Blogs & columns
Column

Waarom toetsen we niet vóóraf?

1 reactie

‘Psychiaters te bang voor euthanasie’, kopte de NRC laatst uitdagend. Is ‘bang’ vanuit evolutionair perspectief niet juist een gepaste emotie bij potentieel gevaar? In de dagelijkse praktijk is er veel onrust en controverse onder psychiaters over wat misschien wel het meest complexe en lastigste domein is van ons vak: euthanasie.

Het televisieprogramma EenVandaag besteedde recentelijk aandacht aan dit onderwerp en liet een aantal prominente psychiaters en een bestuurder van de Levenseindekliniek aan het woord.

In 2016 kregen zestig psychiatrische patiënten euthanasie, maar bij een aantal bleek geen overeenstemming te bestaan over het al dan niet uitbehandeld zijn. De toetsingscommissie beoordeelde deze casussen echter toch als zorgvuldig, ondanks het overrulen van SEN-arts en second opinion. Deze bevindingen zijn in lijn met de conclusie van een Amerikaans onderzoek naar euthanasie bij 66 Nederlandse patiënten in de periode 2011-2014 (JAMA 2016). De meerderheid van hen had niet alle door de richtlijn aanbevolen en bewezen effectieve behandelingen gekregen en daarnaast bleek in bijna een kwart van de gevallen dat er geen overeenstemming was tussen de artsen over het euthanasieverzoek.

Het risico bestaat dat onder de witte vlag van humaniteit en barmhartigheid de grenzen van de wet worden opgerekt. ‘Euthanasie als volgende medische escalatie?’ vroeg collega Van Os zich bezorgd af in het programma.

Het probleem bij psychiatrische ziektes is dat juist denken aan de dood en gevoelens van hopeloosheid en uitzichtloosheid symptomen kunnen zijn van de ziekte, denk aan een ernstige depressie. Daarnaast worden psychiatrische aandoeningen sterk bepaald door de interactie met de omgeving en die is vaak uitermate veranderlijk. Iemands levensloop, omstandigheden, doelen en zingeving zijn nou eenmaal bepalend voor het psychiatrische beeld. Er zijn inmiddels talloze voorbeelden van psychiatrische patiënten die wanhopig aan de bel trokken bij bijvoorbeeld de Levenseindekliniek om euthanasie te krijgen, maar achteraf dankbaar waren dat het niet was doorgegaan. Een succesvolle Tinder-date of een inspirerende reis naar Azië deden het perspectief drastisch veranderen, hoe oppervlakkig dat ook mag klinken. Helaas is zo’n ommezwaai voor veel psychiatrische patiënten niet weggelegd en zij gaan jaar in jaar uit gebukt onder stoornissen in hun gedachten, gevoelens en gedrag waardoor het leven als ondragelijk wordt ervaren. ‘Moeten die patiënten dan maar voor de trein springen?’ wordt ons vaak voor de voeten geworpen als argument om toeschietelijker te zijn met euthanasie.

Het probleem is niet dat het lijden ondraaglijk is, maar dat het principe van uitzichtloosheid vaak onvoldoende wordt geobjectiveerd. Toetsing gebeurt altijd achteraf en ligt bij regionale toetsingscommissies (RTE). Hoogleraar gezondheidsrecht Martin Buijsen vroeg zich drie jaar geleden al af of er voldoende deskundigheid is bij de RTE en pleit voor ondersteuning door een centrale toetsingscommissie, ook om meer maatschappelijk draagvlak te creëren door morele beleidsoverwegingen te kunnen delen met de samenleving (MC, 27 augustus 2014).

Bij vrijheidsbeperkende maatregelen, zoals IBS en RM toetsen we altijd van tevoren of het beleid zorgvuldig is, waarom dan niet bij deze uiterst complexe vorm van euthanasie?

Kortom, het oprekken van de wet in combinatie met discutabele toetsing maakt mij terecht bang, ik hoop u ook!

euthanasie
  • Esther van Fenema

    Esther van Fenema is psychiater met een eigen praktijk. Ze is gepromoveerd op de toepassing van richtlijnen in de ggz. Verder werkt ze bij de crisisdienst, is ze auteur, professioneel violiste en opiniemaker voor onder andere Trouw en de EO.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • MP de Bakker

    Huisarts, Deurne

    Toetsing vooraf door RTE bij euthanasie voorkomt veel discussie achteraf. Op veel euthanasiegevallen is wel iets op of aan te merken. Het is dan toch eigenlijk wel vreemd en mijns inziens verkeerd om de euthanasie pas achteraf administratief-technis...ch te toetsen van achter een bureau. Helaas is bij verschil van inzicht de euthanasie dan niet meer terug te draaien, met alle gevolgen en ellende voor betrokkenen.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.