Reacties
Kees van Straaten
1 minuut leestijd
euthanasie

Recht op euthanasie??

3 reacties

Veel (huis)artsen in Nederland kunnen meegaan in een verzoek om euthanasie. Meestal gaat het om bekorting van het laatste stuk van het ziekbed bij kankerpatiënten, of patiënten die in de laatste fase verkeren van MS of ALS. Euthanasie is voor alle betrokkenen zeer beladen.

Het staat een arts echter vrij om niet in te gaan op een euthanasieverzoek. Deze nee-boodschap zal als slecht nieuws overkomen. Het is dan ook van groot belang dat de patiënt dat standpunt tijdig weet, dus ruim voor het ziekbed! De KNMG spreekt dan over: “…verwijzing naar een collega…”. Daar komt het probleem: er wordt  gesuggereerd dat zoiets een reële mogelijkheid is. Zeker als het een situatie betreft zoals ‘klaar met leven’ of een euthanasieverzoek bij dementie, zou ik in mijn omgeving geen enkele arts weten die de terminale zorg van deze categorie patiënten overneemt. Zo las ik laatst in de NRC (Antoinette Reerink) zelfs: “…een arts die zijn verwijsplicht niet nakomt, zou zich voor de tuchtrechter moeten verdedigen…”. De suggestie dat zo’n verwijzing in de praktijk haalbaar  is, is onjuist. Het dreigen met de tuchtrechter is onkies.

Dan nog wat anders:
De KNMG heeft onlangs – nav veranderende jurisprudentie - de deur op een kier gezet: euthanasie zou mogelijk moeten zijn in een situatie van ‘klaar met het leven’, zolang er maar genoeg medische belemmeringen zijn. Dat is een hellend vlak. Hoeveel medische belemmeringen is ‘genoeg’? Dat hangt af van de draagkracht van de patiënt zoals dat altijd geldt voor een ondragelijke situatie. Ik voorspel dat veel artsen terugdeinzen voor dit verzoek. Wellicht worden zelfs SCEN-artsen kopschuw.  Zou dat een leegloop van SCEN-artsen betekenen? Dat baart mij grote zorgen aangezien daar nu al een tekort aan dreigt.

Euthanasie heeft nu in Nederland een juridische basis: geweldig!  Weet wel dat het geen recht is van de patiënt, maar in voorkomende gevallen het ultieme resultaat van een bijzonder gegroeide samenwerking tussen de zieke en de dokter. Het einde van het leven is zelfs in 2011 niet altijd maakbaar.


Kees van Straaten, huisarts, SCEN-arts, Bergen NH


  • Meer brieven

euthanasie
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • L.C. Westra

    SCEN arts, DELFT

    De reactie van de KNMG/dhr van Wijlick op de brief van de heer van Straaten over het ‘recht op euthanasie’, straalt wat mij betreft zelf een sfeer uit van ‘maakbaarheid’.
    De werkelijkheid is echter weerbarstiger dan alle richtlijnen kunnen voorzien e...n beschrijven!
    Het is zeer juist wat collega van Straaten beschrijft dat euthanasie meestal en idealiter de uitkomst is van een zorgvuldig gegroeide samenwerking tussen zieke en dokter. Hierbij is het noodzakelijk samen goed af te stemmen wanneer de patiënt de euthanasie uiteindelijk wenst en de dokter die kan uitvoeren. Euthanasie is en blijft dan nog steeds een zware en vaak emotioneel beladen handeling. Het gaat om buitengewoon medisch handelen. Een patiënt doden in plaats van genezen.
    De heer van Wijlick schrijft naar mijn mening te gemakkelijk over het doorverwijzen van een patiënt met een euthanasieverzoek naar een collega. Als men principiële bezwaren heeft tegen euthanasie zal dat misschien in een vroeg stadium wel goed gaan, eerder dan de euthanasie werkelijk aan de orde is.
    Echter vaker doet zich denk ik de situatie voor dat een arts geen principiële bezwaren heeft tegen euthanasie (en dat ook aan de patiënt heeft gecommuniceerd), maar dat het toch voor de arts heel moeilijk is de euthanasie uit te voeren op het moment dat de vraag actueel wordt. Bijvoorbeeld omdat hij recent een euthanasie heeft gedaan. Of omdat er persoonlijke (emotionele) omstandigheden spelen die dat in de weg staan..
    Er zijn verschillende aspecten die het lastig maken om een patiënt in deze situatie (nog) naar een collega te verwijzen. Je wilt een collega niet belasten met een dergelijk moeilijk probleem. Artsen zijn opgeleid met het idee zelf verantwoordelijkheid te nemen voor moeilijke situaties die op hun weg komen. Een collega neemt het ook niet gemakkelijk over. Het is in die situatie namelijk moeilijk om nog een band op te bouwen met de patiënt en samen naar de euthanasie toe te groeien. De arts die de patiënt overneemt weet ook niet of hij zelf op korte termijn in de eigen praktijk met een euthanasievraag zal worden geconfronteerd. Daarnaast is het zo dat de arts vaak al een traject met de patiënt is gegaan, dat hij ook graag wil voltooien. Uiteindelijk kan de zorg in de terminale fase ook veel voldoening geven, om het geheel goed af te sluiten.
    De KNMG zou er in mijn opinie goed aan doen het handelen van artsen niet dwingend voor te schrijven maar juist vrijheid van handelen te laten aan de arts in deze moeilijke situaties. De richtlijnen rond het levenseinde moeten als gids dienen en de (juridische) mogelijkheden schetsen. Dan kan de arts zich gesteund voelen in het nemen van de juiste beslissingen samen met de patiënt.

    L.C. Westra,
    SCEN arts.

  • B.E. Boon

    huisarts, Heelsum Nederland

    De strekking van de brief van collega Van Straaten kan ik onderschrijven. De reactie van de KNMG niet.
    De KNMG stelt dat het aan de individuele arts is om het definitieve besluit te nemen wel of niet aan euthanasie mee te werken. Het is niet anders d...an dat artsen hier verschillend in staan. Persoonlijk worstel ik er vaak mee en zie ik euthanasie slechts als laatste redmiddel in het palliatieve traject. Ik ben blij dat ik het in mijn loopbaan tot heden niet heb hoeven toepassen. Ik begrijp dat het voor patiënten heel moeilijk kan zijn afhankelijk te zijn van de persoonlijke beoordeling/overtuiging van hun arts. Het advies om zo vroeg mogelijk helderheid te scheppen tegenover de patiënt onderschrijf ik volledig. Helaas is het vaak niet mogelijk te voorspellen hoe een ziekteproces zich zal ontwikkelen. Te allen tijde zal de arts in ieder geval goede palliatieve zorg dienen te verlenen.
    Het commentaar namens de KNMG bij monde van de heer Van Wijlick heeft mij erg verbaasd. Het spijt mij dat de KNMG zulke wereldvreemde uitspraken doet. In de reactie wordt niet ingegaan op het gestelde probleem dat het vrijwel onmogelijk is een patiënt met een actuele euthanasievraag te verwijzen. Van Wijlick kan wel wensen dat dit mogelijk zou zijn, maar het gaat er om wat de praktijk is. Hierna komt hij nog met een onnavolgbare redenering dat er een soort ruilhandel zou kunnen komen. De ene arts neemt de euthanasie over en de aanbieder levert daarvoor iets anders. Voordat je het weet wordt hiervoor dan weer een waarnemer ingehuurd en kun je het in geld gaan uitdrukken. Het moet niet gekker worden!
    Daarnaast impliceert deze ``compensatie`` bij verwijzen dat er toch een plicht bestaat!

  • Eric van Wijlick

    beleidsadviseur KNMG, Utrecht

    Het einde van het leven is, zoals Van Straaten betoogt, inderdaad niet altijd maakbaar. Soms is de euthanasiewens van de patiënt niet te verenigen met het geweten van de arts. Het staat de arts immers vrij het euthanasieverzoek niet in te willigen. W...el moet iedere arts serieus ingaan op een euthanasieverzoek. De uitkomst daarvan kan zijn dat de arts, zoals Van Straaten terecht stelt, tijdig - dus ruim voor het ziekbed - aan de patiënt kenbaar maakt dat hij niet bereid is euthanasie uit te voeren. Het is juist in deze fase, ver voor dat er klachten ontstaan, van groot belang dat arts en patiënt tijdig praten over het overlijden. Zo kunnen de mogelijkheden en de onmogelijkheden wederwijds verkend worden en kunnen grenzen worden bepaald. De KNMG heeft hier de handreiking tijdig praten over het overlijden opgesteld.
    Er is geen juridische verwijsplicht, maar het behoort wel tot de professionele verantwoordelijkheid tijdig te verwijzen of over te dragen aan een collega. Zou het niet voor patiënten, maar ook voor artsen zo moeten zijn dat er binnen grotere samenwerkingsverbanden afspraken worden gemaakt? Binnen zo'n gezamenlijk gedragen verantwoordelijkheid worden niet telkens dezelfde artsen belast, hoeven bezwaarde artsen zich niet bezwaard te voelen om een collega te vragen en wordt voorkomen dat patiënten zelf moeten gaan shoppen. Bij een dergelijke set afspraken kan er sprake zijn van compenserende activiteiten door bezwaarde artsen. Dit is voor alle duidelijkheid geen uitwerking van enig recht op euthanasie, maar misschien wel een manier om willekeur te verminderen en dat het in voorkomende gevallen, zoals de auteur schrijft: 'Het ultieme resultaat is van een bijzonder gegroeide samenwerking tussen de zieke en de dokter'. Dat kan alleen als de arts de grenzen van de wet en zijn eigen handelen kent, maar daar ook tijdig en helder over spreekt met de patiënt.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.