Blogs & columns
Column

Tóch een X-thorax: wat bezielt deze collega’s?

Aderlaten

3 reacties

Van professor Kuiper, ooit hoogleraar psychiatrie aan de UvA, hoorde ik het dictum: ‘Wo die Begriffe fehlen, stellen die Wörter sich ein.’ En hiermee is mijn voorraad Goethe-citaten op. Een jaargenoot maakte ervan: ‘Waar geen genezing is, daar komen de pillen tevoorschijn.’ Een van de opvallendste aspecten van de geneeskundige praktijk is immers dat we met allerlei onzin aankomen tegen nare toestanden waarvoor eigenlijk geen remedie voorhanden is.

Zo las ik laatst wat een psychiater nog allemaal in voorraad meende te hebben voor een geestelijk wanhopig zieke man van bijna 80: ‘een moderne SSRI zoals citalopram, escitalopram of fluoxetine – brainspotting (resourcing van arousal) – sensorimotore bewegingstherapie – liefdevolle gepersonaliseerde verzorging – normaliseren van de vagusactiviteit, de hersenstamfuncties met sympathicomimetica’.

Heerlijk, vooral die ‘moderne’ SSRI, want wie wil een ouderwetse SSRI? En die liefdevolle gepersonaliseerde verzorging. Moet kunnen, toch? Regelen we even.

In het NTvG van 2 augustus lees ik dat een X-thorax bij onbegrepen koorts op de SEH geen zin heeft. De auteurs hebben een steekproef gedaan en dit is hun conclusie: ‘Hoewel er geen wetenschappelijke onderbouwing is voor het verrichten van een thoraxfoto, blijkt uit ons onderzoek met geringe steekproefgrootte dat het overgrote deel van de Nederlandse internisten toch een thoraxfoto laat maken.’

Ik zou dat geen conclusie noemen, maar het eerder zien als de beschrijving van een fascinerend probleem. Als er zou staan dat deze internisten bij onbegrepen koorts op de SEH drie keer om het gebouw lopen in Volendammer klederdracht dan is er meteen ruimte voor de vraag: wat bezielt deze collega’s?

Maar met ‘X-thorax’ lijkt die weg naar een dieper graven in wat zich hier afspeelt meteen afgesloten. Alsof er een deur in het slot valt. Geheel ten onrechte, denk ik. Er is te weinig aandacht in medische vakbladen voor een psychologische verkenning van ons doen en laten als dokters. Zelf zijn wij niet of nauwelijks in staat om onszelf te doorgronden in ons beroepsmatige handelen. De psycholoog of de socioloog is veel te zeldzaam aan het woord over het onderwerp ‘de dokter en haar/zijn beweegredenen’.

Begrijp me goed, ik ben niet op zoek naar spektakel in de trant van: collega A opereert alle hernia’s omdat ze anders het appartement van haar vriendin in New York niet kan betalen. Of: collega B propageert de strengere cholesterolverlaging omdat de farmaceuten hem tonnen voor deze normwijziging hebben betaald. Hans van der Linde doet dat al.

Nee, het gaat mij om iets als: wij doen een X-thorax, omdat we opgejaagd worden door management, verzekeraars, maatschap, tuchtcollegeangst, sluitingstijd van de kinderopvang, dreigende familieleden, of gewoon eigen doodsangst. Ja, laten we die niet vergeten. Allemaal zaken die niets met de patiënt te maken hebben. Het zal niet makkelijk zijn, want de huidige zinloosheid heeft niet dat opzichtig idiote aspect dat wij nu zo opvallend vinden aan het vervloekte aderlaten uit vroegere tijden.


meer van Bert Keizer


Download dit artikel (PDF)

  • Bert Keizer

    Bert Keizer is specialist ouderengeneeskunde en filosoof. Sinds 2016 is hij werkzaam voor het Expertisecentrum Euthanasie. Hij schreef maar liefst zeventien jaar voor Medisch Contact.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Jan van der Meulen

    basis-arts, daarvoor internist-opleider, DORDRECHT

    Als collega Keizer schrijft: "In het NTvG van 2 augustus lees ik dat een X-thorax bij onbegrepen koorts op de SEH geen zin heeft.", dan vraag ik mij af of hij niet eens naar een bekende brillenketen moet. In het NTvG gaat het over koorts zonder duide...lijk focus en niet over febris e causa ignota. Jammer genoeg geven de auteurs geen definitie van koorts zonder duidelijk focus. Maar uit een retorische vraag van de Universiteit van Amsterdam "Waaruit bestaat het lichamelijk onderzoek bij koorts zonder duidelijke focus?(1) begrijp ik dat men deze term gebruikt na het afnemen van de anamnese en voordat het lichamelijk onderzoek wordt gestart.
    Laten we nu aannemen dat bij percussie en auscultatie van de longen geen afwijkingen worden gehoord, is een X-thorax dan overbodig? Wat staat daarover in het leerboek "Fysische diagnostiek" 2de druk? Op bladzijde 117 staat: "Een niet afwijkende percussie heeft een negatief voorspellende waarde van 76%.". Anders gezegd, 76 van de 100 patienten hebben geen longafwijking, maar 24 patienten hebben er wel een. Over de auscultatie staat in het boek dat alleen bij obstructieve longaandoeningen met grote mate van nauwkeurigheid een diagnose te stellen is.
    Dus we worden opgejaagd door onze eigen opleiders en leerboeken en niet door management, verzekeraars, maatschap en dergelijke. Maar misschien moeten we, zoals in het grijze verleden, eerst aderlaten oftewel CRP en bloedbeeld bepalen, voordat we de X-thorax aanvragen.
    Referentie:
    1. https://wiki.uva.nl/intern/geneeskunde/index.php/Groep_18_T9

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    "De huidige zinloosheid heeft niet dat opzichtig idiote aspect dat wij nu zo opvallend vinden aan het vervloekte aderlaten uit vroegere tijden."

    Nou... Dat weet ik nog niet zo net, Bert Keizer. Kom eens een dagje meelopen als ik nog eens weer in e...en groot topklinisch ziekenhuis kom te werken. Ik weet niet of je daar na die bewuste dag nog zo zeker van bent...

    De mens is geen rationeel wezen, en de dokter dus ook niet... Dat zal niet veranderen, maar er is enige troost:

    "How Doctor's Think" van Jerome Groopman.
    "Thinking Fast & Slow" van Daniel Kahneman.
    "The Black Swan" van Nassim Nicholas Taleb.
    "Personality" van Daniel Nettle.
    "The Checklist Manifesto" van Atul Gawande.
    "Intuition Pumps and Other Tools for Thinking" van Daniel Dennett.
    "Cognitive Errors and Diagnostic Mistakes" van Jonathan Howard.
    And last but not least... "Diagnosis - Interpreting the Shadows" van Pat Croskerry...

    Nog deze week opnieuw ten prooi gevallen aan de Quick & Dirty manier van diagnosticeren. Ik weet dat het bestaat, en dat dit een grote valkuil is, maar het gebeurt toch... Some things never seem to change...

    Dus... Wordt ik van deze boeken een betere dokter? Ik hoop het, maar ik ben er allerminst zeker van... Maak ik minder fouten? Ik hoop het van ganser harte, maar heb het nog niet echt gemerkt...

    Troost... Dat biedt het wel! Ik ben, net als de rest, ook maar een sukkel die het er beste van probeert te maken! Dat is tenminste iets...

  • Jan Keppel Hesselink

    pijnarts, Bosch en Duin

    Naast de Goethe citaten hebben we nu een nieuwe die we er ook in houden lijkt me:
    'De huidige zinloosheid heeft niet dat opzichtig idiote aspect dat wij nu zo opvallend vinden aan het vervloekte aderlaten uit vroegere tijden.' Te gek, strak naar BK!

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.