Doorgeslagen autonomie
6 reactiesSeptember 2014. Ik werd ’s nachts wakker gebeld door de marechaussee van Bonaire. Mijn vader, een man van 54 jaar, had zich vreemd gedragen tegenover een vrouwelijke medepassagier in het vliegtuig van Aruba naar Amsterdam. Zij trok aan de bel bij de vliegtuigbemanning, en voor m’n vader wist wat er aan de hand was, maakte het vliegtuig een tussenstop op Bonaire en moest hij het vliegtuig verlaten. Ik mocht kort zijn stem horen. Hij was bang.
Mijn vader heeft zijn leven lang gestreden tegen psychische ziekten en wilde niets liever dan naar huis. Kort daarvoor was hij halsoverkop naar Aruba vertrokken om zijn hoofd leeg te maken. Hij was namelijk bang dat hij longkanker had. Hij had vele jaren trouw gerookt, zijn vader was in zijn zestiger jaren overleden aan longkanker en er was recentelijk een productieve hoest bijgekomen. Kortom, genoeg reden voor hem om zich ernstig zorgen te maken. Zijn psychische problemen zorgden er echter voor dat hij dit niet op een rationele manier kon aanpakken en ook ik had hem er niet van kunnen overtuigen om een dokter te bezoeken. En dus vertrok hij.
De marechaussee vertelde me dat mijn vader een verwarde indruk maakte en dat ze hem indien zijn toestand dit toeliet de volgende dag op het vliegtuig naar Amsterdam zouden zetten. Tot mijn grote tevredenheid en opluchting kwam hij de volgende dag aan, alleen… dit was niet mijn vader. Minstens 10 kilo lichter en heel veel ideeën zwaarder sloot hij me in zijn armen.
In de auto naar huis vertelde hij honderduit. Alles was hem duidelijk geworden, hij had de waarheid in pacht maar wij simpele zielen zouden dit niet begrijpen. Eten had hij al twee weken niet gedaan, want dit had hij niet nodig. Ver weg van zijn vertrouwde omgeving en zonder de geestverruimende middelen waar hij in Nederland zo gewend aan was geweest had m’n vader een psychose ontwikkeld. Thuisgekomen keken mijn moeder en ik elkaar aan: wij zouden wel de juiste zorg voor hem regelen. Maar wat hadden wij het mis.
Een maand lang waren de huisarts, spoedeisende psychiatrie en andere zorgmedewerkers kind aan huis. Mijn vader was inmiddels zo psychotisch dat hij alle medische zorg weigerde. ‘Dokter, het gaat echt prima met mij’, klonk het dagelijks door de woonkamer. Lichamelijk ging het bergafwaarts. Hij weigerde te eten, hoestte fors en kon vrijwel niet meer uit bed komen. Mijn noodkreet om een inbewaringstelling voor hem aan te vragen (door zichzelf uit te hongeren was hij immers een gevaar voor zichzelf) werd steevast genegeerd. Op de laatste dag thuis loog de weegschaal er niet om: een schamele 45 kilo. We verrichtten een laatste wanhoopsdaad en brachten hem – tegen zijn zin, maar hij had de kracht niet meer zich ertegen te verzetten – naar de Spoedeisende Hulp. Mijn vader bleek geen longkanker, maar miliaire tuberculose te hebben. Zijn lichaam had in deze zeer verzwakte staat geen schijn van kans. Een maand later overleed hij in het ziekenhuis.
Nu, meer dan vijf jaar later, ben ik zelf dokter. Ik ben verdrietig. Niet alleen omdat ik graag nog zo veel momenten met mijn vader had gedeeld, maar ook omdat dit voor mijn gevoel anders had gekund. Juist nu ik zelf dokter ben, wringt dit. Zijn we in de afgelopen jaren niet volkomen doorgeslagen met het respect voor autonomie en zelfbeschikking? En wat is er nodig om in te grijpen als iemand langzaam (of snel) door je vingers glipt?
With these questions, I rest my case.
Tot later, lieve pap.
Meer praktijkperikelen
Fred Bekker
psychiater, Apeldoorn
wat een schrijnende casus. Deze heeft echter niets te maken met doorgeslagen autonomie, maar met incompetentie van de betrokken hulpverleners en met name "de spoedeisende psychiatrie". Klachtwaardig tot en met. Voor complexe casus met een combinatie ...van psychiatrische en somatische symptomatologie zijn er in aangewezen algemene ziekenhuizen PsyMed units (MPU) waarnaar verwezen kan worden; het behoort de competentie van elke psychiater te zijn daarvoor de indicatie te kunnen stellen (of op zijn minst contact op te nemen met een collega-psychiater van een MPU).
G. Veenstra
waarnemend huisarts
Wat een ingrijpend verhaal om je vader op zulke jonge leeftijd achteruit te hebben zien glijden. Er zal ongetwijfeld regelmatig nagedacht worden over 'wat als ..' en er kan inderdaad veel verbeteren in de zorg maar ik vind het jammer om te lezen dat ...er meteen allerlei 'vingertjes' gewezen worden wat er allemaal niet goed is en waar de 'klacht' naar toe moet. Dit maakt het verlies niet kleiner en zal echt niet plotseling gaan zorgen voor een 'structurele verbetering in de zorg'. Ik heb het gevoel dat er in de samenleving steeds sneller een 'zondebok' of klacht moet worden geuit en dat ook collega's elkaar steeds makkelijker afvallen. Daarnaast speelt er een toegenomen bureaucratie, wet/regelgeving, 'avg' en werkdruk waarbij steeds meer zorgprofessionals op zzp basis werken (zelf ook schuldig) en de veelvoud aan diverse verschillende zorgaanbieders zijn vermoedelijk mede verantwoordelijk voor lange wachtlijsten, 'zorghoppen', beperkte continuïteit en problemen in ANW zorg. De zorg verwachtingen en ook zorgconsumptie werkt twee kanten op. Daarbij is bijvoorbeeld ook het aantal huisartsen sinds 2000 met ruim 48% toegenomen!
Siep de Groot
Huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde
Met een osychiatrische voorgeschiedenis zal een psychiater niet gauw naar lichamelijke oorzaken kijken. Het omgekeerde komt ook voor. Zo maakte ik mee dat een stokdove patiënte met dwang werd opgenomen omdat zij een gevaar voor haarzelf was door zond...er uitkijken de weg over te steken. Het duurde tijdens de opname vele weken voordat zij een adequaat gehoorapparaat kreeg. Dat had thuis ook heel goed gekund.
Dit weekend wordt in Het dagblad Trouw een boek besproken van Damiaan Denis, hoogleraar psychiater aan de UVA. Er zijn teveel psychiaters, de wachtlijsten zijn enorm, het aantal verwarde mensen neemt de laatste jaren toe en..... het aantal psychiaters is sinds 2003 met 54% gestegen. Zij laten gesprekken over aan psychologen, die vaak niet bekwaam zijn. Zelf zorgen ze voor de administratie, het dossier en het beleid. Al lang is bekend dat de ggz veel te duur is en gedoemd is om ten onder te gaan. Gemakkelijke patiënten met uit zichzelf genezende depressies stressstoornissen worden geholpen terwijl de moeilijke zoals uw vader het nakijken hebben. het is te triest voor woorden.
Ik zou zeker een klacht bij de IGJ of rechtstreeks bij de verantwoordelijken voor de dood van uw vader neerleggen. Helpen zal het niet maar de Wvggz dient er juist voor te zorgen dat patiënten zoals uw vader adequaat worden geholpen. Het is goed dat dit praktijkperikel nog eens aantoont dat we van de psychiatrie niet veel te verwachten hebben.
M Kamphuis
Psychiater , Utrecht
Typefout in 7de regel van onder: “mits wilsONbekwaam en toestemming [..]”
M Kamphuis
Psychiater, Utrecht
Een wilsonbekwame patiënt die in lichamelijk gevaarlijke toestand is kan onder de WGBO onder dwang worden opgenomen op een somatische afdeling. Moet zelfs hier, want gezien de leeftijd van de casus was dit nog in tijden van de oude BOPZ en je mocht g...een patiënten onder dwang in de ggz zetten alleen om somatische zorg te verlenen. Alleen weigeren somatische afdelingen regelmatig psychiatrische patiënten want die geven in hun als psychose of stemmingsstoornis geduide gedrag soms overlast op een somatische afdeling. Wat mij vooral rest is de vraag in hoeverre de tbc ook cerebrale haarden tot gevolg had, en was de verwardheid van vader geen psychose maar een delier of uiting van cerebrale besmetting, verder verergerd door (toename of bijkomend) delier bij verslechterende lichamelijke toestand door niet eten. Helaas de hele tijd geduid als psychose omdat de voorgeschiedenis belast was met psychiatrie. Het komt regelmatig voor dat gedragsproblemen als psychiatrie worden geduid omdat de eigenaar psychiatrie in de vg heeft. En dan denkt men niet meer verder, met alle gevolgen van dien. De levensverwachting van patiënten met een EPA (ernstige psychiatrische aandoening) is 20-25 jaar lager dan de gemiddelde Nederlander. Oa door patient-delay maar zeer zeker ook dokter-delay. Klachten worden geduid als tussen de oren, maar ja daar zitten oa hersentumoren ook. Onder de WGBO kun je echt iemand tegen zijn wil in de scan leggen, mits wilsbekwaam en toestemming wettelijk vertegenwoordiger en voldoende indicatie om te voorkomen dat iemand ernstig letsel oploopt of heeft.
Lessen over wilsbekwaamheid, WGBO en (nu) WVGGZ zijn hard nodig voor allerlei hulpverleners, om de juiste zorg ook wanneer iemand niet wil, toch te verlenen. Dat is in de WGBO zelfs onze plicht als hulpverleners.
Huisarts
Huisarts, Den Haag
Ik snap dit niet, als iemand zo duidelijk wilsonbekwaam is en zijn achteruitgang in gezondheid niet inziet, kan zo'n wilsonbekwame patiënt toch makkelijk gedwongen opgenomen worden?
Waarom heeft de GGZ hier dan niet doorgepakt?
Vreselijk om dat m...et je eigen vader mee te maken. Is er nog een na-evaluatie geweest? Is er melding van gemaakt bij de GGZ instelling, is het gemeld als calamiteit?
Het lijkt me heel moeilijk om dit te laten 'rusten'.