Lichaamstemperatuur - Hester Roos
5 reacties
‘37,3°C is voor mij echt verhoging hoor, mijn normale temperatuur is vaak 36,5°C.’ Bekende kreet? Niet zelden komen patiënten met een dergelijke mededeling wanneer ik, afgaand op de temperatuur die de oorthermometer opgeeft, vaststel dat er geen sprake is van koorts. Begrijpelijkerwijs zoeken patiënten erkenning voor het zich ziek voelen en die erkenning kun je ze geven. Inhoudelijk nam ik dergelijk opmerkingen tot nu toe echter nooit zo serieus. Koorts is koorts dacht ik.
Toch is het fenomeen lichaamstemperatuur en de waarde die we er als dokters aan hechten me gaan intrigeren na een aantal incidenten dat zich de afgelopen tijd heeft voorgedaan. Het is begonnen toen ik mijn eigen instrumentarium weer in gebruik nam na een jaar van ziekenhuisstages. Bij de zoveelste patiënt bij wie ik de thuis gemeten koorts niet kon objectiveren in de spreekkamer, begon ik te twijfelen. En toen mijn oorthermometer ook bij een gloeiende kleuter een temperatuur van 36,7°C aangaf, besloot ik voor de zekerheid de thermometer uit de praktijk erbij te pakken. Voilà, 38,6°C. Ik belde met de leverancier waar ik mijn thermometer destijds had gekocht. Ja, hij zou het zeker nog moeten doen, maar als ik er vaak gebruik van moest maken, kon ik wellicht beter overgaan tot de aanschaf van een duurdere variant.
Ook tijdens een visite in de dienst verbaast de wisselende kwaliteit van apparatuur me: de thermometer uit onze dienstkoffer geeft 39,3°C aan, het exemplaar van de patiënt (29,95 euro) komt niet verder dan 38,2°C.
Een systematische literatuurreview van de Zweedse Sund-Levander en collega’s uit 2002 naar de normale lichaamstemperatuur bij volwassen mannen en vrouwen, waarbij literatuur tussen 1935 en 1999 onderzocht werd, laat bij oormetingen bij gezonde mensen interpersoonvariaties zien tussen de 35,4 en 37,8°C. Om wat beter zicht te krijgen op intrapersoonvariaties meet ik zelf de laatste tijd bij twijfel altijd de temperatuur in beide oren, waarbij de metingen meestal zo’n 0,1 tot 0,5°C van elkaar verschillen. En dan heb ik het nog niet eens over het tijdstip van de dag, de te meten plek van het lichaam, kwaliteit van de apparatuur, meetervaring, tijdstip in de menstruatiecyclus, etc.
Niets van wat ik hier schets is nieuws. Bovendien zijn het vaak niet die paar tienden die het echte verschil maken in het te volgen onderzoek en beleid; dat verschillen aanwezig zijn, maakt ze niet per definitie klinisch relevant. Maar alle aspecten in beschouwing nemende, zou het me niets verbazen als we bij het maken van verpleegafspraken over patiënten of het geven van thuisinstructies aan patiënten soms wel degelijk iets te veel waarde hechten aan de niet geheel betrouwbare cijfertjes achter de komma.
Hester Roos
Bart Bruijn
Huisarts, Streefkerk
Ik heb nooit de klinische relevantie kunnen begrijpen van het meten van de temperatuur van oorsmeer.
P.L. Allis
AIOS verzekeringsgeneeskunde, ROTTERDAM
"De meetmethode is net zo goed als de uitvoerder de techniek beheerst" (collega Grosfeld). In dat geval heb ik de oorthermometer nooit onder de knie gekregen. Bij mijn eigen kinderen varieerde de temperatuur bij forse koorts tussen de 34.5 en 39.8 in... enkele metingen na elkaar. Bij mijn dochter overigens nooit meer dan 37 gemeten, waar het rectaal 40.3 was. Ik heb de rectale meting in ere hersteld, en toen klopte het weer met mijn gevoel. Waarna in het ziekenhuis die 40.3 zou zijn gedaald naar (rectaal!) 37.6, maar dat is met hermeting toch weer 40+ geworden. Moraal: ouderwets rectaal meten blijft de gouden standaard, zeker voor particulieren, die toch weinig ervaring zullen opdoen met de oormeting.
J.B.E. Hulshof
GGZ-arts, WOLFHEZE
In ons ziekenhuis zijn enkele jaren geleden na korte tijd de oorthermometers grotendeels weer in de ban gedaan, nadat er gerede vermoedens waren gerezen over de onbetrouwbaarheid, en is weer overgegaan tot in principe rectaal meten. Alle andere metin...gen zijn mijns inziens onbetrouwbaar en kunnen leiden tot onderdiagnostiek en onderbehandeling. Wat je moet geloven van een temp. die een patiënt zelf thuis heeft gemeten is dubieus. Het is bijna ondenkbaar dat een goedkope thermometer van de drogist werkelijk op 0,1 of zelfs pakweg 0,3 graden nauwkeurig kan meten.
J.C. de Keyzer
Forensisch arts, AMSTERDAM
De oormeting is mij te onbetrouwbaar en geeft zeer wisselende foutmetingen. Rectaal meten in de politiecel is vaak ook niet haalbaar, dus ik behelp me met de oksel temperatuur. Daarvan weet ik in ieder gaval dat hij niet nauwkeurig is, maar het geeft... wel een indicatie.
M.J.W. Grosfeld
cardioloog en duikerarts, SON
De meetmethode is net zo goed als de uitvoerder de techniek beheerst.
Bij oorthermometers dreigt gemakkelijk een te lage meting.
Die kan het verschil uit maken tussen wel en geen endocarditis...