Wij menen te kunnen beweren dat Freud ernaast zat
5 reactiesIn het kader van een voordracht herlas ik Freud. Nee, niet alles. Wat mij trof was de absurde aard van Freuds duidingen. Ik geef u een voorbeeld: meneer Müller is met zijn vrouw op vakantie in de bergen. Ineens krijgt hij een fitnessaanval. Hij vindt zichzelf te dik. Maar dat is hij helemaal niet. Maakt niet uit, hij gaat bergop bergaf joggen om zijn ‘dikte’ te bestrijden. Wat blijkt in de analyse? Zijn vrouw heeft iets met een Amerikaan, genaamd Richard, oftewel Dick. En nu begrijpen we ineens waarom de arme Müller zijn lijf afbeult: hij bestrijdt zogenaamd zijn dikte, maar het is eigenlijk een gevecht tegen Dick.
We zeggen nu: dit is erg onwaarschijnlijk. Je kunt Müllers verbeten joggen toch ook verklaren als een poging om die verrekte Richard even uit zijn gedachten te bannen? Met als bonus dat hij er al joggend steeds beter uit gaat zien zodat zijn vrouw die Dick eveneens uit haar hoofd zet?
Wij menen te kunnen beweren dat Freud ernaast zat. En dan zitten we ineens midden in een van de lastigste vormen van geestelijk drijfzand: het waarheidsdebat. Wat is de waarheid? Het liefst zien we de waarheid als een objectieve stapel feiten, die wij echter niet allemaal goed begrijpen. Hoe meer feiten we zien en weten te verklaren, hoe kleiner de stapel wordt. In dit beeld zijn we al eeuwen bezig de waarheid steeds dichter te naderen totdat we stuiten op het laatste onverklaarde feit en dan snappen we alles.
Dit is precies zoals het niet gaat. Wij zijn namelijk nog net zo perplex als de generaties die dachten dat epilepsie een vorm van bezetenheid was. Maar we zijn wel perplex over andere dingen. Onze vragenlijst is drastisch veranderd, maar hij is niet korter geworden. Pragmatici onder filosofen willen van dat beeld van ‘de waarheid’ af. Voor hen is de waarheid die duiding waar je mee leven kunt. Zo hebben we het eeuwenlang gered met het duiden van ziekte als straf. In de 20ste eeuw knoopten we maagzweer en hartinfarct moeiteloos vast aan een verwerpelijke levensstijl. En kijk eens hoe we omgingen met bedrust rond bevalling, contusio, collumfractuur, psychische problematiek. Het idee dat de somatiek veel robuuster is dan de psychiatrie als het gaat om ‘de juiste behandeling’ is, denk ik, onterecht.
Er is een belangrijke reden om dit standpunt over ‘de waarheid’ nader te overwegen. Het betekent dat we de medische geschiedenis van de voorbije eeuwen niet hoeven te zien als een onhandig rondtasten naar waarheden die ons nu helder voor ogen staan. Het betekent ook dat we wat bescheidener worden over onze eigen positie. Dat wil zeggen: we hoeven ons geen zorgen te maken over een nageslacht dat ons terzijde schuift als misleide sukkels. Als ze een beetje filosofisch ingesteld zijn zullen ze het misverstand zien achter een dergelijk oordeel.
Anna Bartels
Neuroloog, Haren
Mooi stuk.
Ik vind het ook interessant uit het oogpunt van mensen met aandoeningen, waar wij medici maar geen (voor hen) goede verklaring voor kunnen geven. Een die de waarheid is waar zij verder mee kunnen leven. Dat blijft ook een zoektocht, voor ...beide partijen.
Co - J.H. Gadellaa
Huisarts, Nagele
Een koe kijk je ahteraf in zijn kont. En als je achter deze koe gaat staan kijk je haar wederom in de kont.
Andere modellen geven de werkelijkheid anders weer. Daar mag niet zomaar een model worden afgekeurd. Het leren schakelen tussen verschillend...e modellen, een paradigmaverschuiving maken, is een kunst die velen nog niet beheersen.
Volgens bijvoorbeeld de relationele frame theorie kan het heel goed dat onze hersenen informatie ophalen die gekoppeld is aan een stimulus.
Victor Mids laat dit in een van zijn experimenten in ijn programma prachtig zien bij Stephanie van Eer.
Het geeft alleen een model van de werkelijkheid weer. Het model dat het makkelijkst en best voorspeld gebruiken we.
Wie gebruikt de term de zonsondergang en het waterpas nog? Dit stamt uit de platte wereld model. Toch soms wel handig. Als we het model daarbij niet vergeten te benoemen dan is iedere ervaring an sich dé waarheid.
Peter van Rijn
huisarts n.p., Rheden
Dick ,Franz . ` Das Unbewusste ; zwischen Philosophie ,Psychoanalyse und modernen Neurowissenschaften.`[ Vortrag Andernach 5 juli 2014 ] Over waarheid : `Allerdings in einer quasi säkularisierten Form , - erlaube mir dieser paradox - gewagte Formu...lierung entkleidet von seinem libidinösen Tabu - Charakter .` Ook al op vakantie in de bergen van Andernach?
Henk van der Pol
psychiater, Heerenveen
Maar wist Freud niet wat Dick nog meer betekent in het Engels? Dat zou de duiding mooi compleet hebben gemaakt.
Dolf Algra
commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam
Alweer aardige en interessante overdenking van Bert Keizer.
We weten inderdaad steeds meer, maar of we het ook beter snappen/doorgronden ? Hoe ouder ik wordt, hoe minder zeker ik ben. Ik plak steeds minder diagnose, labels, etiketten. Het leven... is/blijkt nogal complex
Met als terugkerend probleem dat de werkelijkheid zich niet aan de afspraak, protocollen, en/of spelregels houdt. Verrassend toch ?