Verlepte innovaties

Maar liefst 70 tot 80 procent van alle zorg­innovatieprojecten mislukt. Bijvoorbeeld omdat een langetermijnvisie of gedegen implementatiestrategie ontbreekt. Maar vaak genoeg is de reden het wegvallen van financiering. Óók van projecten die wel degelijk succesvol zijn. Tot frustratie en wanhoop op de werkvloer.

Voor het opstarten van innovatieprojecten kunnen zorgverleners steun vragen aan zorgverzekeraars. Zij hebben teams die ervoor moeten zorgen dat ‘innovaties de ruimte krijgen om tot bloei te komen’. Het probleem zit echter in de fase erna. Want als een innovatie tot bloei gekomen is maar vervolgens geen water meer krijgt, dan verlept het. Dat lijkt voor veel zorg­innovatieprojecten de natuurlijke levens­cyclus. En dat is zonde.

Ruim tien jaar geleden kwamen drie gedreven Nijkerkse huisartsen bijeen. Zij voorzagen dat de veranderingen in het zorglandschap zouden vragen om een ijzersterke eerstelijnszorg. Met hulp van de woningcorporatie kwam er een gezondheidscentrum van drieduizend vierkante meter. Naast huisartsen kwamen er ergotherapeuten, fysiotherapeuten, psycho­logen, verloskundigen, wijkverpleging, logopedisten, diëtisten en podotherapeuten. Op de tweede verdieping een grote oefenzaal. Op de begane grond een moderne apotheek en poliklinieken van het Meander Medisch Centrum, waaronder radiologie en bloedafname.

Dankzij zogenaamde GEZ-(geïntegreerde eerstelijnszorg)gelden kwam er financiering om bestuurders aan te trekken en samenwerking mogelijk te maken. Zo ontstonden multidisciplinaire werkgroepen voor ouderenzorg, longzorg, thuiszorg, hartrevalidatie, oncologische zorg, en (jeugd-)ggz. Het bestuur regelde de planning, financiering, voortgang en evaluatie van het project, zodat zorgverleners konden focussen op patiëntenzorg.

Deze manier van denken en bekostiging is op de lange termijn volstrekt vruchteloos

Het centrum werd een succes. De intensieve samenwerking tussen zorgverleners leidde niet alleen tot goede patiëntenzorg dicht bij huis, het voorkwam ook verwijzingen naar de tweede lijn. Dit leidde tot een aanzienlijke zorgkostenbesparing. En – ook niet onbelangrijk – werkplezier, zoals ik zelf kon ervaren in het laatste jaar van mijn opleiding daar. Een afgevaardigde van het ministerie van VWS en een delegatie uit Japan kwamen het vooruitstrevende eerstelijnscentrum met eigen ogen bekijken. Overal klonken oh’s en ah’s. Het centrum werd à la Bernhoven op het schild gehesen.

Maar nu wordt de financiering terug­geschroefd. Door GEZ-gelden te verdunnen over een grotere regio, een besluit van zorgverzekeraar Zilveren Kruis, worden bestuur en management grotendeels wegbezuinigd. Deze taken zullen daardoor gaan drukken op de schouders van zorgverleners zelf. Het budget voor multi­disciplinaire werkgroepen en samen­werking valt weg. De gezamenlijke identiteit dreigt af te brokkelen. En waarom? Voor welk probleem is dit de oplossing? Het laat zich raden.

In een recent artikel in Trouw werd beschreven hoe het publieke domein lijdt aan de ziekte die tijdelijke financiering heet. Hoe steeds meer structurele middelen en mensen worden gefinancierd met tijdelijke gelden. Terwijl we toch weten dat deze manier van denken en bekostiging, met een eenmalige zak geld, op de lange termijn volstrekt vruchteloos is.

Zonder financiering voor goed bestuur en samenwerking dreigt het vooruitstrevende multidisciplinaire eerstelijnscentrum in Nijkerk te worden gereduceerd tot bedrijfsverzamelgebouw. En dan zal goedkoop uiteindelijk (weer) duurkoop blijken.