Mag je dan nérgens meer aan overlijden?
9 reactiesGisteren volgde ik interessant onderwijs over transitie in de zorg. Cijfers en getallen passeerden de revue over de steeds ouder wordende patiëntenpopulatie – die ook steeds langer thuis (willen) blijven wonen – de almaar duurder wordende zorg en de stijgende kosten van medicamenten. Genoeg stof tot nadenken over maatregelen die we als zorgverleners met elkaar zullen moeten nemen om de zorg enigszins betaalbaar te laten zijn.
Vandaag volg ik weer een dag van mijn stage anesthesiologie in het kader van mijn opleiding tot SEH-arts.
Doel is om ademwegmanagement aan te leren ten behoeve van de patiënten die in de toekomst op mijn SEH zullen verschijnen. Het mooie is dat ik op deze manier als een soort toeschouwer een kijkje neem bij het reilen en zeilen op de ok in een groot perifeer ziekenhuis in de Randstad.
Betaalbare zorg? Wat is dat eigenlijk? Dollartekens en beelden uit mijn tijd in Afrika wisselen elkaar af tijdens de time-out van een 72-jarige patiënt met een glioblastoom. Hij zal door de operatie die vandaag plaatsvindt nog zeker een paar maanden extra kunnen leven na het ondergaan van aanvullende chemo en radiotherapie. ‘Het zijn ook altijd zulke aardige mensen’, zegt de neurochirurg die hem gaat opereren. Ik denk aan het meisje van 4 jaar dat ik reanimeerde in Zuid-Afrika, wetende dat het een kansloze missie was, en aan ‘de ontzettend aardige’ moeder die ernaast stond en haar dochtertje zag sterven.
De volgende patiënt is een 91-jarige man met zeer uitgebreid vaatlijden als gevolg van diabetes mellitus, met daarnaast nog een hele waslijst aan ziekten en medicatie. De anesthesioloog en ik lopen voor de operatie even bij hem langs op de verkoeverkamer. Hij komt voor een onderbeenamputatie.
Hoe dichter ik bij de man kom, hoe hoger mijn wenkbrauwen zich optrekken. De beste man is sterk vermagerd, een neus-maagsonde bungelt uit zijn rechterneusgat.
Bij navraag door de anesthesioloog blijkt dat hij de sonde twee weken geleden heeft gekregen in het verzorgingshuis, omdat men bang is dat hij zich zal verslikken wanneer hij normaal voedsel tot zich neemt.
De anesthesioloog is hier duidelijk niet van op de hoogte, maar lijkt er ook niet van onder de indruk. ‘Adviseren jullie weleens om een operatie niet te doen als patiënten op de preoperatieve screening komen?’, vraag ik hem. Al mijn hersencellen vragen zich af wat deze man hier in godsnaam doet. Mag je dan tegenwoordig nérgens meer aan overlijden, het liefst gewoon met twee benen als het even kan?
Tijdens de time-out blijkt ook de chirurg niet op de hoogte van de sondevoeding. Op mijn vraag ‘wat voor revalidatietraject hebben jullie precies voor deze meneer in gedachten?’ krijg ik geen antwoord.
Ik zie het al voor me: de prijzige rit naar het ziekenhuis, de operatie, de ligdagen in het ziekenhuis, vervolgens met de ambulance naar een revalidatiecentrum. Daar het aanmeten van een dure prothese die hij hoogstens nog een halfjaar zal gebruiken, als hij überhaupt ooit zijn bed al uit zal komen...
Dat onderwijs van gisteravond was niet voor niets. Moeten we alle mogelijkheden die we hebben ook echt benutten? Of kunnen we hier en daar ook een stapje terug doen?
En nog belangrijker: kunnen we ruimte creëren om op ons ingestelde beleid terug te komen, wanneer de situatie voor een patiënt duidelijk veranderd is?
Ik hoop in de toekomst op de operatiekamer te staan met een chirurg die de indicatiestelling voor operatie durft te herzien als de patiënt daar al ligt. Of eigenlijk: die vóór het plannen van een operatie met de patiënt bespreekt dat er ook andere, niet-invasieve opties te bedenken zijn.
En laten we dan het bespaarde bedrag schenken aan het verbeteren van de transitie in de zorg. Of aan de kinderen in Afrika.
