Het ondefinieerbare

‘Dat kan m’n dochter ook’, hoor je regelmatig zeggen als het om – vooral abstracte – kunst gaat. Wat mij dan altijd verleidt om te antwoorden dat ze dat dan vooral snel moet gaan doen.

Hoe dan ook, het is moeilijk definieerbaar wat maakt dat we vinden dat iets wel of geen kunst is. Het heeft meestal te maken met het gevoel dat het kunstwerk bij ons oproept. Met iets wat ons raakt. Dat is natuurlijk heel persoonlijk en hangt ook nog af van onze gemoedstoestand van het moment. Zelf heb ik dat vaak met foto’s van mensen. Als ik zelf fotografeer, zonder enige pretentie, dan maak ik graag portretten. Als ik jaren later die foto’s terugzie roepen die vrijwel altijd weer het gevoel op dat ik had toen ik de foto maakte. Annie Leibovitz maakt ware kunstwerken met haar foto’s van – meestal bekende – mensen. Het boek waarin ik hierboven sta te kijken bevat een prachtige verzameling van haar. Elke dag weer een genot om een bladzijde om te slaan.

Dat ondefinieerbare wat maakt dat we iets kunst vinden, geldt dat niet in zekere zin ook voor wat we geneeskunst noemden? Een begrip dat een beetje in de vergetelheid lijkt te zijn geraakt en vooral gebruikt wordt in de alternatieve of complementaire geneeskunde. Dat is jammer. Want iedere dokter weet dat er naast evidence, protocollen en richtlijnen meer is dat ons vak zo boeiend maakt. ‘Maar belangrijker nog is dat we met de grote fascinatie voor evidence een traditie verloren hebben die de geneeskunde gedurende eeuwen heeft opgebouwd: oog voor de subtiele, niet-kwantificeerbare aspecten van de klinische praktijk. En die zijn minstens zo belangrijk als de resultaten van een klinische trial, zo niet belangrijker. In toenemende mate zijn dokters bronnen van technische kennis en van technische oplossingen voor ziekte. Ze vertrouwen meer op de uitkomsten van tests dan op het verhaal van de patiënt.’

Woorden van Richard Horton, de hoofdredacteur van The Lancet. Ik had het niet beter kunnen zeggen.

Ik wens u en uw dierbaren mooie feestdagen en een heel goed 2015.