Een race om de euthanasie
6 reactiesEen aanmelding voor ons hospice: een vrouw met uitbehandelde longkanker. Nu verblijft ze nog in het ziekenhuis. Terugkeer naar huis is onmogelijk in verband met de zorgbehoefte en ontbreken van voldoende mantelzorg.
Er is een euthanasiewens. Met de huisarts heeft zij hierover afspraken gemaakt. Na het lezen van de aanmelding bel ik de huisarts. Ja, er is gesproken over euthanasie, maar alleen in algemene zin. Er is geen wilsverklaring opgesteld. Er zijn geen verdere afspraken gemaakt. De huisarts is bereid mee te denken in de afstemming rondom de euthanasie, ook als de patiënte in ons hospice wordt opgenomen waar ik als specialist ouderengeneeskunde haar hoofdbehandelaar zal zijn. Ik bel ook nog de behandelend arts in het ziekenhuis met het verzoek patiënte in te lichten dat een euthanasietraject zorgvuldigheid en tijd vraagt.
Op de dag van opname maakt de patiënte me één ding duidelijk: zij wil euthanasie en liever vandaag dan morgen. Dit is met de huisarts zo afgesproken. Bovendien heeft de longarts ook gezegd dat euthanasie kan bij haar ziekte. Mijn uitleg dat dit niet zo simpel is, lijkt zij nauwelijks op te pikken. De aanwezige vermoeidheid maakt lange gesprekken lastig.
Opnieuw overleg met de huisarts. Hij bezoekt de patiënte: het verzoek is duidelijk. Maar. Nu ik hoofdbehandelaar ben, vindt hij het lastig het euthanasieverzoek verder op te nemen. We besluiten dat ik het verder oppak.
Wat volgt is een race om de euthanasie maar zo snel mogelijk te laten plaatsvinden. Ik probeer patiënte iedere werkdag te spreken om een dossier op te bouwen en voor mezelf helder te krijgen of aan de voorwaarden voldaan kan worden en of ik bereid ben de euthanasie uit te voeren. Ik ben bijna ook meer bezig met alles al te regelen (SCEN-arts, wilsverklaring opstellen) dan dat ik tijd heb voor een goed gesprek. Het appel van de patiënte blijft: hoe eerder, hoe beter. Haar nood is zo invoelbaar. Uiteindelijk voer ik de euthanasie uit, op de dertiende dag van opname bij ons. Ik heb besloten dat ik ertoe in staat ben, heb me ervan overtuigd dat ik aan de zorgvuldigheidseisen voldoe.
Het is niet de eerste keer dat dit zo gaat. Ik voel me er niet prettig bij: ik voel me erg onder druk gezet om zo snel tot uitvoering te komen.
De verwachtingen van de patiënte bij opname zijn hooggespannen: er zal snel een euthanasie volgen. De voorbereidingen eerder zijn nauwelijks getroffen: er is niet of nauwelijks dossieropbouw bij de huisarts geweest (ondanks een langer bestaand ernstig ziektebeloop), er is niets op papier gezet door de patiënte. Dat kan beter. Mag ik een
actievere rol verwachten van de huisarts? Had ik een actievere rol
van de huisarts moeten vragen? Had ik het appel van de patiënte
minder zwaar moeten laten wegen en meer tijd voor de voorbereiding van de euthanasie moeten nemen? Moet ik accepteren dat het werken als specialist ouderengeneeskunde in een hospice betekent dat ik vaker zo moet werken?
Genoeg om weer over na te denken. Want wat doe ik bij een volgende soortgelijke aanmelding?
Mirjam Broes
kaderhuisarts palliatieve zorg, scenarts ,
Beste collega,
Wat een onprettige en herkenbare situatie heb je beschreven. Dit geeft inderdaad een heleboel stof tot nadenken.
Maar het roept ook vragen op: wat is er gebeurd dat patiënte zo snel mogelijk euthanasie wenst? Ook achter d...eze vraag gaat een hulpvraag schuil. Bijvoorbeeld niet dagenlang in coma willen liggen, te kijk liggen voor familie en vrienden, angst te stikken, een teleurstellend contact met geliefden, eenzaamheid, zich niet nog een keer willen overgeven aan vreemde handen, etc. Dan is tijd en rust voor een gesprek heel essentieel en soms wordt daarmee wonderlijk snel een goede relatie opgebouwd in deze fase. Dit is belangrijker dan de race om de regels die op deze manier een doel op zich dreigt te worden. Het gaat hier nogal om iets: het doden, weliswaar uit barmhartigheid, van een mens. Er moet volgens mij duidelijker gecommuniceerd worden dat dit niet makkelijk is voor artsen, dat mag een patiënt zich best realiseren. Het is hier niet ‘u vraagt wij draaien’.
En dan is het hier ook de vraag waarom patiënte niet in het ziekenhuis kon blijven en de euthanasie verricht zou kunnen worden door de longarts of de huisarts. Een hospice is niet slechts een sterfhuis. Het is een plek waar rust, betrokkenheid en ruimte is om te leven tot het moment van sterven. Daar moeten we veel duidelijker over worden.
Het allerbelangrijkste is echter dat wanneer je je er niet prettig onder voelt, wanneer je je onder druk gezet voelt je het niet moet doen. Niemand mag van jou eisen je eigen waarden geweld aan te doen. De patiënt kan nog zo dwingend zijn in zijn autonome wens tot euthanasie: hij heeft (in de meeste gevallen) nog steeds iemand nodig die het uitvoert.
Leopold Messchaert
, huisarts/Scenarts
Blijkbaar een terugkerend probleem voor de specialist ouderengeneeskunde in het hospice. Ik denk dat het belangrijk is zelf de regie te houden bij deze problematiek, niet laten opjagen door patiënt of diens familie.
Uiteindelijk is de specialist ou...derenzorg verantwoordelijk zowel om aan de zorgvuldigheidseisen te voldoen maar ook voor zijn eigen welzijn.
De rol van de huisarts is hierin zeker belangrijk, ik kan me voorstellen dat als de huisarts voldoende betrokken is hij zelf de euthanasie uitvoert in het hospice. E.e.a vergt natuurlijk goede afstemming met alle betrokkenen.
Tony van Wieringen
Huisarts, Purmerend
Ik denk dat we niet zo naar elkaar moeten wijzen. Ook ik als huisarts ervaar telkenmale bij euthanasie dat als de patient het besluit heeft genomen om euthanasie te willen dit het liefst dezelfde dag moet gebeuren. het is een maatschappelijke ontwikk...eling. Euthanasie wordt door patienten gezien als een recht. En ik voel mij vaak onder druk gezet door familie en of patient om zo snel mogelijk tot euthanasie over te gaan. Zo kan het niet langer dokter. Ik ga ook vaak mee met die druk, het lijden is goed invoelbaar maar je wil als dokter gewoon meer tijd. Meer voorlichting ook vanuit de NVVE is wenselijk.
Floor Bols
Specialist ouderengeneeskunde, hospicearts, Tilburg
Als hospicearts is deze casus voor mij erg herkenbaar. Nu euthanasie vragen (en soms eisen) “normaler” wordt en frequenter voorkomt merken wij dat de druk toenam en daarbij verwachtingen van patiënten (en huisartsen) scheef gingen lopen. Wij hebben d...aarom besloten een duidelijk standpunt in te nemen en te communiceren naar de huisartsen en medisch specialisten in de regio: de eerste 2 maanden van opname binnen onze organisatie (verpleegafdeling of hospice) zullen wij actuele euthanasieverzoeken naar de huisarts terug verwijzen. Wij zullen uiteraard de vraag mee exploreren en staan open voor overleg met de huisarts, maar wij hebben die 2 maanden nodig om patiënt en zijn mening en persoonlijkheid te leren kennen. Nadat we dit gecommuniceerd hebben met de regionale ziekenhuizen en huisartsen zijn er tor nu toe alleen nog maar begripvolle reacties gekomen. Het schept duidelijkheid voor de artsen en patienten en geeft ons meer ruimte.
Mark bax
Specialist ouderengeneeskunde , Eindhoven
In een vergelijkbare casus, maar met een uitgebreider voortraject van de huisarts heeft in dit geval de huisarts de euthanasie verricht op het hospice. Het kan soms ook anders lopen en dan is het fijn om het samen te doen
Eduard Veldhuis
Chirurg niet praktiserend, Groningen
Ad: "Ik ben bijna ook meer bezig met alles al te regelen (SCEN-arts, wilsverklaring opstellen) dan dat ik tijd heb voor een goed gesprek":
Bij een mondeling verzoek is een schriftelijke wilsverklkaring niet nodig.