Blogs & columns
Column

Leve de koningin

6 reacties

Ik ben momenteel verslingerd aan de televisieminiserie The Queen’s Gambit, gebaseerd op de gelijknamige roman van ­Walter Tevis uit 1983. De serie beschrijft het leven van het weesmeisje Beth Harmon, dat zich razendsnel ontwikkelt tot de beste schaakspeelster ter wereld. Binnen vier weken na het debuut was het de meest bekeken serie op Netflix en won de serie twee Golden Globe Awards.

Mijn betovering komt deels door de vele parallellen die er zijn ­tussen schaken en geneeskunde. Net als een goede arts, word je een goede schaker als je eindeloos gefascineerd bent door het vak. De onbeperkte hoeveelheid situaties en daarmee gepaard gaande complexiteit op het schaakbord, lijkt op de onafzienbaar variabele wijze waarop patiënten zich kunnen presenteren. Je wordt ook steeds beter in je vak als je het spel vaker speelt. Van elke schaakpartij kun je leren, net zoals van elk patiëntencontact. Dokter noch schaker kan altijd winnen, en terwijl jij verliest van de ziekte, verliest jouw patient zijn gezondheid of zelfs het leven. En veel dokters kunnen net als veel schakers slecht tegen dit verlies.

Een chirurg bereidt ingrepen voor door kennis te hebben van ­theorieën en technieken en door zich tevoren een visuele voor­stelling te maken van de operatie. En dat is precies wat de hoofdpersoon in The Queen’s Gambit tot een succesvolle schaker maakt. Bij elke arts komen kennis, analytisch vermogen, ervaring met onzekerheid en anticipatie op tegenzetten samen om de juiste tactiek in de spreekkamer of aan het ziekbed te bepalen, net zoals een schaker een Siciliaanse opening overweegt of nadenkt hoe te reageren op een pionnengambiet.

Chess.com telt vele miljoenen nieuwe gebruikers, vooral vrouwen

En er zijn meer interessante parallellen. De hoofdpersoon in The Queen’s Gambit is een vrouw die de top bereikt in een door mannen gedomineerde wereld. Vrijwel alle topposities in de schaakrangorde worden bezet door mannen, de beste schaakster ter wereld is te vinden op plaats 85 en van de ruim 1500 interna­tionale grootmeesters zijn er slechts 37 vrouw. Vijftig jaar geleden stelde schaakkampioen Hein Donner: ‘Hoe pijnlijk het ook is, wij mogen niet schromen de waarheid onder ogen te zien: vrouwen kunnen niet schaken’, daarin later bijgevallen door oud-wereldkampioen Gary Kasparov, die ervan overtuigd was dat vrouwen het niet eens hoefden te proberen omdat ze simpelweg de con­centratie missen doordat ze voortdurend worden afgeleid door het gehuil van baby’s. Niet heel anders dan de situatie in de geneeskunde rond die tijd, hoewel gelukkig het aantal top­posities van vrouwen in de geneeskunde in de laatste jaren heel snel toeneemt.

Een belangrijke manier om de participatie van vrouwen in ­mannenbolwerken te laten toenemen is het hebben van inspirerende en krachtige voorbeelden. The Queen’s Gambit illustreert dat. De serie leidt inmiddels tot een explosieve verkoop van schaakspelen en schaakboeken en de website chess.com telt vele miljoenen nieuwe gebruikers, vooral vrouwen. Ook bij de Nederlandse schaakbond KNSB verviervoudigde het aantal ­meisjes dat lid werd.

Naar verwachting is de nu snel groeiende groep vrouwelijke opleiders, medische opinieleiders en afdelingshoofden eenzelfde soort voorbeeld voor de grote groep jonge vrouwelijke artsen en medisch studenten. Goed voor vrouwen én mannen en goed voor de geneeskunde.

  • Marcel Levi

    Marcel Levi is internist, voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en hoogleraar geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Henk van der Pol

    psychiater, Heerenveen

    Ook ik heb genoten van The Queen's Gambit. Een lust voor het oog, prachtig camerawerk. Een hoofdpersoon die aanvankelijk vooral 'vreemd' is maar van wie je langzaam gaat houden. Een sprookje, het lelijke eendje dat een prachtige zwaan wordt.
    Ik zag ...in haar niet zozeer de 'powervrouw' die een mannenbolwerk sloopt maar juist een bijzonder gekwetst en kwetsbaar mens die door de passie voor haar talent en door vriendschap tot leven komt.

  • Wim van der Pol

    apotheker niet praktiserend, Delft

    Aan Marcel Levi, wanneer u uitgekeken op de serie die u noemt, dan.kan ik u daarna de netflix-series Charite en Charity at War aanbevelen. Behalve de man/vrouw miskenning komt in die series het wetenschappelijk onderzoek in de beginjaren van de twint...igste eeuw aan de orde. Fascinerend mooi gebracht ! Leerzaam voor uw studenten.

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    .. o ja - tip voor alle opa's en oma's: kijk op regenachtige dag de jeugd/kinderfilm Lang leve de Koningin met Monique van der Ven ! Klassieker

    De achtjarige Sarah (Tossijn) koopt een mooi schaakspel, een vriendje leert haar de beginselen van het... spel. Maar eigenlijk krijgt ze schaakles van de witte stukken, vooral van de koningin (Van de Ven) en de koning (Wouterse).

    Met succes, ze leert zo goed schaken dat ze, ondanks de scepsis van haar leraar, mag deelnemen aan een schaaksimultaan tegen een grootmeester.

    Hartverwarmende jeugdfilm, waarna je meteen zin hebt in een potje schaak. Regisseur Lammers is kleindochter van de legendarische Nederlandse schaakgrootmeester Max Euwe. Gouden Kalf voor beste film.

    https://www.youtube.com/watch?v=i7HnqaAPC7U

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    ..en let even op aanstormend talent Machteld - nog maar 9 jaar oud en nu al NK schaakkampioen !

    het persbericht uit 2017: De 9-jarige Machteld van Foreest uit Groningen is in Rijswijk Nederlands schaakkampioen geworden in de leeftijdscategorie tm ...12 jaar. Het was de eerste keer in Nederland dat een meisje dit kampioenschap wist te winnen.

    Maar ja: dat zit wel beetje in de genen van de familie van Foreest
    https://www.youtube.com/watch?v=rtX5flRLn48

    Kijk maar naar dit portret van bijzondere familie en talenten
    https://www.youtube.com/watch?v=A8fGndIKPMA

    Maar ook voor 'gewone' mensen is schaken een bijzonder spel
    De Queens Gambit is prachtige en intrigerende serie. Absolute aanrader. Helemaal in corona tijd. Wordt nu aan de lopende band uitgedist door jonge buurmeiden en -jongens.

  • Arjen Göbel

    Huisarts, Amstelveen

    Ik ben blij dat er meer vrouwen aan de top komen.

    Maar wat ik een beetje mis is dat ik vrouwen nooit hoor over gelijkwaardige posities in de bouw, rioleringswerk, wegenaanleg, dakdekkers, asfalteerders, putjesscheppers, militairen, brandweer, auto...monteurs, vuilnisophalers, medewerkers afvalbrengstations, beladingsplatforms van luchthavens, etc. etc. Daarin voelen zij zich niet achtergesteld hoewel dit werk voor 95% door mannen wordt gedaan, wat me een erg oneerlijke verdeling lijkt.

    Als ik 's nachts over een snelweg rijd die geasfalteerd wordt en ik zie daar alleen maar mannen dat zware werk doen, dan mis ik die gelijkwaardigheid ook! Meer vrouwen alsjeblieft!

    Het gaat eigenlijk alleen over ministersposten en directiefuncties. Gemiste kans...

  • Grapje moet kunnen

    ?

    Nu nog wachten op een vrouwenquotum voor de top

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.