De Kwestie
Bas ter Meulen
4 minuten leestijd
de kwestie

Wie bekommert zich om een onverzekerde vreemdeling?

10 reacties

De Kwestie

Ondanks protocollen en richtlijnen is de dagelijkse praktijk van het artsenvak vaak verre van eenduidig.  In de rubriek ‘De Kwestie’ legt Medisch Contact praktijkdilemma’s voor aan haar lezers en aan deskundigen. Uw reacties zijn zeer welkom! Reageren kan onderaan dit artikel.

Heeft u ook een casus die u wilt delen, stuur deze dan naar: redactie@medischcontact.nl onder vermelding van 'De Kwestie'. Publicatie kan ook anoniem, mits uw naam bij de redactie bekend is.

© Google Street View/iStockphoto/mc
© Google Street View/iStockphoto/mc

De vraag

Een Bulgaar met stadium 4 longkanker en een bloeding in een hersenmetastase is uitbehandeld en moet naar een verpleeghuis. Maar omdat hij geen zorgverzekering heeft neemt het verpleeghuis hem niet op. Wie neemt de zorg in de laatste levensfase van deze man op zich, ofwel wie wil opdraaien voor de kosten?

Pavel is een 51-jarige Bulgaar die sinds twee jaar met zijn familie in Nederland verblijft. Hij komt op de Spoedeisende Hulp van een perifeer ziekenhuis vanwege ernstig krachtverlies van zijn linkerarm en -been. Ook is er verminderde aandacht voor de linkerzijde, een zogenaamd ‘neglect’. Er wordt een CT-schedel gemaakt, die een bloeding in een hersenmetastase als oorzaak van de klachten laat zien. Op de scan is nog een tweede metastase zichtbaar. Na enig speurwerk blijkt dat een aantal weken eerder in een andere kliniek longkanker is vastgesteld. De diagnose is een stadium 4 longcarcinoom met een bloeding in een hersenmetastase.

Aansluitend wordt Pavel opgenomen op de afdeling Neurologie. Hij krijgt dexamethason om het tumoroedeem te laten afnemen. Nadat een epileptisch insult plaatsvindt, wordt gestart met het anti-epilepticum levetiracetam. Andere behandelopties zijn er niet: de klinische toestand van Pavel is te slecht voor (stereotactische) bestraling of chemotherapie. In overleg met de longarts wordt gekozen voor een comfortbeleid en zoeken we een verblijfplek in een verpleeghuis.

Er zit echter een addertje onder het gras: Pavel is niet verzekerd. Het overplaatsen naar een verpleeghuis is bijkans onmogelijk. Immers: wie wil er nu een onverzekerde Bulgaar, die ondanks zijn progressieve ziekte mogelijk nog een aantal weken te leven heeft? Alle deuren blijven gesloten. Aankloppen bij de rijksoverheid dan maar? Ook hier nul op het rekest: het Zorginstituut Nederland beheert weliswaar een potje voor illegalen, maar dat is niet bestemd voor EU-onderdanen. Ook de gemeente geeft niet thuis.

Ondertussen ligt Pavel met treurige ogen naar buiten te staren. Twee familieleden, een broer en een zoon, zittend zwijgend en onderuitgezakt urenlang te waken aan zijn bed. Af en toe mompelt Pavel een paar woorden in onverstaanbaar Bulgaars. Zijn linkerkant blijft roerloos. Iedere ochtend bij de doktersvisite dringt de vraag zich op: wat moeten we met deze man? Zelf wil Pavel het liefst naar huis, een gehucht 300 kilometer ten noordoosten van Sofia. Google Streetview laat een straat zien met vervallen, betonnen woonbunkers en oude Dacia’s. Geen mensen. Alle clichés over Oost-Europa worden door dat ene plaatje bevestigd.

Het dilemma: houden we Pavel in ons ziekenhuis en bieden we hem zorg volgens de Nederlandse standaard, waarbij de zorgkosten inmiddels oplopen tot 5-cijferige getallen, of plaatsen we hem over naar zijn thuis in Bulgarije. Bij overplaatsing is goede zorg niet gegarandeerd en betaalt het ziekenhuis eenmalige transportkosten. Ook hiervoor is helaas geen potje.

Bas ter Meulen, neuroloog


De deskundige

Iedereen die in Nederland verblijft, heeft recht op toegang tot medisch noodzakelijke zorg. Dat is een mensenrecht. Artsen zijn daarom verplicht om mensen in nood hulp te bieden. Maar recht op zorg betekent nog geen recht op volledige vergoeding van zorg. Dat wreekt zich in deze casus.

Om de financiële toegankelijkheid van de zorg te waarborgen, zijn allen die rechtmatig in Nederland verblijven verplicht een zorgverzekering af te sluiten. Er zijn ook mensen die dat vergeten of weigeren (‘onverzekerden’) en er zijn mensen die geen zorgverzekering mógen afsluiten, omdat ze niet rechtmatig in Nederland zijn (‘illegalen’).

Beide groepen moeten, als zij een beroep doen op de zorg, deze als regel zelf bekostigen. Dat is dikwijls een probleem. In het geval van illegalen kunnen artsen en andere hulpverleners daarom een beroep doen op een bijdrageregeling van het Zorginstituut. Bij onverzekerden geldt deze mogelijkheid niet. De regering redeneert, kortweg, dat het hun eigen schuld is dat zij niet zijn verzekerd. De regering vindt het wel van belang dat zij alsnog een verzekering afsluiten. Daarom riskeren zij een boete en sluit het Zorginstituut zo nodig namens hen een verzekering af.

Als EU-burger die rechtmatig in Nederland verblijft, moet Pavel worden aangemerkt als onverzekerd en niet als illegaal. Hij had dus zelf een Nederlandse verzekering moeten afsluiten. Doet hij dit alsnog, dan vergoedt de zorgverzekeraar vanaf dat moment zijn zorgkosten. De verzekering werkt echter niet met terugwerkende kracht. Dit verklaart zijn hachelijke situatie.

Als Pavel hier illegaal was, was zijn situatie niet noodzakelijkerwijs beter. Langdurige zorg, die een onbeperkt verblijf in Nederland veronderstelt, vormt volgens de regering geen medisch noodzakelijke zorg. Dus geen vergoeding. Dan resteert terugkeer naar Bulgarije in de hoop dat hij daar wel is verzekerd.

Aart Hendriks, coördinator gezondheidsrecht KNMG


de kwestie asielzoekers

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.