Schouwen bij een paarse krokodil
2 reactiesMevrouw J. is overleden, en ik mag niet schouwen.
Zij had de ziekte van Alzheimer in een vergevorderd stadium en het ging thuis écht niet meer. Maar ze weigerde opgenomen te worden. Daarom is zij een tijdje geleden met een rechterlijke machtiging opgenomen op de afdeling Psychogeriatrie van ons verpleeghuis.
Na opname is haar gezondheid helaas niet verbeterd. Ze viel regelmatig, en ging steeds slechter eten en drinken. Uiteindelijk werd zij bedlegerig, en drie maanden later is ze overleden.
Ik ben vanavond de dienstdoende arts-assistent en krijg het telefoontje. De specialist ouderengeneeskunde van de afdeling heeft het zorgvuldig voorbereid en alles wijst op een natuurlijk overlijden. Er is geen knik in het verhaal: mevrouw J. ging thuis al heel snel achteruit en het vallen is daar een gevolg van geweest.
Maar hier is de twist: mevrouw is opgenomen met een rechterlijke machtiging. Dat betekent dat ik de schouw niet mag doen, maar dat de forensisch arts moet komen.
De forensisch arts die ik opbel zegt: ‘Klopt, dat moet inderdaad. Maar ik hoef het daarna niet te melden aan de officier van justitie, dus je mag wat mij betreft ook zelf gaan schouwen. Herinner je je de paarse krokodil nog?’
Dat zette me aan het denken. Waarom is er een regel dat een RM-patiënt automatisch door de forensisch arts geschouwd moet worden? Hebben RM-cliënten een grotere kans op onnatuurlijke dood, of calamiteiten? Waarom mag een arts van de organisatie dat niet inschatten?
Is het nu een verplichting, een aanbeveling of mag de arts het zelf weten?
Tijd om de richtlijnen in te duiken. De Handreiking (niet-)natuurlijke dood stelt: ‘Bij een overlijden in een BOPZ-instelling ligt het – gezien de bijzondere, op een detentie gelijkende, situatie – voor de hand om als behandelend arts zelf geen schouw te doen en deze lijkschouw door de gemeentelijk lijkschouwer te laten doen.’
Hier kom ik niet veel verder mee. Is het nu een verplichting, een vrij nadrukkelijke aanbeveling of mag de behandelend arts het zelf weten? De handreiking is ook al uit 2016.
Patiënten die gedwongen zijn opgenomen op de afdeling Psychogeriatrie hebben misschien vaker een overlijden door onnatuurlijke oorzaak. Door onrust en medicatie daartegen is het valrisico nog hoger dan bij ‘normale’ kwetsbare ouderen. Maar mijns inziens moet dat vooral reden zijn om te overleggen met de forensisch arts. Standaard schouwen door de forensisch arts ‘omdat dat nou eenmaal moet’ lijkt me geen goed idee. Er is een tekort aan forensisch artsen, die vast niet zitten te wachten op meer werk, en een arts vanuit de eigen organisatie is waarschijnlijk veel goedkoper.
Beste collega’s,
Zullen we de regels eens herzien, en in de handreiking opnemen dat bij een opname in een Wzd-instelling, de behandelend arts mag inschatten of een overlijden natuurlijk of onnatuurlijk is? Ik kan beloven dat ik bij twijfel echt de telefoon zal pakken om te overleggen.
Overlijden aan de beet van een paarse krokodil is vast geen natuurlijke dood. En dan mag ik wéér niet schouwen…
auteur
Karin Elmgreen-Pouw, aios ouderengeneeskunde, Hof van Batenstein, Vianen
E. Wannee
Forensisch arts
De regeling dat mensen die onvrijwillig ergens verblijven, bij hun overlijden door een forensisch arts geschouwd moeten worden, is gelegen in de onvrijwilligheid. Het gaat hierbij niet om de vraag of er sprake is van een natuurlijk of een niet-natuur...lijk overlijden; het gaat erom dat er voor het overlijden mogelijk dwangmiddelen zijn gebruikt, en indien dat het geval is, te onderzoeken of die dwangmiddelen mede verband zouden kunnen hebben met de doodsoorzaak. Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens schrijft voor dat er zorgvuldig onderzoek gedaan moet worden naar de aard van een overlijden, en dat geldt te meer als er sprake is van onvrijwillige omstandigheden.
Dit geldt voor mensen in detentie (Huis van Bewaring enz.), maar ook voor mensen die om medische redenen gedwongen opgenomen waren (RM).
In plat Nederlands gezegd geldt hier dan: "Laat de slager niet zijn eigen vlees keuren", maar laat het onderzoek onafhankelijk gebeuren. Dat dient ook ter bescherming van de eigen behandelaar, want op deze wijze kan hen ook niet nadien verweten worden dat ze uit eigen belang het onderzoek naar de doodsoorzaak naar hun eigen hand zouden hebben gezet; het onderzoek is immers gedaan door een onafhankelijk lijkschouwer.
Tot slot kan ik de lezer geruststellen dat we als forensisch artsen niet zeer vaak lijkschouwen moeten doen puur op grond van onvrijwillige opname, waarbij bovendien evident sprake is van een natuurlijke dood. Spreek ik voor mijzelf dan doe ik dat minder dan eenmaal per jaar.
V. Borst
Specialist ouderengeneeskunde, Raamsdonksveer
Collega verwoordt helder waar dingen verbeterd/vereenvoudigd kunnen worden.
Ook tav het schouwen van patiënten met gevorderde dementie die na een heupfractuur komen te overlijden kan een en ander vereenvoudigd worden. Nu komen schouwartsen aan de lop...ende band (onze patiënten worden steeds fragieler en, vallen frequent en nemen fors in aantallen toe) mensen schouwen, vullen hun papieren in, bellen even naar het OM en klaar; nooit meer iets van gehoord de afgelopen 30 jaar.
Waar is de zinvolheid in deze?
[Reactie gewijzigd door Borst, Vincent op 19-05-2023 16:27]