Euthanasie is normaal medisch handelen

De euthanasiewet is een groot goed, maar verbetering is mogelijk. Er zijn minstens twee grote problemen. Voor artsen: de inbedding van de wet in het strafrecht. Voor de samenleving: het feit dat euthanasie geen recht maar een gunst is. Beide kunnen worden opgelost door euthanasie tot normaal medisch handelen te maken.

Artsen kunnen strafrechtelijk worden vervolgd. Dat gaf onlangs aanleiding tot het volkomen absurde toneel dat een arts in het strafbankje zat voor een daad van barmhartigheid. Dat voelt als een anomalie, maakt artsen kopschuw en minder ontvankelijkheid voor het lijden van hun patiënt. Terwijl de diepste opgave van de arts is het lijden weg te nemen of te verzachten.

Patiënten ervaren als regel in hun lijden het verkrijgen van euthanasie als een recht. Boosheid en onbegrip zijn vaste onderdelen in de communicatie rond het verzoek.

Euthanasie moet daarom uit het strafrecht. Door het onderdeel te maken van het normaal medisch handelen, komt het binnen de gewone kaders van klacht- en tuchtrecht. Ter voorkoming van een dwangpositie voor de arts die om principiële redenen geen euthanasie wil verlenen, is een vorm van registratie (‘euthanaserend arts’) noodzakelijk. Een dergelijk openbaar register schept duidelijkheid wat de patiënt van deze dokter kan verwachten en biedt mogelijkheden voor scholing.

Voor de patiënt ontstaat een recht als er een medische indicatie voor euthanasie is. De criteria daarvoor kunnen samenvallen met de vigerende criteria. Als een arts meent dat niet aan de criteria is voldaan, moet hij dat kunnen uitleggen aan zijn patiënt. Die heeft recht op een second opinion.

De onderstroom van morele verwijtbaarheid door de relatie met het strafrecht kan verdwijnen en de toegankelijkheid vergroten. Aan het rechtsgevoel in de samenleving wordt voldaan.

Simon Groen, klinisch geriater, niet praktiserend, werkzaam voor de Levenseindekliniek (tegenwoordig expertisecentrum euthanasie), SCEN-arts