Blogs & columns
Column

Laat Greta niet eenzaam opdraaien voor onze zonden

Help de helpster

23 reacties

Het fenomeen Greta Thunberg fascineert me als psychiater steeds meer. Je kunt haar boodschap omarmen of verwerpen, maar de impact van dit 16-jarige autistische meisje is indrukwekkend. Ze doet  denken aan Jeanne d’Arc die op haar 13de voor het eerst de stem van God hoorde en vervolgens als boegbeeld Frankrijk voorging in de strijd tegen de Engelse invasie.

Greta heeft een duidelijke missie en waarschuwt ons voor het naderende onheil van de klimaatcrisis. Het kan zijn dat ze gestuurd wordt vanuit belangengroeperingen binnen de klimaatlobby, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat ze ook een sterke innerlijke overtuiging ervaart als ze onze wereldleiders verontwaardigd toespreekt.

Bijna tien jaar geleden zagen we een andere puber met een missie, Malala, die met haar 17 jaar de jongste Nobelprijswinnaar ooit was. Ze kwam op voor onderdrukte meisjes en vrouwen door het wangedrag van de Taliban wereldkundig te maken. Toch houdt Greta ons sterker in haar greep. Misschien omdat ze moeilijk te doorgronden is, kind noch volwassene lijkt, vrouw noch meisje. Met haar activistische leefstijl is ze inmiddels ook een symbool voor veel jongeren die wanhopig willen ontsnappen aan de commerciële leegte van Facebook en Instagram. Greta is gepassioneerd en authentiek en ze laat zien dat je het verschil kunt maken door ergens voor te gaan; de comebackkid van het activisme.

Toch speelt er meer, want haar boodschap gaat ons allemaal aan – of we dat nou willen of niet. In haar strijd om de mensheid te redden van de ondergang gaat ze zo ver dat ze bereid is om zich voor ons op te offeren en dat omringt haar met een zweem van heiligheid. Ook Christus trok zich het welzijn van de mensheid zó aan, dat hij zich letterlijk liet kruisigen voor onze zonden. Grote bedreigingen, zoals klimaatcrisis en zondeval, kunnen we als mensheid blijkbaar niet zelf het hoofd bieden. We zoeken dan houvast in iconen, outcasts, zoenoffers en zondebokken. Denk aan de Maya’s in Peru die (gehandicapte) kinderen offerden om de goden gunstig te stemmen of het meisje van Yde dat waarschijnlijk lang voor onze jaartelling werd geofferd in Drenthe.

Wij vinden onszelf rationele wezens, maar als het spannend wordt hunkeren ook wíj naar symboliek en plaatsen we meisjes zoals Greta maar wat graag op een voetstuk.

Haar autisme speelt een onmiskenbare rol in haar gedrag en de bijzondere positie die ze inneemt. De Oostenrijkse psychiater Leo Kanner en zijn landgenoot en kinderarts Hans Asperger, publiceerden in de jaren veertig van de vorige eeuw hun befaamde artikelen over kinderen met autisme. Ze beschreven hoe deze kinderen extreem in zichzelf waren gekeerd en in een andere wereld leken te leven. Ook bleken ze opvallend naïef en hadden ze weinig kennis en inzicht in hun sociale omgeving, waardoor Kanner de term ‘autistic aloneness’ introduceerde.

Tijdens de laatste klimaatmars in Den Haag scandeerde de jeugd ‘let’s make the world Greta again!’ Ik zou het willen omdraaien: laten we Greta weer als een van ons beschouwen zodat ze niet eenzaam opdraait voor onze zonden.

download deze column (pdf)

  • Esther van Fenema

    Esther van Fenema is psychiater met een eigen praktijk. Ze is gepromoveerd op de toepassing van richtlijnen in de ggz. Verder werkt ze bij de crisisdienst, is ze auteur, professioneel violiste en opiniemaker voor onder andere Trouw en de EO.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    Interessante overdenkingen van Martin Sommer in dit kader. Zie ook zijn opmerkingen over Greta Thunberg

    https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/het-nieuwe-liberalisme-belooft-niet-langer-vrijheid-het-heet-dwang~becf2f3d/

    @Esther van Fenema. Da...nk nog voor je uitgebreidere reactie. Maar het werd me niet veel helderder. Soi.

  • E.M. van Fenema

    Psychiater, Bussum

    1. je statement: 'laten we Greta weer als een van ons beschouwen zodat ze niet eenzaam opdraait voor onze zonden'. Jij introduceert het begrip zondeval. En combineert dat met de huidige klimaatcrises. Hoe bezie je dat ?
    Het gaat om de overeenkomst: ...een grote dreiging die we niet als individu het hoofd kunnen bieden omdat ze te groot en/of veelomvattend is

    2. je eerdere statement: "Het goedkeuren van of aanzetten tot spijbelen om een statement te maken, is een vorm van kindermishandeling" - hoe bekijk je dat nu in het geval van Greta ? Zit daar licht tussen ?
    Ik vind ook bij Gretta dat het zorgelijk is hoe zij wordt ingezet afgezet tegen haar ontwikkeling/psychische status. Deze exposure lijkt me voor geen enkel kind gezond op die leeftijd en in die mate. Is nadrukkelijk niet het onderwerp van mijn column trouwens.

    3. is het in deze discussie (en het betreden van het publieke domein cq wereldplatform) van belang cq relevant om te weten of Greta Thunberg (mogelijk) last heeft van autisme en/of andere medische klachtenbeelden ? Doet dat er toe ?
    Het doet er toe in het licht van 'de zondebok', waarin de geschiedenis laat zien dat er vaak mensen worden uitgekozen die op de een of andere manier niet gemiddeld zijn. Denk aan Jeanne D' Arc bv. Blijkbaar is dat een mogelijk noodzakelijk kenmerk om die 'functie' te kunnen bekleden?

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    @ Esther van Fenema. Beste Esther. dank voor je reactie. Toch zou ik je willen uitnodigen wat dieper in te gaan op de reacties- commentaren die zijn gegeven.

    Ik zie drie rode draden - als ik zo vrij mag zijn deze aan te stippen
    1. je statement: ...'laten we Greta weer als een van ons beschouwen zodat ze niet eenzaam opdraait voor onze zonden'. Jij introduceert het begrip zondeval. En combineert dat met de huidige klimaatcrises. Hoe bezie je dat ?
    2. je eerdere statement: "Het goedkeuren van of aanzetten tot spijbelen om een statement te maken, is een vorm van kindermishandeling" - hoe bekijk je dat nu in het geval van Greta ? Zit daar licht tussen ?
    3. is het in deze discussie (en het betreden van het publieke domein cq wereldplatform) van belang cq relevant om te weten of Greta Thunberg (mogelijk) last heeft van autisme en/of andere medische klachtenbeelden ? Doet dat er toe ?

    Ik ben erg benieuwd naar je visie op het bovenstaande.

  • Esther van Fenema

    Psychiater, Bussum

    @Dolf Algra,

    Ten aanzien van vraag 2. 'Angstvallig stilhouden' is iets wat mij wezensvreemd is... Verder zijn de reacties op mijn column nogal uiteenlopend en lastig om gebundeld te adresseren. Wat mij opvalt is dat een aantal abstractieniveaus d...oor elkaar heenlopen. Wat ik probeer te schetsen in mijn column is meer de overstijgende betekenis die een meisje Gretta zou kunnen hebben in onze samenleving. Ik vind het interessant om dat niveau af en toe te belichten. Natuurlijk kan ik over autisme, haar opvoeding en haar innerlijke roerselen schrijven, maar dat past me niet en dat vind ik ook van ondergeschikte relevatie als je het 'fenomeen' Gretta in ogenschouw neemt.

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    Extra input, plus brandende vraag:

    1. Extra input: naar aanleiding van Esther van Fenema's opmerking over de zondeval.
    Ik kwam gisteren bij toeval (?) - toeval is logisch - deze interessante video op nu nl tegen. Titel: is klimaat activisme een ...religie aan het worden. Interessante uitleg van twee experts.

    https://www.nu.nl/276700/video/is-klimaatactivisme-een-religie-geworden.html

    2. Observatie met brandende vraag: Schrijver van deze column houdt zich nu angstvallig (?) stil en geheel afzijdig aan het debat. Is dat bewust ? Ik ben erg benieuwd naar haar visie op de verschillende opmerkingen die zijn gemaakt.

    Dus Esther: het is nu jouw beurt

  • Els van Veen

    , huisarts

    @Karemaker, even terug naar de column. Hoewel ik bewondering heb voor Greta Thunberg, heb ik heel veel moeite met deze column (en ook wat u daarvan maakt). Ik heb in een eerdere reactie al geschreven dat het autisme anno 2019 echt een totaal ander be...eld is dan het autisme van Kanner en Asperger.
    Mijn moeite zit hem echter ook in het 'op het schild hijsen' van een 16 jarig meisje, wat in deze column ook (weer) wordt gedaan. Of zij nu autisme heeft of niet. Dit essay verwoordt mijn punt goed:
    https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/autisten-zijn-geen-wondermensen-behandel-ze-ook-niet-zo~b4dc419e4/
    PS ik ben ook begaan met onze planeet, maar heb geen behoefte om mij overmatig schuldig te voelen als ik gewoon doe wat ik kan.

  • Rinus Ouwens

    Bedrijfs- en verzekeringsarts, Bemmel

    @Karemaker: U schreef letterlijk “Ook om dit meisje allerlei diagnoses op te plakken om haar boodschap aan te kant te kunnen schuiven als iets wat u en mij niet aangaat. “ Dat laat ik me gewoon niet aanwrijven.
    Evenmin is het “ongemak over de bood...schap” dat me doet reageren. Het is vooral ongemak over marcherende en scanderende kinderen. Het is ongemak dat een minderjarig meisje, naar eigen zeggen tevens meervoudig psychiatrisch patiënt, letterlijk en figuurlijk op een podium wordt geplaatst. Het is ongemak dat als zij daar met verstikte stem en in tranen zit niemand naar haar toe gaat en haar, al dan niet met een knuffel, van dat podium haalt. Het is ongemak dat je daar kennelijk niet eens je bedenkingen over mag uiten. Het is ook wel verbazing dat het, juist op het “medische pluche” zo weinig wenkbrauwen doet fronsen.

  • Karemaker

    Psychiater , Rotterdam

    @Ouwens: mijn punt is dat het al of niet aanwezig zijn van enige diagnose niet afdoet aan de inhoud van de boodschap, evenmin als leeftijd. Wat ik hier vooral lees in reacties is dat het gevoelde ongemak over de inhoud/boodschap wordt verwoordt in al...lerlei argumenten aangaande de messenger.

    Greta is slechts 1 woordvoerster van deze leeftijd, het Jeugdjournaal leert dat zij zeker niet de enige is die zich eloquent en oprecht gepassioneerd bezig houdt met de gevolgen van de opwarming van de aarde. Hierin gesteund door hun ouders. Gaan we vanaf het medische pluche die andere tieners ook allemaal ontleden zodat we hen niet serieus hoeven nemen? Net zoals Trump probeert de antiwapen demonstranten weg te zetten als gehersenspoelde middelbare scholieren.

    Kortom: luister naar uw (klein)kinderen en neem hen serieus, zij zijn net zoals Greta vast niet perfect maar kunnen wel degelijk hun eigen standpunten verwoorden - en hebben daar vaak verrassend goed over nagedacht. Wat mij betreft staat de leus Make the world Greta again dan ook voor de oproep om onze kinderen en hun terechte zorgen over het klimaatprobleem serieus te nemen.

    Dat heeft niets met “sfeertje” te maken maar met de bereidheid tot zelfreflectie- of niet.

  • Rinus Ouwens

    Bedrijfs- en verzekeringsarts, Bemmel

    @Karemaker: "dit meisje" en haar ouders hebben die diagnosen opgeplakt. Althans, in interviews en boek verklaard dat die diagnosen spelen. Dat maakt de leus " let’s make the world Greta again! " voor mij wel wat dubieus, maar IK plak haar die diagno...sen niet op.
    Dat u kennelijk denkt dat ik of anderen dit doen zegt wel iets over het hele sfeertje rond die klimaat-discussie.

    Terug naar de column. Eerder noemde de auteur het toelaten of aanmoedigen van klimaatspijbelen kindermishandeling. Nu lijkt de auteur een klimaatspijbelende tiener met naar eigen zeggen diverse psychiatrische aandoeningen tot heilige te verklaren. Klinkt niet erg consistent.

  • Karemaker

    Psychiater , Rotterdam

    Wat een zelfontschukdigingsreacties allemaal hier. “Ik laat mij niet aanspreken op mijn doen en laten door een ...tiener”. Lekker makkelijk. Ook om dit meisje allerlei diagnoses op te plakken om haar boodschap aan te kant te kunnen schuiven als iets ...wat u en mij niet aangaat. Waarom zou een zestienjarige - nog niet gecorrumpeerd door bezit van eigen auto, wens tot vlees eten en vliegvakanties houden - ons niet met de neus op de feiten kunnen drukken? Dat ze een bovengemiddeld redenatie vermogen heeft betekent nog niet dat iemand anders deze woorden in haar mond legde. Hoogopgeleide collegea, luister eens naar uw eigen kinderen zonder dat u alleen hoort wat u welgevallig is, en u zult - ook bij veel jongere kinderen al - gelijke berichten en eenzelfde “red onze wereld” oproepen beluisteren. Intellect is immers voor 80% erfelijk. Oostindische doofheid gelukkig niet.

  • Rinus Ouwens

    Bedrijfs- en verzekeringsarts, Bemmel

    Een 16-jarig meisje; met letterlijk een half dozijn aan psychiatrische beelden achter haar naam, zit op een podium bij de Verenigde Naties. Ik kan me overigens niet herinneren dat ik haar dat gevraagd heb. Mijn vrienden, collega’s en kennissen hebbe...n dat bij mijn weten dat ook niet van haar gevraagd. Maar goed, daar zit zij dan.
    Het meisje is ogenschijnlijk een zenuwinzinking nabij. “Ik zou hier niet moeten zijn. Ik zou aan de andere kant van de oceaan weer naar school moeten gaan” zegt ze met verstikte stem.
    Er klinkt luid applaus. Niemand staat op om haar van het podium af te halen en haar terug naar haar land en school te brengen. En dan moet ik me schuldig gaan voelen?

  • P.M. Houtman

    reumatoloog en coach/docent, Noordlaren

    Bij de verwondering van Dorien Cohen Stuart sluit ik me aan. Ik kan me vinden in de wellicht wat provocatieve verwoording van Esther van Fenema op een aspect na, namelijk Greta omschrijven als een autistisch meisje. Hiermee draag je niet bij aan een ...ontstigmatisering van psychiatrische aandoeningen. Spreek liever over een meisje met autistische kenmerken. Zij is meer dan een diagnose, zoals de ondertitel van de column ook aangeeft, de "helpster".

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    @Cees Everaert
    Beste Cees, dank voor je reactie. Ik heb met interesse het video filmpje bekeken. Maar kinderen van zestien praten en denken meestal niet zo. Dat heeft mij des te meer aan het twijfelen gebracht. Ik heb sterk de indruk - dat afgezien ...van haar innerlijke drive, die helder waarneembaar is - zij 'ingezet' cq 'gebruikt' word. Zij (b)lijkt een goed 'merk' te zijn. Altijd handig in je klimaatcampagne.

    Esther van Fenema stipte dat ook al aan, maar diepte dat jammerlijk genoeg niet verder uit. Ik vind dat best wel relevant eigenlijk. Dat zet alles in ander daglicht

    De boodschap van Greta Thunberg op zich is glashelder. 'Ons huis staat in brand' én we gaan binnenkort naar de gallemiezen. Dat er iets met het klimaat aan de hand is en dat daar op korte termijn wat aan gedaan moet worden, lijkt mij helder. Maar de wereld vergaat niet. De natuur is (gelukkig ?) sterker dan mensen. Ik ben niet zo'n geen apocalyptische doemdenker.

    Over schuld: het toeval wil dat ik gereformeerd ben opgevoed - dus ik ken de in en outs van de schuld en boete redeneringen van haver tot gort. Toen ik ouder werd heb ik het ergens achter (me) gelaten. Sorry.

    Terug naar de column van Esther van Fenema. Naar mijn idee worden te grote woorden en te grote begrippen gebruikt én worden die ook nog eens allemaal aan elkaar vast geknoopt. Neem bijvoorbeeld de volgende twee zinnen

    'Grote bedreigingen, zoals klimaatcrisis en zondeval, kunnen we als mensheid blijkbaar niet zelf het hoofd bieden. We zoeken dan houvast in iconen, outcasts, zoenoffers en zondebokken'

    Wie het snapt mag het zeggen. Ik vind het nogal moerassig overkomen.


  • Cees Everaert

    bedrijfsarts, Nijmegen

    @Dolf Algra:
    beste Dolf, je zag een boos meisje dat je niet kent en haar uitstraling maakte je droevig.
    Ze is niet altijd boos, check deze video
    https://www.youtube.com/watch?v=zrF1THd4bUM
    en verdiep je in haar boodschap. Dan leer je Greta een be...etje kennen. Beluister de toon en woordenkeus. Scherper kun ook jij het niet verwoorden?
    Misschien was er en andere reden dat ze boos was toen ze in New York aanspoelde en de VN toesprak. Zoals Jezus ooit voor loutering 40 dagen de woestijn in ging, ging Thunberg om airmiles te vermijden in 12 weken per zeilschip van Europa naar Amerika. Of zij gelouterd uit de oceaan verrees weet ik niet. Misschien was ze vermoeid en verscherpte dat de emotie tot een bijtende boosheid. En tsja, wat onze zonden betreft, ook die van mij en die van jou: verdiep je aub nog eens in haar boodschap en voel jezelf op zijn minst eventjes een beetje schuldig!

  • Els van Veen

    , huisarts

    Ik begrijp niet wat hier betoogd wordt. Greta Thunberg ken ik niet persoonlijk. Over haar autisme diagnose kan ik dus ook geen oordeel hebben. Ik weet wel dat het autisme dat Kanner en Asperger destijds hebben beschreven hemelsbreed verschilt van de ...'autisme spectrum stoornis' tegenwoordig. Destijds was de 'autistische psychopathie' ook volstrekt onbekend en tegenwoordig heeft ook de leek er een (vaak stereotype) beeld bij.
    Mijn conclusie blijft gewoon dat je niet te snel moet oordelen over anderen.

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    Holy moly ? Wat een uiterst merkwaardige column. Zeker voor een psychiater die de wereld beschouwing van een puber probeert te verklaren. Kan van Fenema deze column van een annotatie voorzien ? Ik kan haar betoog namelijk slecht volgen.

    De kop/ti...tel van de column vind ik daar erg illustratief voor: 'Laat Greta niet eenzaam opdraaien voor onze zonden' Help de helpster.

    Lees deze nog eens een keer en vraag je af: wat staat hier nou eigenlijk ?

    Van Fenema introduceert hier het begrip 'zonden'. 'Onze zonden' nog wel. Ik begrijp dat we nu aangeland zijn in de rubriek 'schuld en boete'. Dat is nogal ingewikkelde stuff, vooral als van Fenema van het individuele niveau afstapt en dat in een groter maatschappelijk verband plaats. Ik zelf - als lezer- moet me blijkbaar ook aangesproken voelen, want het gaat om 'onze' zonden. Collectieve schuld dus. Dat blijkt ook uit het woord 'opdraaien voor'. Er moet blijkbaar een zwarte piet worden uitgedeeld en/of zondebok -schuldige worden gevonden.

    Klapper op de vuurpijl is de ondertitel: help de helpster. Onnavolgbare opmerking
    'Wij' worden blijkbaar geacht deze Zweedse Jeanne d' Arc uit haar benauwenis te verlossen.

    Ik ken Greta niet en of zij wel/niet autist is - wat iedereen roept - kan ik niet beoordelen. Ik heb er geen idee van.

    Ik zag een jonge meid met lange paardenstaart in een heel groot gebouw voor heel veel belangrijke mensen een korte speech geven. Maar ik zag vooral een getormenteerde tiener, die nogal boosaardige - bijna giftige- woorden sprak. Over het hoe en wat tast ik in het duister. Blij werd ik er niet van. Eigenlijk vond ik het pijnlijk en genant om aan te zien. Maar voelde me niet aangesproken.

    Verbaast ben ik wel. Ik moet de laatste tijd veel denken aan de middeleeuwen, waar het ook wemelde van de apocalyptische visioenen en ondergangsdenken razend populair was. En ook toen al had je kinderkruistochten.

    Lees bijvoorbeeld: Middeleeuwers tussen hoop en vrees - Cas van Houtert. Aanrader.

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    Holy moly ? Wat een uiterst merkwaardige column. Zeker voor een psychiater die de wereld beschouwing van een puber probeert te verklaren. Kan van Fenema deze column van een annotatie voorzien ? Ik kan haar betoog namelijk slecht volgen.

    De kop/ti...tel van de column vind ik daar erg illustratief voor: 'Laat Greta niet eenzaam opdraaien voor onze zonden' Help de helpster.

    Lees deze nog eens een keer en vraag je af: wat staat hier nou eigenlijk ?

    Van Fenema introduceert hier het begrip 'zonden'. 'Onze zonden' nog wel. Ik begrijp dat we nu aangeland zijn in de rubriek 'schuld en boete'. Dat is nogal ingewikkelde stuff, vooral als van Fenema van het individuele niveau afstapt en dat in een groter maatschappelijk verband plaats. Ik zelf - als lezer- moet me blijkbaar ook aangesproken voelen, want het gaat om 'onze' zonden. Collectieve schuld dus. Dat blijkt ook uit het woord 'opdraaien voor'. Er moet blijkbaar een zwarte piet worden uitgedeeld en/of zondebok -schuldige worden gevonden.

    Klapper op de vuurpijl is de ondertitel: help de helpster. Onnavolgbare opmerking. 'Wij' worden blijkbaar geacht deze Zweedse Jeanne d' Arc uit haar benauwenis te verlossen.

    Ik ken Greta niet en of zij wel/niet autist is - wat iedereen roept - kan ik niet beoordelen. Ik heb er geen idee van.

    Ik zag een jonge meid met lange paardenstaart in een heel groot gebouw voor heel veel belangrijke mensen een korte speech geven. Maar ik zag vooral een getormenteerde tiener, die nogal boosaardige - bijna giftige- woorden sprak. Over het hoe en wat tast ik in het duister. Blij werd ik er niet van. Eigenlijk vond ik het pijnlijk en genant om aan te zien. Maar voelde me niet aangesproken.

    Verbaast ben ik wel. Ik moet de laatste tijd veel denken aan de middeleeuwen, waar het ook wemelde van de apocalyptische visioenen en ondergangsdenken razend populair was. En ook toen al had je kinderkruistochten.

    Lees bijvoorbeeld: Middeleeuwers tussen hoop en vrees - Cas van Houtert. Aanrader.

  • dirk corstens

    psychiater, Maastricht

    Mooie verwoord! Dit getuigt van compassie. Dat zij een van ons is en dat wij ook van haar zijn. Zij zet ons aan tot reflectie.

  • Atta van Westreenen

    Co-assistent, Tilburg

    Een "sterke innerlijke overtuiging" als dertienjarige heet ook wel gewoon hersenspoeling. Vaak omvat deze godsdienstige elementen, nu die van het klimaat. De inhoud is anders, de rest exact hetzelfde. Het is mijns inziens onbestaanbaar dat je dit als... ouder toelaat of zelfs aanmoedigt, los van welke boodschap je zelf als ouder belangrijk/ waar vindt. Greta komt hier nooit meer van af, laat staan onbeschadigd.

  • Rinus Ouwens

    Bedrijfs- en verzekeringsarts, Bemmel

    Beste collega Fennema,
    In januari 2019 stelde u "Het goedkeuren van of aanzetten tot spijbelen om een statement te maken, is een vorm van kindermishandeling"
    Hoe noemt u het van school laten blijven en op allerlei podia zetten van een 16-jarig m...eisje onder andere gediagnosticeerd met obsessief-compulsieve stoornis, selectief mutisme, ADHD, syndroom van Asperger, met in voorgeschiedenis depressieve klachten en eetproblemen?

  • Dorien Cohen Stuart

    huisarts, Arnhem

    mooi opgeschreven.Ik ben ook benieuwd naar de psychologische verklaring van de enorme woede die ze opwekt.

  • A.M.Dorrestein

    oud huisarts, Bruinisse

    ik vind het Esther van Fenema haar punt keurig verwoord heeft!
    En dat we hier echt eens goed over moeten nadenken , voor we die van de tafel vegen!

  • A.M.Dorrestein

    oud huisarts, Bruinisse

    ik vind het Esther van Fenema haar punt keurig verwoord heeft!
    En dat we hier echt eens goed over moeten nadenken , voor we die van de tafel vegen!

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.