Wat moet Agema met mijn gesomber?
11 reactiesHet is een feit: we krijgen een nieuwe minister op VWS: Fleur Agema. Toen Ernst Kuipers in januari 2022 die functie kreeg, schreef ik hem op deze plek een hoopvolle brief omdat ik dankbaar was dat er eindelijk weer ‘een collega’ aan het roer zou staan. Twee jaar later was zijn ambtstermijn voorbij en mijn enthousiasme verbleekt.
Hij omschreef de zorg als een olietanker die hij ‘voorzichtig had proberen te keren’. Dat dit niet gelukt is moge duidelijk zijn. Zijn beleid wordt als niet-duurzaam beschouwd, mede omdat de verwachting is dat het Integraal Zorgakkoord in de praktijk niet zal gaan werken. Een half miljoen Nederlanders heeft geen huisarts en de problemen in fundamentele sectoren zoals de ouderenzorg, jeugdzorg en ggz worden alleen maar zorgwekkender.
De vraag is wat minister Agema kan betekenen voor de zorg. Ik ken haar als een gepassioneerd Tweede Kamerlid, dat zichtbaar geëmotioneerd kan raken door de verloedering van onze ouderen. Haar ideaal is ‘betere zorg die tegelijkertijd goedkoper is’. Tijdens haar hoorzitting gaf ze al aan dat haar ‘heilig doel’ is om de tijd die zorgmedewerkers kwijt zijn aan administratie fors te verminderen. Daar kan niemand tegen zijn.
Er zijn van die typische momenten in het leven waarop we overmand door emoties minder helder kunnen denken. Vaak aan het begin van een nieuwe fase. Het is ongebruikelijk om op zo’n moment somber en cynisch te zijn. ‘We hebben er zin in’ en ‘we kijken vol goede moed vooruit’, papegaaien we elkaar na.
Als de complexiteit te groot is, dan mag je van chaos spreken
Toch lukt me dat op dit moment niet goed. Dat heeft niet zozeer te maken met de politieke kleuring van Agema of het feit dat ze geen ervaring heeft in de zorg, behalve als ervaringsdeskundige. Het is dat zeldzame gevoel van machteloosheid en gelatenheid als je je realiseert dat iemand is uitbehandeld en dat je niks meer kan doen. Bestuurders, beleidsmakers en politici staan erbij en kijken ernaar. Ze roepen van alles, maar dat heeft net zoveel meerwaarde als Miss Universe die obligaat verkondigt dat ze voor wereldvrede is.
Als ik op dit moment naar de zorg kijk, dan zie ik vooral uitzichtloosheid en ondragelijk lijden, veroorzaakt door een onbeschrijfelijke complexiteit. Aan welke knop je ook draait, die complexiteit is zo groot, dat je de olietanker op geen enkele manier meer kan keren. Als de complexiteit te groot is, dan mag je op een gegeven moment van chaos spreken.
Wat moet Agema met mijn gesomber? Soms is er maar één uitweg uit een impasse en dat is de realiteit onder ogen zien en haar benoemen. Dat kan opluchting geven. Ik zou Agema willen behoeden voor de valkuil van optimisme en misplaatste hoop. Dat verspilt tijd, geld en vooral kwaliteit van leven. Als iemand te horen krijgt dat hij niet meer beter kan worden, dan is er een aantal klassieke gevoelsreacties die passen bij rouw: ontkennen, woede, onderhandelen, depressie en uiteindelijk acceptatie. Die laatste fase vind ik vaak heel mooi omdat je geen energie meer hoeft te verspillen aan verzet. De realiteit mag er gewoon zijn. Ondertussen blijf ik stiekem hopen op een succesvolle experimentele behandeling, want de zorg gaat mij aan het hart.
Meer van Esther van Fenema:
A. G?bel
Huisarts
Dit zijn de oorzaken waarom de zorg onbeheersbaar is geworden:
1. Marktwerking leidt tot commerciële initiatieven, waardoor het (vaak onnodige) aanbod de vraag vergroot
2. Alles wat wordt uitgevonden (op universiteiten, door farmaceuten etc.) wordt ...ook gebruikt
3. Het beeld wat geneeskunde oproept is dat van grote glimmende machines en dokters in witte jassen in 'specialistische centra', waar u vooral naar toe moet.
4. Verzekeren is vergoeden geworden. Je verzekert je eigenlijk tegen onvoorziene grote uitgaven (brand, ernstige ziekte, diefstal, een grote aanrijding). Dat is veranderd in opeisbare vergoedingen van steeds meer medische mogelijkheden, inclusief alle kleine en zelfs overbodige dingen.
Al met al zijn we met die glimmende apparaten de helft van de tijd bezig met het uitsluiten van kanker die er niet is, tegen de stroom inroeiend van de commerciële klinieken die patiënten via internet wijsmaken dat je bij hen moet zijn, en niet bij de simpele huisarts.
Dit alles wordt geëntameerd door een systeem waarin maatschappelijke rugdekking ontbreekt om gezonde zorg te leveren waarbij een kleine onzekerheid voor lief wordt genomen en waarbij we eerlijk zeggen dat lang niet alles helpt, wat een geleerde dokter in Milwaukee op zijn website ook roept.
Iedere dokter leeft halfbewust met het idee dat hij aangeklaagd kan worden als hij niet het grote glimmende apparaat inschakelt.
Ik kom er steeds meer achter dat al die prachtige specialistische kennis, zeg maar Harisson's internal Medicine', niet is waar geneeskunde om draait. Er zijn een paar dingen erg waardevol (huisartsenzorg, borstkankerzorg, interventieradiologie bij CVA's e.d.). Maar het meeste wat we doen is een hopeloos en commercieel gevecht tegen het ouder worden en ziektes die ons nu eenmaal overkomen.
Er worden miljoenen scans gemaakt die nauwelijks wat opleveren behalve veel geld. Ik zie mensen de laatste 6 maanden van hun palliatieve bestaan de meest verschrikkelijke therapieën, onderzoeken en chemo's doorstaan, met een prijskaartje waar je U tegen zegt. Mensen vragen om genetisch onderzoek, willen weten of ze een rapid metabolizer zijn, willen hun kind testen op ADD, willen 10 minuten nadat ze op het hockeyveld hun voet verzwikt hebben een foto op de SEH, willen een geriatrische screening van hun 91-jarige demente moeder. Deze lijst is oneindig lang, en de essentie ervan is dat mensen het allemaal zelf op internet uitzoeken en met hun eisen, verpakt als wensen (soms zelfs omgekeerd) naar de dokter gaan. Het bijzondere is: het zijn vaak heel aardige mensen - dat is het probleem helemaal niet.
Deze ontwikkeling is niet meer tegen te houden, zelfs als je het enthousiast blijft proberen, begrip hebbende voor de patiënt en de medische overvloed waar die in leeft. Ik denk vaak: als ik patiënt was zou ik hetzelfde vragen.
Ik ben met terugwerkende kracht loeiboos op de ministers Hoogervorst en Schippers die vanaf 2006 de marktwerking hebben geïntroduceerd en daarmee een gigantische hoeveelheid commerciële klinieken en navenante kostenstroom hebben opgewekt waarmee ze de poortwachtersrol van de huisarts onmogelijk hebben gemaakt, ook dankzij internet. Het is oliedom om te denken dat marktwerking in de zorg de oplossing is. Net zoals we nu in de digitalisering en AI-valkuil gaan trappen. Ik ga over 7 jaar met pensioen en zal tot die tijd blijven strijden tegen de windmolens van deze domheid.
Er is maar ëën oplossing:
1) marktwerking uit de zorg,
2) alleen nog maar uitvinden wat nodig is (onder leiding van een landelijke of zelfs Europese commissie, want elk land worstelt hiermee)
3) Het beeld dat mensen hebben van de geneeskunde realistisch maken. Niet alles hoeft door een scan, je hebt niet meteen kanker bij 1 verschijnsel sinds gisteren. Een voet mag ook best 1 of 2 dagen gebroken zijn vóórdat de diagnose gesteld wordt. Dat is geen ramp. (Heel vaak blijkt het dan niet zo te zijn.)
4) brede maatschappelijke (ook juridische) rugdekking voor dokters bij het omgaan met onzekerheid in de geneeskunde (zie 3)
5) verzekeraars gaan weer verzekeren in plaats van vergoeden.
Dan kom je er. Als we dat niet doen, dan zijn de zorgkosten over 10 jaar gestegen naar 150 miljard en zijn we alleen nog maar bezig met mensen zoveel mogelijk weghouden bij alle aanbod van mogelijkheden, wat niet zal lukken.
[Reactie gewijzigd door G?bel op 18-07-2024 19:09]
F.A.W.M. Derksen
huisarts n.p. , wetenschappelijk onderzoeker., doetinchem
Beste Esther, ik reageer op je column met je gesomber en met hoe om te gaan met de nieuwe minister en haar beleid. Je vergelijkt de huidige zorg met een terminale patiënt en komt uit bij acceptatie. In de huisartspraktijk maakte ik best vaak mee dat... voordat er acceptatie was er eerst nog een extra mening werd gezocht door de familie en de patiënt. Maatschappelijk hebben we zoiets gedaan betr. onze klimaatdoelen; uiteindelijk leidend tot concrete vastgestelde maximale temperatuurstijgingen als doel. Kunnen we voor de zorg ook niet proberen zoiets te regelen: een visie , een missie en praktische stappen die toetsbaar daaruit voortkomen? Van de huidige minister kunnen we een visie niet verwachten. De kracht daartoe ligt bij de zorgmedewerkers en de patiënten met hun praktische ervaringen en vragen. Het huidige model in de zorg is vooral een ‘businessmodel’ geworden; productie en efficiëntie zijn belangrijke waarden. De menselijke maat (medemenselijkheid) wordt opgeofferd aan een instrumenteel-technische zorg. De dubbele vergrijzing, meer patiënten en minder personeel, wordt ook opgelost op een technische manier (de te verwachte voordelen van Internet en AI). Het schuurt op verschillende plaatsen in de zorg; de patiënt arts relatie verdwijnt, patiënten zijn ontevreden over de slechte communicatie en jonge artsen ervaren minder zingeving en stoppen met de opleiding. Het is relevant, zeker in het licht van de minieme plannen van de nieuwe regering en ondanks de complexe organisatie van de zorg, om kritisch naar het zorgmodel te kijken en te onderzoeken hoe en wat belangrijk is om te behouden en hoe en wat essentieel is om te veranderen.
Om aan de toenemende vraag te beantwoorden en om aan de nationale beleidsambities van ‘juiste zorg op de juiste plaats’ te voldoen zijn veranderingen nodig. Om de zorg begrijpelijk en toetsbaar (uitgangswaarden en transparantie) te maken en te houden is het belangrijk om, als overheid, zorgverleners en zorgorganisaties, een gemeenschappelijke zorgvisie met een missie (met grondprincipes en referentiepunten) voor de lange termijn af te spreken. Daaraan kunnen dan praktische doelen worden gekoppeld. In de zorg gaat het daarbij, vanuit ieders professionele verantwoordelijkheid, om uitgangspunten zoals samenwerking met mensen, om waarden zoals de menselijke kwaliteiten in de zorg en om wederzijds vertrouwen. Want kwaliteiten zoals medemenselijkheid, empathie en compassie dragen effectief bij aan betere zorguitkomsten, een betere ervaring van zorg, meer positieve reflexies en gevoelens van zinvol bezig zijn. Het mag duidelijk zijn dat ik denk dat de patiënt, de zorg, nog lang niet terminaal is. Het is tijd van 'omdenken' en vragen te stellen aan de zorgmedewerkers en zorggebruikers. Ze hebben allang antwoorden echter het verdienmodel in het systeem blokkeert.
V. Blum
sportarts n.p., Haarlem
De kern van het probleem is dat de patiënt geen reden heeft om het goedkoop en efficiënt te houden, integendeel. Als je voorbij het eigen risico zit ga je dat jaar zo veel mogelijk medische vragen oplossen. De administratie is een slechte rem, die al...smaar aanloopt. De oplossing? Laat de patiënt meebetalen voor íedere zorguitgave, naar rato van financiële status. Maak het meebetalen direct inzichtelijk tijdens het consult. De last aan onnodige diagnostiek en zorg zal tientallen procenten afnemen. De administratie kan sterk verminderen. Everybody happy!
M.G. Njnuis
Arts-patiënt, Baarn
Behalve dan diegene met een chronische aandoening waar elke keer opnieuw een onderdeel hapert. Ziek zijn is een bijzonder dure hobby!
Zie ook mijn column die ik daarover schreef:
https://www.derollenderedenaar.nl/post/dure-hobby
V. Blum
sportarts n.p., Haarlem
Het is helemaal niet zo moeilijk om, rekening houdend met de financiële draagkracht, aanpassingen te maken in het door mij voorgestelde systeem zodat individueel de kosten niet de pan uitrijzen. Maar de patiënt én daardoor ook de zorgverlener moeten ...wél bij iedere stap beseffen dat het kosten genereert.
M.G. Njnuis
Spreker en trainer, Baarn
Dank voor uw inzichten... Het heeft me in ieder geval geholpen om een nieuwe blog te schrijven. Uw opmerking moest me denken aan die keer dat ik in de Filipijnen was en de lokale hulpjes van de duikschool per ongeluk de schroef van de boot hadden bes...chadigd. Ze werden gestraft. In de woorden van de Duitse duikschoolhouder: 'We have to punish them through ze wallet.'
https://www.derollenderedenaar.nl/post/verbouwereerd-boos-blog
Ik denk dat het een goed idee is om inzicht te geven in de kosten, zonder dat de patiënt daarvan de dupe is!
V. Blum
sportarts n.p., Haarlem
Leuke vergelijking. De zorgverzekering is een stuurloos systeem. Toen ze werd opgezet, in de jaren '40, was dat nog niet zo hinderlijk. Nu is het een enorme boot zonder roer, waarbij de koers wordt gemaakt middels veel hinderlijk bijpeddelen..... en ...slepende ankers..... Het kost een hoop extra brandstof en veel matrozen kiezen ervoor op een ander vaartuig te werken....
Andere vergelijking: de APK van de auto. Stel je voor dat we de voorgestelde reparaties collectief zouden betalen? De garages zouden heel rijk worden!
[Reactie gewijzigd door Blum, Viktor op 15-07-2024 04:49]
W.J. Duits
Bedrijfsarts, Houten
Deze minister zal het niet alleen kunnen oplossen, ook minister Kuipers kon dat niet. Een arts aan het roer is niet altijd de oplossing. De zorg mist regie, wie is de regisseur? Is dat nog wel de minister? Door de zorg een markt te maken is gedacht ...dat vraag en aanbod elkaar automatisch in balans kunnen houden. Want dat is het principe van marktwerking. Als regisseurs zijn de zorgverzekeraars in feite aangesteld. Zij moeten zorgen voor een goede en betaalbare zorg. Omdat te kunnen zien wat goed is, zijn er kwaliteitscriteria opgesteld, om die te kunnen meten zijn metingen nodig. Voor deze kwaliteitsborging is een uitgebreid administratief circus opgezet. Een grote administratieve ballast tot gevolg hebbend. Een vrije markt trekt ook “vrije vogels” aan. Om te zien dat gelden op de juiste wijze worden besteed zijn uitgebreide criteria opgesteld waaraan voldaan moet worden, een tweede administratief circus moest hier voor worden opgetuigd. Een uitgebreide stroom aan formulieren, beoordelingen van zorgzwaarte bepalingen zijn hier het gevolg van. Wat duidelijk verbeterd is door dit systeem is de administratieve druk. Dat is eigenlijk de enige verbetering die ik heb kunnen waarnemen. Een verbetering in de zorg, een verkorting van wachtlijsten een afstemming van zorg, wat m.i. het belangrijkste zou moeten zijn, die zie ik absoluut niet
M. Haentjens
arts
“Wat moet Agema met mijn gesomber?”, vraagt collega Fenema zich af. Wat moet de zorg met Agema?, lijkt echter een betere vraag. De noodzaak van de realiteit onder ogen zien en benoemen, zoals Fenema zegt, dwingt allereerst tot benoemen dat we een ...minister van zorg hebben van een partij die al 20 jaar non-stop hele bevolkingsgroepen (moslims) wegzet als problematisch en ongewenst en van asielmigranten zondebokken maakt door ze geheel ten onrechte de schuld te geven van zowat alle problemen in dit land. Die ideologisch verfoeilijke signatuur van Agema maakt haar primair ongeschikt om te “zorgen” voor IEDEREEN.
G.J. Pul
Student, Nijmegen
Maakt u zich in deze reactie niet schuldig aan precies hetzelfde gedrag als waar u mevrouw Agema van beticht? U heeft moeite met het feit dat mevrouw Agema uws inziens immigranten teveel problematiseert, maar problematiseert u mevrouw Agema niet onev...enredig door haar bij voorbaat in haar nieuwe functie als ongeschikt te betitelen? Politieke voorkeur op een ander ministerieel gebied maakt haar niet gelijk ongeschikt als minister van VWS
Arts, Vlaardingen
Draaideur-moslimhaat is geen politieke voorkeur/affiniteit wat al of niet geproblematiseert wordt, anders kunnen we de fascisten van weleer, antisemieten, de KKK, etc ook niet bij voorbaat ongeschikt bestempelen als minister, maar dat doet u vast/hop...elijk wel? En dus meet u met 2 maten, dwz u discrimineert....
[Reactie gewijzigd door op 13-07-2024 12:04]