Blogs & columns
Column

Knuppeltjes in het hoenderhok

6 reacties

Ik ben psychiater en schrijf opinie: mag dat? Sommigen vinden van wel en zijn enthousiast. Anderen bestrijden opiniërende uitlatingen van een psychiater omdat ze vinden dat deze zich uitsluitend mag mengen in het publieke debat als het om zuiver psychiatrische kwesties gaat.

Ethicus Gert van Dijk is in het algemeen erg streng als hij zegt dat de arts zich niet moet uitlaten in het publieke debat als zijn of haar uitlatingen schadelijk kunnen zijn voor het gezag en het aanzien van de beroepsgroep. Dat klinkt verstandig, maar je kunt je afvragen hoe ‘de schade’ moet worden bepaald en door wie. Angst om een scheve schaats te rijden kan er ook toe leiden dat artsen maatschappelijk relevante topics niet meer durven aan te snijden.

Terug naar de psychiatrie: een intrigerend vak, dat haar grenzen nog steeds niet scherp kan definiëren en tegelijkertijd zoveel impact op individu en samenleving heeft. Je zou zeggen: hét argument om openlijke twijfel, debat, en zelfs grensgevechten te stimuleren, in de hoop dat het vak kan groeien en bloeien. De onontbeerlijke pokon voor een specialisme dat nog steeds opvallend weinig eenheid kent als het gaat om etiologie, pathologie en symptomatologie.

Waar houdt de psychiater anno nu zich zoal mee bezig? Collega Menno Oosterhoff in een recent interview: ‘De ziel als de vertaalslag van alle input naar beleving en dan wat daarin mis kan gaan, daar ga ik over.’ En psycholoog Paul Verhaeghe schrijft in zijn boek Identiteit dat psychopathologie vooral gaat over het afwijken van de sociale norm.

Oosterhoff en Verhaeghe vatten het mooi samen: de psychiater houdt zich vooral bezig met de perceptie van de realiteit in relatie tot de sociale context. Een onderwerp bij uitstek om over te debatteren! Het is dit spannende grensgebied tussen het individu en zijn leefwereld, waar psychiatrie en opinie elkaar moeten raken.

Angst voor een scheve schaats kan ertoe leiden dat artsen topics niet meer durven aan te snijden

Een voorbeeld: ik vroeg me onlangs ‘als psychiater’ af wat het effect zou kunnen zijn van de klimaatdiscussie op het mentale welbevinden van kinderen. Hoeveel dreiging zonder concreet handelingsperspectief vinden we acceptabel voor opgroeiende kinderen? Of is het juist verstandig om kinderen te betrekken in plaats van weg te houden? In hoeverre spelen politieke belangen mee bij het betrekken van kinderen? Ik vind het belangrijk dit soort knuppeltjes in het hoenderhok te gooien om de discussie te stimuleren.

Charles Krauthammer (1950-2018), een Amerikaanse psychiater, maakte destijds zelfs de overstap naar opinie maken: ‘I left psychiatry to start writing, because I felt history happening outside the examining-room door. That history was being shaped by a war of ideas and I wanted to be in the arena.’

Dat gaat mij te ver, maar het geeft wel aan dat je als psychiater sterke betrokkenheid kunt voelen voor de leefomgeving waarin de pathologie ontstaat of juist kan worden voorkomen.

Trouwens, dat geldt toch niet alleen voor psychiaters? Als ik Van Dijk positief parafraseer: de arts móet zich uitlaten in het publieke debat als zijn of haar uitlatingen gunstig kunnen zijn voor het gezag en het aanzien van de beroepsgroep, maar vooral voor de samenleving! 

download deze column (pdf) lees ook

  • Esther van Fenema

    Esther van Fenema is psychiater met een eigen praktijk. Ze is gepromoveerd op de toepassing van richtlijnen in de ggz. Verder werkt ze bij de crisisdienst, is ze auteur, professioneel violiste en opiniemaker voor onder andere Trouw en de EO.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • M. de Vries

    AIOS verzekeringsgeneeskunde, Amsterdam

    “Ik vroeg me onlangs ‘als psychiater’ af wat het effect zou kunnen zijn van de klimaatdiscussie op het mentale welbevinden van kinderen [...]”

    Ik heb alleen een stelling gelezen (klimaatspijbelen = kindermishandeling), nergens een vraag. Misschien... wel goed om de volgende keer te echt te doen, afvragen. Gewoon als mens.

  • Paul Meijer

    kinder- en jeugdpsychiater, Bergen

    "Kinderen laten meedoen aan klimaatdemonstraties is kindermishandeling" klonk het uit mijn autoradio, uit de mond van psychiater van Fenema. Nogal ongenuanceerd en niet erg wetenschappelijk gefundeerd, met evenveel verve kan je het tegendeel beweren.... Kijk ook naar het betreffende kind zou ik zeggen. En je moet wel erg je best doen om de feiten van de klimaatverandering weg te houden van de tere kinderziel. "Wat een raar mens" zei mijn vrouw die naast me zat. "Haar man zit in de politiek, voor de PVV" gaf ik als antwoord. "Aha" verzuchtte mijn vrouw, "nepnieuws..."

  • Desiree Hairwassers

    Patient advocate borstkanker en erfelijke aanleg voor borst- en eierstokkanker, Huissen

    Beste Esther, iedereen heeft recht op meningen. De vraag is altijd welk doel het dient om die overal te verkondigen, maar goed, ook dat recht heeft ieder mens.

    Je vindt het blijkbaar belangrijk discussies te stimuleren. Dat mag. Je zegt je dingen ...af te vragen 'als psychiater'. Ik vind dat vrij ver gezocht. Mij valt op dat je voor je discussies vrij vaak thema's kiest die voorkomen op de agenda van de nogal rechts en extreem-rechtse agenda. Daar begin ik mijn wenkbrauwen te fronsen. Dat betekent nog steeds niet dat je dat recht niet hebt. Je mag dat namelijk doen.

    Waar ik problemen mee heb is dat je dat doet met de expliciete vermelding van je titel 'psychiater'. Die titel heeft met de inhoud van de discussies niets van doen en dat doe je dus alleen maar om bepaalde zwaarte en legitimiteit te geven aan de inhoud. Dat is feitelijk manipulatie. Waarom zou je het anders doen? Je had ook violist kunnen zetten maar dát doe je niet.

    Het gebruik van je titel wekt dus de onterechte suggestie dat jij een zwaarwegende mening hebt met kennis van de inhoud, enkel omdat je psychiater bent.

    Dat gaat vér over het professionele randje als je, zoals je in het artikel in de Telegraaf doet, suggereert dat kinderen mee laten doen aan een staking kindermishandeling is. Kindermishandeling en de gevolgen daarvan liggen namelijk wél op het terrein van de psychiatrie.

    Kinderen mee laten doen aan een staking kindermishandeling noemen is opruiende borrelpraat Verder niks. Dat je die borrelpraat zwaarte en legitimiteit meent te moeten geven door dat te doen met de expliciete vermelding dat je psychiater bent, is laakbaar. Daarmee schaad je de professie en het toch al tanende vertrouwen in de psychiatrie.

    Ik heb je één keer ontmoet en vond je toen een hele aardige vrouw. Ik kan het moeilijk rijmen met je media-gedrag. Zelf verdraag je een inhoudelijk weerwoord niet goed, want op Twitter meende je me te moeten blokkeren. En ja, dat recht heb je.

  • menno oosterhoff

    psychiater, Thesinge

    Ik dacht nog eens na over de onderwerpen van mijn blogs. Die gaan lang niet altijd over thema's waarin ik professioneel deskundig ben. Dat geldt overigens voor heel veel bloggers

  • menno oosterhoff

    psychiater, Thesinge

    Interessant thema. Psychiaters waren tot 15 jaar geleden in het publieke debat nergens te bekennen. Bram Bakker was volgens mij een van de eersten die ervoor pleitte dat we zichtbaarder werden. Inmiddels zijn we beter zichtbaar door de opkomst van de... sociale media. Ik juicht dat van harte toe. Dat kan ook moeilijk anders want ik doe er hard aan mee. Ik vind het belangrijk dat we zo persoonlijk mogelijk zijn zonder uit onze rol te vallen. We zijn niet als dokters geboren tenslotte. In het publieke domein is wel goed je te blijven realiseren dat ook daar nog arts bent, maar de grenzen van wat je kunt zeggen zijn veel ruimer dan in het directe patiëntencontact. Hoe ruim? Tja, dat is natuurlijk ook cultuurafhankelijk. En waar zeg je iets als persoon en waar vanuit je specifieke deskundigheid. En is dat altijd goed uit elkaar te halen? Het is ook allemaal nog een beetje zoeken en wennen. Maar dat het allemaal minder afstandelijk is juich ik toe.
    Dat daarbij ook naar voren komt dat we het niet met elkaar eens zijn is onvermijdelijk. en hoeft niet een groot probleem te zijn zolang we er netjes mee omgaan. Ooit las ik ergens: "Ik ben het verschrikkelijk met je oneens, maar ik heb er alles voor over dat jij dat kunt blijven zeggen." Ik weet dat vrijheid van meningsuiting ook te ver kan gaan, maar daar is bij mijn weten geen sprake van.

  • G K Mitrasing

    Vogelvrije Huisarts, New York

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.