Verzet

Vijfenzeventig jaar geleden ontstond het Medisch Contact: een geheime organisatie van artsen die zich verzetten tegen de Duitse bezetting. Het was een reactie op het meebewegen van het bestuur van de Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst met de bezetter. Maar liefst 3400 van de 6000 leden hadden hun lidmaatschap van de Maatschappij opgezegd. De leiding van het Medisch Contact – het Centrum – gaf berichten door aan districtsvertrouwensmannen, die deze berichten weer doorgaven aan vertrouwensmannen. Dit communicatienetwerk was de sleutel tot het succes van het verzet. Zo lukte het bijvoorbeeld om 4261 artsen een brief aan rijkscommissaris Seyss-Inquart te laten tekenen; de brief protesteerde tegen de verordening om lid te worden van een op te richten Artsenkamer.

Eén van de districtsvertrouwensmannen was Edzard van der Laan, de vader van de huidige burgemeester van Amsterdam. Eva Nyst interviewde Eberhard van der Laan daarover, waarbij hij ook putte uit het boekje, In antwoord op je vragen, dat zijn moeder eind jaren tachtig schreef over de bezettingsjaren. Ze had dat gedaan naar aanleiding van vragen die haar zoon aan haar had gesteld over deze tijd. Fascinerend om te lezen. Indrukwekkend hoe onze collega’s zich teweerstelden tegen de abjecte zuiveringsstrategie van de Duitsers waarin artsen een rol moesten spelen. Verzet hiertegen was niet ongevaarlijk.

Na de oorlog werd Medisch Contact het weekblad van de KNMG en ontwikkelde zich door de jaren heen tot wat we nu zijn: een platform voor discussie en opinievorming voor alle artsen in Nederland. Naar deze tijd vertaald zou het initiatief van destijds ongetwijfeld als voorbeeld van medisch leiderschap zijn genoemd. Een soort leiderschap dat ook in deze tijd nog nodig is. Artsen spelen immers op veel plaatsen een belangrijke rol in de vele brandhaarden op de wereld.

We hopen natuurlijk niet dat Medisch Contact zijn oude rol als verzetsorganisatie ooit weer moet oppakken. Maar om de plek te zijn waar geschreven kan worden door en voor artsen, blijft een eervolle positie, waar we trots op zijn. Na de zomer gaan we op diverse manieren ons jubileum vieren. Zo vlak voor de herdenking van de bevrijding kondigen we dat alvast aan.

Hans van Santen

huisarts en hoofdredacteur

@hansvansantenMC