Je kunt het meisje wel uit Twente halen, maar Twente niet uit het meisje

In de kerstvakantie ben ik drie weken terug in Nederland. Net als in eerdere vakantieperiodes werk ik ook nu een week op mijn geboortegrond: het Twentse platteland. Waarom? Omdat het nergens leuker is om huisarts te zijn.

In de ochtend zie ik een man met buikpijn. Zijn vrouw heeft een afspraak voor hem gemaakt, maar zelf vindt hij het maar overdreven. ‘Mijn vrouw is een onmeunige stresskip’, zegt de man met een pijnlijke grimas op zijn gezicht. Het zweet op zijn voorhoofd en de uitslag van de CRP-sneltest – een zegen in deze contreien – vertellen mij dat zijn vrouw het prima heeft ingeschat.

Tussendoor belt een oudere man naar de praktijk omdat hij wat ‘pien op de borst’ heeft. Als ik aangeef dat hij direct onderzocht moet worden, zegt hij: ‘Joa joa kalm an. Ik mut eerst ewm de aanhanger loss’n’.

’s Middags rijd ik door het prachtige Twentse landschap voor een visite die iets weg heeft van een aflevering van ‘Man bijt hond’. Op het erf van een grote boerderij zijn jongelui bezig een voetbal in een melkbus te duwen voor het carbidschieten. Ik parkeer de auto naast een trekker en loop de boerderij in. In de donkere, muffe, bruinkleurige woon­kamer lijkt de tijd te hebben stilgestaan. Er ligt een dik kleed op de tafel. Er hangen kinderklompjes aan de muur. Uit de keuken komt een knappe, blonde thuiszorgmedewerkster met sneetjes krentenwegge voor het hoogbejaarde demente echtpaar op de bank. Ik kan hun gesprek nauwelijks volgen, want hoewel ik ben geboren en getogen in Twente zijn mijn ouders zogenaamde ‘import-tukkers’. Dat dat nogal wat uitmaakt, ontdekte ik als 10-jarige tijdens een klassenuitje naar de Twentse uitvoering van Herman Finkers’ ‘het drielandenpunt’. Enfin, de thuiszorgmedewerkster vertelt dat de man een wond heeft aan zijn been maar dat hij verder ‘prima te pas is’. Terwijl ze het verbandje losmaakt fluistert de man. ‘Zuster, E proat wa achter oet’n hals of nie?’. Ik gniffel even; de man vindt mij verdacht bekakt praten.

Dit noaberschap maakt het werk van huisarts leuker en lichter

Als ik de geïnfecteerde wond zie, begin ik te piekeren. Deze man heeft intensieve wondzorg nodig met dagelijks zwachtelen en driemaal daags antibiotica. Is dat haalbaar in de thuissituatie? Ik benoem mijn overwegingen. De thuiszorgmedewerkster loopt naar buiten, het erf op, en is even later terug met een dochter, een buurvrouw, een neef en nog iemand die pen en papier pakt en woord voor woord opschrijft wat nodig is. ‘Komt veur mekaor dokter’. ‘Ja?’ zeg ik twijfelend. ‘Tuuwk’ zeggen ze in koor.

Dít is noaberschap. Het maakt het vak van huisarts er niet alleen leuker, maar ook lichter op. In een samenleving die steeds individualistischer wordt en waaruit steeds meer sociale sleutelfiguren verdwijnen, is de huisarts voor veel mensen de enige ‘noaberfiguur’. Betrokken en laagdrempelig. Dat legt niet alleen een enorme druk op de huisarts. Het maakt ook dat een sociaal-maatschappelijk probleem regelmatig, en onnodig, medisch wordt gemaakt.

Het Twentse noaberschap, dat maakte dat ik er als puber juist zo graag weg wilde, is nu juist een belangrijke reden dat ik er graag kom. En werk. Kennelijk kun je het meisje wel uit Twente halen, maar Twente nooit helemaal uit het meisje.