Permanente dronkenschap

De eerste keer dat ik hem zag zat hij als een mokkend klein kind voor me. Tas gepakt, en erop voorbereid dat ik hem wilde overhalen om toch te blijven. Dat wilde hij niet; hij wilde ‘ambulante behandeling’. Hij bracht het als het ei van Columbus. Zijn woonbegeleider zat er terneergeslagen bij. Jarenlange poliklinische verslavingszorg en intensieve begeleiding vanuit de gehandicaptenzorg hadden immers helemaal niets opgeleverd. Ambulante behandeling was echt voldoende uitgeprobeerd.

Ik kende hem al uit de casusbespreking. Twintig jaar alcoholist en pas 34. Met een verstandelijke beperking, waarvan het niveau door permanente intoxicatie niet meer precies te bepalen was. Plus inmiddels leverfunctiestoornissen, nierfunctiestoornissen, cachexie, o ja een onthoudingsinsult in de vakantieweek, en mogelijk ook nog het syndroom van Korsakow. Een palliatief beleid werd al overwogen.

Zijn permanente dronkenschap werd gevoed door een leven vol ellende, ernstige traumatisatie, gebrek aan perspectief of zinvolle dagbesteding en het simpelweg niet weten hoe je zonder drank zou kunnen. Zijn sociale inbedding was nihil, op een paar drinkebroers na dan, en tot voor kort zijn begeleidster. Maar zij had nu ook alle hoop laten varen.

Vanochtend, toen ze hem naar de kliniek bracht had ze een flintertje hoop: eindelijk een detox. Daarna kijken hoe verder. Maar al na twee uur zag hij het niet meer zitten: hij wilde weg. Mijn interpretatie: te nieuw, te eng, te spannend zo’n opname als je sociaal-emotioneel 3 jaar bent.

Geheel tegen zijn verwachting mocht hij weg van mij: ambulante begeleiding kon hij krijgen. Zijn begeleidster keek me boos en wanhopig aan. De deal was wel: ‘we doen nu wat jij wilt; als dat niet werkt, doen we wat ik wil’. Vol goede hoop bekrachtigde hij dat met een handdruk.

Nog twee keer probeerde hij het vrijwillig in de kliniek, want ambulant lukte inderdaad niet. De laatste keer vroeg hij om tegengehouden te worden bij voortijdig vertrek. Dat mag niet zomaar in Nederland; leg dat maar eens uit. Een rechterlijke machtiging en BOPZ-opname boden uitkomst. Een maand na opname trof ik hem bij de arbeidstherapie. Overall aan, bezem in de hand en ouwehoeren met ‘de jongens’. Vijftien kilo zwaarder en een stuk beter in zijn vel. In die conditie verhuisde hij naar een zorgboerderij en daar zit hij nog. Zonder een druppel bier. Ik zie hem nog af en toe en deel zijn verhaal graag met anderen die de hoop dreigen te verliezen. Wij hielden hoop en hij geniet van zijn leven.

Joanneke van der Nagel, psychiater, Enschede