‘The old man’s new friend’?
Plaats een reactie‘Helaas’ en ‘jammer’ zijn veelvoorkomende woorden in de berichtgeving over coronadoden in verpleeghuizen: we horen het op het journaal en lezen het in de krant of in nieuwsbrieven. Deze connotatie past bij het gevoel dat onze samenleving heeft over de strijd die gevoerd moet worden om corona de baas te blijven en met name kwetsbare mensen te beschermen tegen dit dreigende onheil. Mijn dagelijkse ervaring als specialist ouderengeneeskunde maakt dat ik op een genuanceerdere manier kijk naar dit soort berichtgeving.
Er zijn in verpleeghuizen gelukkig nogal wat bewoners die kunnen genieten van het dagelijks leven, ondanks de beperkingen en de gebreken die het ouder worden heeft meegebracht. Er is echter ook een substantieel aantal mensen dat het wel gehad heeft met het leven of wat daar nog van rest. Patiënten die mij in vertrouwen zeggen: ‘Voor mij hoeft het eigenlijk niet meer’, en ‘Ik zou wel willen dat ik morgen niet meer wakker word.’
Sommige bewoners hebben hier zelf al goed over nagedacht. Andere beseffen vanwege hun ziekte niet altijd in wat voor ontmenselijkte toestand ze zijn terechtgekomen. Mantelzorgers (partner, kinderen, vrienden) die vaak erg betrokken zijn, doen dat des te meer en zij maken dan ook de bedenking: heeft dit leven nog wel zin en wanneer komt er een einde aan? Dat mogen ze bij mij hardop zeggen zonder zich schuldig te voelen. Vaak is er een heel proces van overwegingen aan voorafgegaan waarbij emoties niet van de lucht zijn en waarbij hart en verstand met elkaar in conflict komen.
Als deze ouderen een ernstige complicatie oplopen met mogelijk dodelijke afloop, zoals een pneumonie (the old man’s friend), een flink hersen- of hartinfarct of nu ook een corona-infectie, dan wordt dit vaak ervaren als een geschenk uit de hemel: een natuurlijke manier om uit het leven te kunnen stappen. In de gesprekken die ik heb in het kader van advance care planning ben ik niet bang om luidop de vraag te stellen of ze bij zo’n complicatie bereid zijn om dit verhoopte maar altijd onverwachte cadeau in ontvangst te nemen zodat we daar als medici gepast beleid op kunnen inzetten. Zowel patiënten als mantelzorgers voelen zich opgelucht als ze hierover op een onbevangen manier kunnen praten met de arts en staan soms verwonderd als die op ongeveer dezelfde golflengte zit. Dat een corona-infectie ook zo’n cadeau kan zijn, is dan niet verwonderlijk. En dan wordt een overlijden aan de gevolgen van corona eerder één van de mogelijke ontsnappingsroutes uit het leven naar meer rust en voor wie erin gelooft naar een hiernamaals.
De grilligheid waarmee het virus huishoudt in de samenleving en zijn slachtoffers kiest en de wisselende schade die het veroorzaakt geven nog maar eens aan hoe weinig maakbaar het leven is, zeker op hoge leeftijd. Verpleeghuisbewoners die nog zichtbaar konden genieten en die in de ogen van de omgeving nog vitaal leken, leggen wel het loodje terwijl hoogbejaarde en duidelijk kwetsbare patiënten die hun leven een onvoldoende geven, na enkele weken weer functioneren als vanouds. En die laatsten vertellen me dan soms met enige spijt en verdriet: ‘Jammer toch: nu heb ik ook corona overleefd.’
Luc Van Houdt specialist ouderengeneeskunde, Arnemuiden
- Er zijn nog geen reacties
