Schriftelijk
11 reactiesEen van de vele dingen die mensen niet goed begrijpen, is de schriftelijke wilsverklaring bij euthanasie. Vanuit de kringen waarbinnen je enige helderheid van geest verhoopt op dit punt werd er onlangs een aanzienlijke hoeveelheid dichte mist de gemeenschap in geblazen.
Eerst de feiten dan de meningen. Feit: de wilsverklaring is onnodig zolang de man of vrouw in kwestie op samenhangende wijze kan zeggen: ik wil dood. Nog een feit: de wilsverklaring is zinloos als je dat niet meer kunt. Mijn mening: de wilsverklaring is een nutteloze exercitie. Dat deze verklaring zo’n grote rol is gaan spelen, komt allereerst doordat de wetgever beweert dat de schriftelijke verklaring in de plaats kan treden van het mondelinge verzoek. De NVVE heeft daarop de status van de verklaring zodanig opgeblazen dat vrijwel alle leden denken dat de invulling een waardebon is die je te zijner tijd kunt verzilveren. De NVVE zegt terecht dat ze haar leden erop wijst dat dat niet zo is. Maar als ze wil dat de leden dit ook werkelijk doorkrijgen, dan moet ze daar ook meteen ophouden met het hele wilsverklaringscircus.
Je hebt bij euthanasie helemaal geen wilsverklaring nodig
Het Regionaal Tuchtcollege in Den Haag leverde ook een aardige bijdrage in deze context. Collega X werd berispt om twee redenen: zij beëindigde het leven van een demente vrouw zonder aan deze vrouw te zeggen wat haar overkwam. De tweede grond voor de berisping was dat de wilsverklaring niet deugde. Maar door deze tuchtrechtelijke bewering hangt nu de suggestie in de lucht dat er ook een versie van de wilsverklaring denkbaar is die wél tot een straffeloos uitgevoerde euthanasie kan leiden bij een wilsonbekwame demente patiënt. Hetgeen, volgens datzelfde college, niet het geval is.
En toen haalde huisarts Matthijs van Wijmen de voorpagina van Trouw met zijn ontdekking dat minstens de helft van de wilsverklaringen ‘te oud’ is. De krant schrijft: ‘Euthanasie - Wie denkt zijn wilsverklaring op orde te hebben kan bedrogen uitkomen: de helft van deze verklaringen is verouderd.’ Waaruit de idiote suggestie oprijst dat je euthanasie met een ‘verse’ wilsverklaring makkelijk te regelen is. Het is zo idioot omdat je bij euthanasie helemaal geen wilsverklaring nodig hebt.
Nou weet ik wel dat er een rituele dimensie zit in het opstellen van zo’n verklaring. Het gaat (ook) om een symbolische belijdenis van koelbloedigheid in het zicht van de dood. Zo hoorde ik laatst iemand in alle ernst zeggen: ‘Eigenlijk durf ik het niet allemaal zo duidelijk op te schrijven, want dan roep je het over je af, denk je niet?’ Dat is een vorm van bijgeloof waar ik erg in meekan, maar als volwassenen onder elkaar zou ik willen zeggen: kunnen we alsjeblieft ophouden over de wilsverklaring? Voor mij mogen alle soorten tot vliegtuigjes gevouwen het raam uit: de duidelijke verse, de onduidelijke ouwe, de onduidelijke verse en natuurlijk ook de duidelijke ouwe. Weg ermee. Zeg het maar gewoon.
download deze column (pdf)
Peter van Rijn, voormalig huisarts
huisarts n.p., Rheden
Een wilsverklaring is niet alleen zinloos, zij kan ook schadelijk zijn. Want in een wilsverklaring verpand je je leven aan derden ,die je daarmee in de gelegenheid stelt je te doden op een moment dat je je daarvan niet bewust bent en waarop je zelf g...een consistent en actueel verlangen hebt om op dat moment te sterven. Door zo`n verklaring te tekenen maak je jezelf tot `a Dead Man Walking` .
Agnes Wolbert
directeur NVVE, Amsterdam
In zijn column herhaalt Bert Keizer zijn stelling dat een wilsverklaring zinloos is. Immers, zolang je je wensen mondeling kenbaar kunt maken, hoeft er geen wilsverklaring op tafel te komen. En als je je wensen niet meer kenbaar kunt maken, heb je oo...k niets aan een wilsverklaring, want… en dan volgt er tot dusver geen steekhoudend argument.
Laten we, zoals Bert zelf voorstelt, de feiten eens op een rijtje zetten. Om te beginnen heeft de wetgever bepaald dat een schriftelijke wilsverklaring het mondelinge verzoek vervangt. De tuchtrechter heeft onlangs bovendien bevestigd dat een ondertekende wilsverklaring voldoende basis kan zijn voor euthanasie bij een wilsonbekwame persoon, mits de verklaring ‘kraakhelder’ is. Natuurlijk heb je geen garantie, je moet er nog wel een dokter bij zoeken die bereid is aan het verzoek te voldoen. De NVVE zegt daarom voortdurend dat euthanasie geen recht is dat je kunt afdwingen, ook niet met een kraakheldere wilsverklaring. Maar we kennen inmiddels genoeg gevallen waarin de dokter dankzij het houvast van de wilsverklaring er voldoende van overtuigd raakte dat het verzoek – ook al kon het niet mondeling worden herhaald – vrijwillig en weloverwogen tot stand was gekomen, al langere tijd leefde en inderdaad de innige wens was van de persoon toen die nog wilsbekwaam was. De wilsverklaring heeft daarnaast de functie van gespreksdocument. Nog altijd hebben veel mensen er moeite mee om het onderwerp bij hun (huis)arts aan te kaarten. De wilsverklaring is een mooie aanleiding om het er samen eens over te hebben.
Noem de wilsverklaring daarom niet zinloos. Overschat de waarde niet (de patiënt), maar onderschat deze evenmin (de dokter).
Wim van der Pol
Apotheker niet praktiserend, Delft
Toch blijft het vreemd dat heden deze column verschijnt en dat, gezien de reacties, de meesten er van uit zijn gegaan dat een schriftelijke wilsverklaring noodzakelijk is. Hoe zou die discrepantie eigenlijk ontstaan zijn? vraag ik me af. Overigens is... het zo, dat in Nederland (anders dan in Belgie) een wilsverklaring pas rechtsgeldig is indien deze door een notaris is gepasseerd.
Herman L. Hoekstra
huisdokter, niet praktiserend, niet BIG geregistreerd, Appelscha
Prima stuk van Bert Keizer. Ik meen dat er zelfs GGD- artsen (de arts, die na de euthanasie of hulp bij zelfdoding wordt gebeld) zijn, die willen dat er een schriftelijke wilsverklaring aanwezig is. Absurt, maar daarom alleen al is deze column van gr...ote waarde. Evenals het artikel hiervoor "Wilsverklaringen vooral zinvol als erover wordt gesproken".
GJ Bonte
Neuroloog, Dalfsen
@Hamstra: Dat is eigenlijk best een goed idee!vbIk heb het artikel al opgeslagen en ga het aan patiënten geven als deze materie te sprake komt.
Jacob Jan Hamstra
Huisarts, Burgum
Een prachtige column die van mij , heel ouderwets, als folder mag worden uitgeven. Voorin de wachtkamer en als tegenhanger van de reclame-uitingen van het notariaat!
Karel Kamperman
Specialist Ouderengeneeskunde, Den Haag
Hulde aan Bert Keizer!
Toenemend word ik in mijn praktijk geconfronteerd met patiënten, maar meer nog hun vertegenwoordigers, die met de NVVE papieren in de hand hun recht komen opeisen. Het kost eindeloos veel tijd om uit te leggen dat de wilsverk...laring geen ticket naar de hemel is, maar dat het in het gunstigste geval een bijdrage kan leveren tot besluitvorming betreffende het dilemma waar de arts mee geconfronteerd wordt bij een verzoek om euthanasie. De voorlichting vanuit de NVVE moet beter en realistischer worden.
Guus Theeuwen
huisarts, Beuningen
Al mijn euthanasieën in meer dan 20 jaar huisarts, het zijn er welgeteld drie, zonder wilsverklaring uitgevoerd. Nooit problemen met de toetsingscommissie erover gehad. Wel is het hele beslissingsproces uitgebreid in het patiëntdossier vastgelegd.
...Een wilsbeschikking is alleen zinvol om te hebben, in het geval men niet meer in staat is te communiceren. Wat wil je met reanimatie, kunstmatige voeding en beademing etc. als je in coma ligt?
In de kern komt het er vaak op neer dat mensen die hier met mij over willen praten, vooral gaan voor een leven "met nog enige kwaliteit" en niet "leven ten koste van alles". Als dat duidelijk is voor mij als huisarts en voor een eventuele partner, dan is dat de basis voor het handelen in de toekomst.
Op tijd natuurlijke complicaties omarmen en niet meer bestrijden helpt daarbij. Bij een lage kwaliteit van leven en een pneumonie die de kop op steekt wellicht geen antibiotica meer maar gaan voor comfort. Dat voorkomt een hoop ellende in de dagen of weken die men daarna anders nog te gaan heeft.
Floor
arts-assistent, Den Haag
Hallelujah!
Vooral dat stuk over ''waardebon die mensen tezijnertijd kunnen verzilveren'' ervaar ik als arts-assistent regelmatig. Waarbij de wilsverklaring vaak verfrommeld uit een portemonnee tevoorschijn komt (''ik zet nu mijn joker in'').
...En dan in het ziekenhuisinformatiesysteem bij elke bespreking over behandelbeperkingen (al dan niet reanimeren, al dan niet naar de IC) de dwingende vraag: is er een wilsverklaring aanwezig? Waanzin!
Bibian Wetzels-van Drunen
Huisarts, Druten
Het opstellen van een verklaring kan stimuleren om met familie en met de huisarts te praten over wensen en verwachtingen rond ziekte en levenseinde. Voor een euthanasie is een verklaring niet nodig, het ondersteunt hooguit. Media hebben het belang op...geblazen. Notarissen zien er blijkbaar brood in en promoten het opstellen van een euthanasieverklaring. Vaak denken mensen dat het daarmee prima geregeld is en niet zelden melden ze me slechts terloops dat ze zo'n verklaring hebben opgesteld. "Of ik dat misschien ook moet weten..."
pierre gijsbers
huisarts, nijmegen
Uit het hart gegrepen!
Iedere week heb ik wel een gesprek over zo'n verklaring met vitale ouderen en minder vitale ouderen. Meestal adviseer ik dan maar om de verklaring af te geven bij mijn assistente om tijd te besparen, goede uitleg duurt lang. ...Valse geruststelling is ook iets, denk ik dan. Mensen willen het 'goed geregeld' hebben, het lijkt controle behoefte over een niet maakbaar einde. Al zeg ik er altijd wel bij dat het gesproken woord het enige is wat voor mij als dokter telt.
Bij een eerste of later serieus euthanasie verzoek ga ik sinds mijn laatste euthanasie echter wel adviseren om de wens ook tijdig op papier te zetten. Een schriftelijke wilsverklaring is natuurlijk wel onderdeel van zorgvuldigheid en toetsbaarheid bij euthanasie. Ik had in het genoemde geval alles goed voorbereid, behalve de wilsverklaring, die was ik simpelweg vergeten. Toen moest mevrouw vlak voor de finish nog snel even tekenen. Dat voelde niet goed.