De Kwestie
de kwestie

Camerabeelden van stelende patiënt vrijgeven?

Hoe het beroepsgeheim kan knellen

15 reacties

De Kwestie

Ondanks protocollen en richtlijnen is de dagelijkse praktijk van het artsenvak vaak verre van eenduidig.  In de rubriek ‘De Kwestie’ legt Medisch Contact praktijkdilemma’s voor aan haar lezers en aan deskundigen.

Hieronder leest u de casus ‘Camerabeelden van stelende patiënt vrijgeven?’ Uw reacties hierop zijn zeer welkom. Een selectie ervan wordt gepubliceerd in Medisch Contact, in combinatie met een commentaar van een jurist van de KNMG.

Heeft u ook een casus die u wilt delen, stuur deze dan naar: redactie@medischcontact.nl onder vermelding van 'De Kwestie'. Publicatie kan ook anoniem, mits uw naam bij de redactie bekend is.

De vraag

Een patiënt steelt bij de huisartsenpraktijk de fiets van een andere patiënt; het incident staat op een bewakingscamera van de praktijk. Na aangifte van diefstal verzoekt de politie om vrijgave van de beelden door de huisarts. Deze besluit dit niet te doen op grond van het beroepsgeheim. Heeft de huisarts juist gehandeld?

De entree van de huisartsenpraktijk bevindt zich buiten het zicht van de balie en de spreekkamers. Om die reden zijn er videocamera’s geplaatst, zodat de situatie ter plaatse alsnog vanaf de balie bekeken kan worden.
Patiënt A heeft een afspraak bij huisarts B en komt met de fiets, die hij in het fietsenrek naast de voordeur zet. Enkele minuten erna komt patiënte C aan bij de praktijk, ongeveer tien minuten te laat voor haar afspraak met huisarts D. De doktersassistente vraagt of het akkoord is dat C nog gezien wordt. D stemt hiermee in en roept C binnen.
Na afloop van zijn consult ontdekt A dat zijn fiets gestolen is. Hij vraagt aan de assistente of zij de camerabeelden wil terugkijken en kan zien wie zijn fiets heeft gestolen. De assistente vraagt aan A om in ieder geval aangifte te doen, zegt dat ze zal overleggen met de huisarts en besluit na het overleg de beelden terug te kijken.

Herkenbaar
Op de camerabeelden is duidelijk zichtbaar en herkenbaar patiënte C. Te zien is dat zij direct na aankomst bij de praktijk richting de betreffende fiets loopt, deze uit het rek haalt en er vervolgens mee wegfietst. Enkele minuten later is te zien dat C zonder fiets terug komt lopen en alsnog naar binnen gaat. Na het zien van deze beelden neemt huisarts B direct contact op met de KNMG Artseninfolijn, met de vraag hoe te handelen in deze situatie. Ook probeert hij diezelfde dag tot tweemaal toe telefonisch contact op te nemen met C, zonder succes.
A doet aangifte en de politie bezoekt diezelfde dag nog de praktijk met het verzoek de beelden te mogen zien, wat door de assistente en B wordt geweigerd. Zij zeggen ook niks over wat er op de beelden te zien is. Drie weken later volgt nog een telefonisch verzoek van de politie om inzage in de camerabeelden. Ook dit verzoek wordt niet gehonoreerd. Op geen enkel moment spreken de medewerkers zich tegen A uit over de inhoud van de beelden.

Onrechtvaardig
Het probleem waarmee de huisartsen zich geconfronteerd zagen en dat zij ook aan de KNMG hebben voorgelegd, is: vallen ook videobeelden van een beveiligingscamera onder het beroepsgeheim en zo ja, is er sprake van een situatie waarin dit geschonden mag worden? Als de beelden in deze situatie onder het beroepsgeheim vallen, is de volgende vraag: wat mag je met de beelden doen als de dader een toevallige passant is of de (niet hier ingeschreven) partner van een patiënt? 
Het gebonden zijn aan het beroepsgeheim gaf de leden van het team een sterk gevoel van onrechtvaardigheid, omdat het er in dit geval toe leidt dat een dader beschermd wordt en een slachtoffer benadeeld. De wetenschap dat het team desondanks correct heeft gehandeld, zou dit gevoel wat kunnen verzachten. Daarom luidt de laatste vraag: is er juist gereageerd door de beelden niet af te staan aan de politie?


Yoav Senft
aios huisartsgeneeskunde

Tessa van Mierop
huisarts

contact: yoavsenft@gmail.com; cc: redactie@medischcontact.nl

Geen belangenverstrengeling gemeld

De deskundige

U heeft volkomen juist gereageerd door de beelden niet af te staan aan de politie. Dat dit onrechtvaardig aanvoelt, is alleszins invoelbaar. Daarom een korte toelichting.

Als arts heeft u een beroepsgeheim. De wetenschap dat u moet zwijgen over alles wat u in het kader van uw beroepsuitoefening ter kennis is gekomen, vormt een belangrijke waarborg voor de onbelemmerde toegang tot de gezondheidszorg en de privacy van patiënten. Het beroepsgeheim is daarom iets om zuinig op te zijn; het is essentieel voor het vertrouwen van patiënten in u als professional.

Geldt het beroepsgeheim dan ook voor strafbare feiten? Jazeker. Ook wetsovertreders hebben recht op medische zorg. Dat vindt ook de wetgever. Om dit te benadrukken hebben artsen – anders dan gewone burgers – geen aangifteplicht. Van hen wordt voorts verwacht dat zij zich tegenover de politie en rechter beroepen op hun verschoningsrecht.

Doorbreking van het beroepsgeheim is alleen toegestaan indien de patiënt daarmee instemt, indien de wet dat voorschrijft of indien er anders ernstig gevaar dreigt voor anderen of de patiënt zelf. In dat laatste geval, waarbij de zwijgplicht conflicteert met de beschermingsplicht van artsen, moet worden gedacht aan situaties als een patiënt die met te veel alcohol op als buschauffeur een groep vakantiegangers wenst te vervoeren of een patiënt die dreigt een familielid iets aan te doen. In die situaties van dreigend gevaar kunt u eventueel, en vaak als ultimum remedium, de politie inschakelen, waarbij u zo min mogelijk medische informatie mag overleggen.

Maar mag een arts dan niet eens beveiligingsbeelden vrijgeven? Nee. Hetgeen u via camera’s in uw praktijk opneemt, valt ook onder uw beroepsgeheim. U mag immers geen mededeling doen over wie bij u zijn geweest en waarvoor. Door filmbeelden vrij te geven zou dan toch te zien zijn wie zich tot u hebben gewend. Dat mag alleen – zoals gezegd – indien er ernstig gevaar dreigt. Doorbreken met een beroep op een conflict van plichten is niet bedoeld om een misdaad op te lossen, hoe moeilijk dit soms ook valt in te voelen.

Mag u dan niets doen? Wel degelijk! Er is alle reden om met de verdachte een stevig gesprek te voeren en aan te dringen op teruggave van de fiets.

Aart Hendriks
coördinator gezondheidsrecht KNMG


Zie ook

De KNMG-handreiking Beroepsgeheim en politie/justitie


Download dit artikel (PDF)
de kwestie beroepsgeheim

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.