Schizofrenie - René Kahn
7 reactiesU heeft het nauwelijks kunnen missen, zelfs Arnon Grunberg heeft er in zijn dagelijkse column in de Volkskrant aandacht aan besteed: er woedt een discussie of schizofrenie al dan niet bestaat. Aanleiding is een opiniestuk in de NRC van 7 maart jl., waarin een viertal psychiaters – onder wie Van Os, een bekend schizofrenie-expert – stelt dat schizofrenie niet bestaat.
Wat ik hier aan de kaak wil stellen, is de vorm (de inhoud komt elders aan de orde): het poneren van een dergelijke stelling in een dagblad, in plaats van in een wetenschappelijk tijdschrift. Wat evenmin onaangeroerd kan blijven is het feit dat twee van de vier psychiaters hebben getekend respectievelijk als voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Psychiatrie en de KNMG (terwijl zij achteraf – maar zonder rectificatie in de NRC – aangegeven hebben geen verenigingsstandpunt te verwoorden).
Zoals Jaap van der Stel, lector aan de GGZ-hogeschool in Leiden aangeeft: kan iemand zich een prominent oncoloog voorstellen – laat staan een voorzitter van de vereniging van oncologen – die in een dagblad zou poneren dat kanker niet bestaat? De oncologen hebben, zo schrijft hij, ondanks het allang bekende feit dat kanker inderdaad niet één ziekte is, de term meer dan tweeduizend jaar met rust gelaten. Terecht, want wat zou het afschaffen ervan hebben toegevoegd? Helemaal niets. Net als de stelling dat schizofrenie niet bestaat – ook al zou het waar zijn, zoals bij kanker – niets toevoegt.
Publiekelijk ontkennen van schizofrenie vermindert het stigma niet, verbetert de behandeling niet (integendeel), en zal de patiënten en hun familie niet meer hoop geven dan voorheen. Wat wel wordt bereikt is dat de buitenwereld zich zal afvragen wat de legitimiteit van de psychiatrie is.
Terwijl de kinderpsychiatrie als medische discipline wankelt, de zorg voor chronisch psychiatrische patiënten onder druk staat, en mensen met psychische problemen nauwelijks serieus worden genomen door de politiek – herinnert u zich nog de eigen bijdrage voor psychiatrische patiënten? – schrijft een aantal vooraanstaande psychiaters in de krant dat de meest invaliderende aandoening in de psychiatrie niet bestaat. Wiens doel ermee gediend wordt? In elk geval niet dat van onze patiënten.
René Kahn
Lees ook
- ‘Over vijf jaar bestaat schizofrenie niet meer’ (5 mrt 2015)
- Jim van Os: ‘Patiënt kan boven z’n diagnose uitstijgen’ (30 juli 2014)
M.D. Oosterhoff
Psychiater, THESINGE Nederland
Onder blogs op MC een uitgebreide reactie
http://medischcontact.artsennet.nl/Opinie/Blogs/Menno-Oosterhoff/Bericht-Menno-Oosterhoff/149067/Autisme-bestaat-niet-Menno-Oosterhoff.htm
A.J.M. Loonen
Hoogleraar farmacotherapie bij psychiatrisch, ROOSENDAAL Nederland
Naar mijn mening is de stellingname van René Kahn onjuist. De discussie over het al of niet bestaan van schizofrenie als ziekte-eenheid moet ook in het openbaar worden gevoerd. Het zijn immers leken die ten onrechte consequenties verbinden aan het be...staan van deze diagnose en het gebruik daarvan in bijvoorbeeld richtlijnen en het zorgstelsel. Bovendien is bij de voorvechters van het categoriaal denken sprake van een aanzienlijke financiële belangenverstrengeling. Het idee van Jim van Os is sympathiek en allesbehalve onwetenschappelijk of maatschappelijk onverantwoord. Hij zegt immers dat de schizofrene symptomatologie ontstaat op basis van aanleg, ontwikkeling en omgevingsfactoren. Te lang is bijv. bij het ontwikkelen van antipsychotica of het verrichten van wetenschappelijk onderzoek met beeldvormende technieken (CT. MRI) uitgegaan van het bestaan van een ziekte-categorie schizofrenie. Dit vormt waarschijnlijk de verklaring dat dit onderzoek weinig heeft opgeleverd en dat het nauwelijks zinnig is om een farmacotherapie alleen op deze diagnose te indiceren.Laten wij Jim van Os' ideeën omarmen en bezien hoe dat ons verder helpt in het voorkomen en behandelen van dit type psychotische stoornissen, die (zeker op de wat langere termijn) uiterst invaliderend en kwellend kunnen zijn. Het (tegen beter weten in) toe blijven passen van de classificatie van stoornissen volgens de DSM begint meer bezwaren op te leveren voor de behandeling van onze patiënten dan voordelen.
A.L. Cense
Psychiater, STOUTENBURG Nederland
Ooit was Popperiaans falsifiëren van aannames de weg waarlangs kennis en inzicht evolueerde. Met de komst van grote hoeveelheden data en het zien van correlaties lijkt dat in onbruik te zijn geraakt, en wordt zelfs pijnlijk vaak een statistische corr...elatie versleten voor een hard bewijs of causaal verband.
Ook de constructen van de DSM hebben een kern van statische clustering van symptomen. Dat heeft wellicht een tijd lang ordening in chaos gebracht, maar dat wil niet zeggen dat het eeuwig houdbaar is: Conceptuele tegenstellingen die door de DSM werden toegedekt bestaan nog steeds, en we zien dan ook dat er een nieuwe scholenstrijd broeit, hetgeen wellicht ook in deze discussie voelbaar is.
Ik denk dat het een discussie is die gevoerd en gevierd moet worden, want de gefragmenteerde weetjes waar de psychiatrie nu uit bestaat ontbreekt het aan inzicht en bindende samenhang, en daarmee ontwikkelingsrichting. Ik denk ook dat het een discussie is die om twee redenen publiekelijk gevoerd mag worden: Het is hoogste tijd aan om het bureaucratisch deel van de natie duidelijk te maken dat je complexiteit niet straffeloos kunt versimpelen, en het dwingt tot bewustzijn van het feit dat het uiteindelijk over mensen gaat die iets herkenbaars van ons verwachten.
Maar a.u.b. niet als een nieuwe strijd tussen zich verschansende scholen: gewoon Popper in ere herstellen en het verschil in referentiekaders gebruiken om te falsifiëren, ontwikkelen en integreren. Eerder in de geschiedenis, -de tijd waarin het decompensatie-model een kapstok bood-, bleek het de vruchtbaarste benadering in de psychiatrie.
De Maastrichtse benadering van homeostatische/allostatische dynamiek heb ik ervaren als een kansrijke moderne herintroductie daarvan; mede omdat het met vanzelfsprekendheid het besef toelaat dat we evolutionair gevormde overlevers in een soms bedreigende omgeving zijn. Met de bijbehorende (mal)adaptieve en/of beschadigde regelsystemen en alles wat daaraan te ontdekken valt.
F.P. Asmus
psychiater, Rotterdam Nederland
Ach, ik ben ook voorstander van een wetenschappelijke benadering in de psychiatrie. Kan dus niet anders dan verheugd zijn dat de pseudowetenschappelijke, op religieus fanatisme gebaseerde biologische benadering weer tot het verleden gaat behoren.
W. van der Pol
ziekenhuisapotheker en counselor, Delft
Dat je uitspraken alleen in wetenschappelijke tijdschriften moet doen als professional, doet die tijdschriften te veel eer aan. Er worden minder valide uitspraken gedaan in die tijdschriften als van Van Os cs deed. Van Os cs deden ook geen uitspraken.... Niemand hoeft zich hiervan te distantieren, al is het afstand nemen vandaag de dag erg "populair". Ik zie de psychiaters al de straat op gaan om afstand te nemen. Van Os deed een voorspelling, een prophecy. Profetien zijn nooit populair in eigen land. Ik heb zelf regelmatig mijn eigen mening verkondigd en prompt vielen mijn collegae over mij heen en distantieerde de beroepsvereniging zich. Dus ik weet waar ik over praat. De uitspraak dat de schizofrene patiënten er niet mee "gediend" zouden zijn, betwijfel ik. Ik denk niet dat Rene Kahn namens die patienten spreekt. Los van dit alles vinden patienten zelf schizofrenie een vreselijk naar klinkend woord. Het is te hopen dat het verwijnt en op zijn minst als term niet meer gehanteerd wordt.
Angela Maas
cardioloog, Apeldoorn
Als moeder van een zoon met "schizofrenie" is het een opluchting dat er een publiek debat ontstaat over deze akelige stigmatisering, die op alle terreinen van functioneren ingrijpende gevolgen heeft. Juist door patienten/naasten meer in het debat te ...betrekken kan de psychiatrie een grote bijdrage leveren aan het huidige sociale element. Maar onderling een ruzie afwikkelen in de media werkt averechts en geeft mij geen goed gevoel over de beroepsgroep waar de patienten zo sterk van afhankelijk zijn. Jullie zouden beter moeten weten.
M.D. Oosterhoff
psychiater, THESINGE Nederland
Het pleidooi van van Os c.s. voor een dimensionele benadering van psychosegevoeligheid en voor een hoopvollere benadering (zonder valse hoop te geven)dele ik van harte. Of dat moet onder de noemer waaronder dat gebeurt, vraag ik me wel af. Het kan kw...etsend overkomen voor mensen , die het gevoel hebben dat de ziekte van hen of hun verwant niet serieus genomen wordt, hoewel de familieledenorganisatie Ypsilon in een verklaring laat weten positief te staan tegenover de campagne. Zojuist is er ook in het tijdschrift schizophrenia reseach een artikel verschene met de vraag of het label schizofrenie niet beter afgeschaft kan worden. Toch is een label/classificatie afschaffen wel een wat andere wijze van presenteren dan zeggen dat het niet bestaat. Misschien dat zo'n uitdagende aanpak nodig is om verandering tot stand te brengen? Ik houd daarover wel mijn twijfels. Zeker als nu de kopstukken van de nederlandse psychiatrie over straat rollen. Of deze openlijke verdeeldheid de zaak goed doet in een tijd dat de GGZ toch al zwaar onder vuur staat betwijfel ik hoe sympathiek de doelstellingen van de campagne me verder ook zijn. De familievereniing zegt dat wrijving soms nodig is om te glanzen. Ik hoop dat hij gelijk heeft maar het is een romantische benadering. Dat alles neemt niet weg dat ik hoop, dat de discussie niet steess gaat over de wijze van presenteren, maar dat er met name aandacht is voor de inhoud , het pleidooi voor een hoopvollere benadering, en een betere behandeling.