Verkiezingen

In zijn onvolprezen Über den Prozess der Zivilisation beschrijft Norbert Elias langetermijnprocessen die een maatschappij geleidelijk veranderen. Het gaat om veranderingen die de personen die erbij betrokken zijn niet als zodanig ervaren. Het treffendste voorbeeld is het ontstaan van natiestaten als Frankrijk, Engeland, Duitsland en Nederland, of het half ontstane België. In het jaar 1000 had niemand in de gaten welke stappen men toen reeds aan het zetten was die ertoe leidden dat we eindigden met de nationale eenheden waar we nu in zijn beland. Wat Elias aantoont, is dat niemand goed weet waar hij op de lange termijn mee bezig is omdat een mensenleven daarvoor te kort is. Achteraf weet de historicus precies aan te geven hoe het allemaal wel zo moest lopen.

De gezondheidszorg is qua complexiteit een klein zusje van het Europese complex, maar op de lange termijn net zo onstuurbaar. Wie had voorzien dat de verlossend bedoelde euro ons op de route naar chaos zou zetten? Wie wist in 1980 dat we in 2012 nog altijd 60.000 verpleeghuisbedden zouden hebben?

Niemand weet goed waar hij op de lange termijn mee bezig is

Ik heb enig overzicht als het gaat om de verpleeghuiswereld, waar ik dertig jaar lang stuurpogingen heb gadegeslagen en wat daarvan de gevolgen waren. Ik ga hierbij uit van de goede bedoelingen van alle betrokkenen, op sommige punten tegen beter weten in.

Eerst een slechte ontwikkeling. Vorige week moest ik een mogelijke drukplek op het sacrum bekijken bij een mevrouw die een katheter had. Ze moest dan wel even op haar zij gedraaid worden. Je moet dan de katheterzak, die in zo’n ijzeren houdertje aan het bed hangt, wel even losmaken en in bed leggen, anders trek je bij het draaien aan de katheter. De zuster met wie ik deze manoeuvre ging uitvoeren, had een wel zeer oorspronkelijke oplossing voor de niet-meereizende katheter. Ze ontkoppelde het zakje van de katheter, liet beide slangetjes gewoon rondslingeren (over het vieze laken, tegen het vieze bed), draaide mevrouw op haar zij en stak daarna met blote handen de katheterslang weer in de slang van het opvangzakje. Vervolgens stapte ze de gang op, bedhekken omlaag latend terwijl het bed op maximale hoogte stond, om de muziekzender waarop ze haar luid schetterende telefoon had staan te wijzigen. Toen ik ronduit pissig reageerde op deze aaneenschakeling van grofheden werd ik even pissig tegemoet getreden.

Het opleidingsniveau van de verzorgenden in het verpleeghuis is de afgelopen dertig jaar op rampzalige wijze omlaaggezoefd. Iedereen, letterlijk iedereen, weet het. Geen enkele maatregel heeft hier iets aan kunnen veranderen.

Nu het goede nieuws. Het kan zijn dat dit ingebeeld nieuws is, maar ik meld het toch. In de Nederlandse verpleeghuiswereld heb ik in dertig jaar de gestage opmars gezien van boerenverstand, boerinnenverstand zo u wilt, rond het sterven. In de verpleeghuizen zijn we afgestapt van het soms zinloze barricaderen tegen de Dood, waar het ziekenhuis op drijft. De manier waarop we in het verpleeghuis tegen de Dood zeggen: ‘Kom dan in godsnaam maar binnen’, lijkt een bloedlinke uitnodiging, maar blijkt in de praktijk vaak tot een zegenrijke verlossing te leiden. Wat ik mij misschien inbeeld is dat ik meen te zien dat deze nuchterheid ook buiten het verpleeghuis navolging vindt.

Geen enkele maatregel heeft dit bewerkstelligd. Ik heb dan ook geen stemadvies.