Wie heeft baat bij obesitasmedicijnen?

Het Zorginstituut heeft het ministerie van Volksgezondheid geadviseerd na Saxenda ook het antiobesistasmedicijn Mysimba uit het basispakket te vergoeden. Nu vraag ik mij af: is deze behandeling duurzaam? Of vooral duur? En hoe valt dit advies te rijmen met de ook onlangs door het Zorginstituut gelanceerde campagne ‘De zorg van morgen’ waarin wordt benadrukt dat de focus moet komen te liggen op het voorkómen van ziekte?

In de campagne wordt gesteld dat, om het zorgstelsel betaalbaar te houden, scherpe keuzes gemaakt moeten gaan worden. Bovendien zijn, zo blijkt uit hun eigen onderzoek, steeds minder mensen bereid om mee te betalen aan de zorg voor mensen met een ongezonde leefstijl. Er moet daarom minder geld naar ‘zorg’, meer geld naar ‘welzijn’ en problemen in het sociale domein moeten niet gemedicaliseerd worden.

Toch adviseert het Zorginstituut om Mysimba te vergoeden uit het basispakket. Het middel is bedoeld voor patiënten met een BMI vanaf 30 die deelnemen aan een gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) en voor patiënten met een BMI tussen 27 en 30 die aan een GLI deelnemen en een of meer ziekten hebben die met overgewicht samenhangen, zoals hart- en vaatziekten of diabetes type 2.

Ik zie vooral uitstekende effecten voor de farma­ceutische industrie

Maar als we mensen met een BMI van 27 medicamenteus gaan behandelen, zijn we dan niet júíst aan het medicaliseren? Gaat de focus dan niet weer naar individuele interventies (zorg) in plaats van de maatschappij (welzijn)? Natuurlijk sluit het een het ander niet uit: de aandacht kan en moet zowel op de maatschappij als op het individu worden gericht. Tenslotte zijn er mensen met fors overgewicht die ondanks een dieet en ruim voldoende inspanning niet afvallen. Zij houden een verhoogd risico op ernstige en maatschappelijk gezien kostbare aandoeningen zoals diabetes en kanker. Voor deze kleine groep kan een individuele behandeling met onder andere een obesitasmedicijn een welkome en kosten­effectieve duw in de juiste richting zijn. Toch zijn vooral maatschappijbrede en duurzame aanpassingen nodig om de obesitaspandemie een halt toe te roepen. Aanpassingen die helaas nog onvoldoende worden gedaan, zo blijkt wel uit een recent rapport van Unicef waarin staat dat Nederland (plek 12 van 39 landen) slecht scoort als het gaat om het bieden van een gezonde leefomgeving aan kinderen.

Om het obesitasprobleem bij de wortels aan te pakken zullen we juist moeten focussen op omstandigheden waarin mensen opgroeien, leven en werken. Daarvoor dient het in essentie te worden gedémedicaliseerd. Waren er echter geen lange wachtlijsten voor GLI dan zouden vele duizenden mensen in aanmerking kunnen komen voor Mysimba. Een medicijn met op de lange termijn nog onduidelijke effecten en resultaten. En – ook niet onbelangrijk – een kostenplaatje van 1400 euro per patiënt per jaar. Hoe lang moeten mensen in deze groep dit middel eigenlijk slikken? Jaren? Levenslang? Tot een BMI van 25 is bereikt? Wat als patiënten na stoppen opnieuw aankomen? Grijpen we dan opnieuw naar dit middel? En al die mensen die last krijgen van de bijwerkingen, zoals duizeligheid, oorsuizen, somberheid, misselijk­heid en braken, gaan we daar ook weer pillen tegenaan gooien?

Alles tezamen zie ik vooral uitstekende langetermijneffecten voor de farmaceutische industrie.