleens af of hierdoor de professionele afstand tussen behandelend arts en patiënt niet in gevaar kwam, iets wat ook belangrijk is voor een goede patiëntenzorg. Die balans werd lastiger. Ik dacht daar weer aan toen ik over het boek Slotcouplet van longarts Sander de Hosson las. Over het belang van empathie, de warme betrokkenheid als mens, niet de professionele en soms te kille zakelijkheid die kan heersen.’ Babette: ‘Maar papa, jij had wel die warme band met je patiënten, hè? Je kreeg niet voor niets zo’n mooi afscheid. Als opleider stond je wel bekend als streng.’ Babette memoreert: ‘Een tijd werkten we allebei in het Antonius in Nieuwegein. Net als mijn zus trouwens, die is daar OK-verpleegkundige. Ik weet nog goed dat ik tussen mijn vader en mijn opleider in liep en papa een arm om me heen sloeg. Ik voelde de groep aio’s achter ons schrikken: ‘Wat doet die Van Hees nu?!’ Bijna niemand wist dat hij mijn vader was.’ Piet: ‘Dat zijn wel leuke momenten die je deelt.’

Lezen

Vader en dochter delen de passie voor het lezen. Beiden hadden op jonge leeftijd de dorpsbibliotheek al verslonden. Piet had thuis niet veel meer omhanden dan de Donald Duck van het buurmeisje dat hij noodzakelijkerwijs te vriend moest houden. Babette speurde al snel de boekenkast van paps door. Nu is het andersom. Haar vader koopt niet veel nieuwe boeken. Piet: ‘De zuinigheid van vroeger zit er bij mij diep ingesleten hoor. Maar in de uitgebreide bibliotheek van Babs en Jan Henk kan ik altijd terecht. Mijn schoonzoon is verwoed verzamelaar, ik profiteer daar graag van! En ik loop ook regelmatig langs de Bosbieb bij ons in Maarn, om een boek te brengen of te lenen, een prachtig systeem!’ E-boeken komen er niet in bij de ­familie Van Hees. Babette: ‘Verschrikkelijk! Ik wil zien waar ik ben, moet zo’n boek voelen, kijken, ruiken. Op vakantie gaat er ook altijd een meter boeken mee, heerlijk om dan helemaal in zo’n boek te verdwijnen!’

De promotie van Babette is een heel dierbaar moment tussen vader en dochter. Bij haar propedeuse kreeg Babette het proefschrift van Piet, vol met aantekeningen voor zijn verdediging. Ook was er een verholen aanmoediging opgetekend: ‘Wie weet verschijnt er ooit zo’n boekje van jouw hand.’ Vele jaren later, na bloed, zweet en vele tranen, promoveerde Babette zelf en droeg zij haar ‘boekje’ op aan Piet en aan zijn vader, die destijds vlak voor de promotie van Piet overleed. ‘De cirkel was rond.’