Integraal Zorgakkoord: teken nog maar even niet…
5 reactiesHet is en blijft het grootste hoofdpijndossier van de Nederlandse zorg: de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg (ggz). Soms vraag ik me af of het zou helpen het achterhaalde woord ‘geestelijk’ te vervangen, maar dat terzijde.
Begin 2020 installeerde Charlotte Bouwman zich dagenlang met haar hond in de hal van VWS om een oplossing af te dwingen voor de wachtlijsten. Toenmalig staatssecretaris Paul Blokhuis riep instellingen en verzekeraars op om iets te bedenken om mensen met complexe zorgvragen een plek te garanderen. Desondanks zijn de wachtlijsten langer dan ooit en gloort er geen sprankje hoop aan de horizon.
Uit het gelekte Integraal Zorgakkoord(IZA) blijkt dat minister Helder afspraken wil maken over ‘de structurele vragen die in de ggz moeten worden aangepakt’. De minister wil dat de zorgaanbieders meer duidelijkheid geven over hoelang de wachttijden nu eigenlijk zijn.
Toen Helder aantrad als minister gaf ze in een interview met de Volkskrant eerlijk toe dat ze niks van de ggz wist. Op de vraag hoe ze de wachtlijstproblemen dacht aan te pakken antwoordde ze stellig: ‘Hoe dat anders moet, ga ik als minister niet opleggen. Daar moeten verzekeraars en instellingen uitkomen.’
Wat we nodig hebben is degelijke diagnostiek aan de poort door de psychiater
Het probleem is dat verzekeraars en instellingen daar principieel niet uit kúnnen komen omdat de psychiatrie een van de grootste slachtoffers is van de gereguleerde marktwerking. De politiek heeft de ggz grotendeels aan de markt uitbesteed. Dat betekent in de praktijk dat de zorgverzekeraars, die inhoudelijk weinig van de ggz begrijpen, de regie hebben en logischerwijs vooral op geld sturen.
Extra meters rapporten over de vraag hoelang de wachtlijsten nou precies zijn, sinds wanneer ze zijn ontstaan en waarom het niet lukt om ze weg te werken, staan wat mij betreft concrete oplossingen juist in de weg. Ondertussen zien ik en mijn collega’s dagelijks patiënten met bijvoorbeeld complex trauma die ernstig suïcidaal zijn omdat ze het wachten op behandeling niet meer aankunnen.
Minister Helder suggereert in het IZA dat vrijgevestigde zorgverleners gestimuleerd moeten worden om binnen reguliere ggz-instellingen te gaan werken om het personeelstekort te verkleinen. Dat dit via inperking van de vrije artsenkeuze wordt geregeld is uitermate kwalijk, maar dat is een ander onderwerp.
Punt is dat als de werkwijze binnen de ggz niet drastisch wordt gereorganiseerd, de wachtlijstproblematiek blijft voortbestaan met alle risico’s van dien, zoals suïcides.
Wat we nodig hebben is degelijke diagnostiek aan de poort door een medisch specialist, de psychiater, die snel en accuraat kan beoordelen welke zorg nodig is of niet. Nu stagneert de doorstroom, omdat mensen in eerste instantie vaak worden beoordeeld door de jongste bediende die met veel vragenlijsten onvoldoende in staat is om te zien of en wat er nodig is. Naast scherpe triage aan de poort moeten we stoppen met de schotten tussen de zorgpaden, clusters, programma’s of hoe je het ook maar noemt. Deze afbakening is vooral financieel gemotiveerd en leidt er regelmatig toe dat mensen opnieuw op een wachtlijst komen omdat ze toch niet blijken te passen bij het zorgaanbod in kwestie.
Nu maar hopen dat onze beroepsvereniging voorlopig nog niet hun handtekening zet onder het akkoord…
Meer van Esther van Fenema
W.J. Duits
bedrijfsarts, Houten
Het zou ook eens prettig zijn als zorgverzekeraars en de beleidsmedewerkers van de overheid gewoon eens luisteren naar wat de werkvloer nodig heeft. Voor de psychiatrie heb je psychiaters nodig, zij zijn bij uitstek geschikt voor de diagnostiek en ku...nnen zelf behandelen of samenwerken met andere disciplines. Waar we ook vanaf moeten zijn de DBC's, ik durf te wedden dat er geen een psychiater te vinden is die kan beweren dat er een "zuivere angststoornis" bestaat of een "zuivere depressie", oorzaken en symptomen liggen vaak veel breder en kunnen ook veranderen gedurende de behandeling. Het huidige systeem blokkeert dat en blokkeert ook het zelfstandig kunnen werken van psychiaters daardoor. Wanneer komt het vertrouwen weer terug in de goed opgeleide specialist die de psychiater is. Wanneer beseffen de zorgverzekeraars en nu ook de Minister eens, dat als je nergens verstand van hebt, je je ook niet moet bemoeien met de details.
H.C. van Gorsel
Arts en ervaringsdeskundige, Amsterdam
Het klinkt zo logisch, hoe instellingen zouden moeten werken. Waarom gebeurt het dan niet? Ik hoor nl. al jaren dat het zo zou moeten, met name van psychiaters bij de instellingen zelf. Waarom doen ze het dan niet?
En goed voorbeeld van hoe het zo...u moeten is de werkwijze van de vrijgevestigde psychiater. Luisteren naar je patiënt, kijken wat er nodig is. Dit kan soms pas na enige tijd duidelijk worden, of met de tijd veranderen. Dan hoef je als patiënt niet meteen naar een andere poli met nieuwe wachtlijsten, intakes en behandelaren. Je kunt gewoon bij je vertrouwde behandelaar blijven. Bij een instelling heb je met een beetje pech 2 behandelaren per diagnose (verpleegkundige en psychiater), en heb je bij meer dan 1 diagnose een veelvoud daarvan (meestal op verschillende plekken). Geen wonder dat er structurele personeelstekorten zijn als er per patiënt 4-6 behandelaren nodig zijn die bovendien langs elkaar heen werken.
De meeste vrijgevestigde psychiaters zijn hun praktijk begonnen omdat ze niet volgens de werkwijze van GGZ instellingen willen werken. Als ze hun werk niet zelfstandig meer mogen doen, acht ik de kans erg klein dat ze dan bij een disfunctionele GGZ instelling zullen gaan werken. Ze stoppen dan helemaal met het vak. De personeelstekorten nemen dan dus toe, de wachtlijsten worden nog langer. En wie is de dupe? Juist: de patiënt.
Verzekeraars geven aan dat ze best meer geld willen uitgeven als instellingen daar om vragen, maar ze willen dan wel weten waar het aan uitgegeven wordt. En dan wordt het stil. Tja, dan komt het geld er ook niet.
M.W. Hengeveld
Zelfstandig Gevestigd Psychiater, Leiden
Een goed voorstel, Esther. Om te beginnen niet meer spreken van geestelijke gezondheidszorg, want dat zet de sluizen open naar allerlei vormen van lichte zorg bij psychosociale problematiek. Noem het gewoon weer psychiatrie. Er is helemaal geen toena...me van de 'harde kern' van psychiatrische stoornissen , dus als we de gefinancierde zorg vooral daarop inzetten zijn de wachtlijsten snel opgelost. Zorgverzekeraars hebben nu het eigenaardige idee dat ze vooral lichte zorg moeten financieren (de 'stepped care', zie Kruijk) met de illusie dat daarmee de noodzaak van zwaardere zorg zal verminderen. Het tegendeel is het geval: de lage drempel voor veel 'cliënten' in de lichte zorg leidt alleen maar tot een toename van 'cliënten' in de wat zwaardere zorg en uiteindelijk, als het te laat is, tot zwaardere zorg voor inmiddels psychiatrische patiënten . De zorgverzekeraars bezuinigen bijvoorbeeld op de diagnostiek en behandelingen door zelfstandig gevestigde psychiaters, terwijl die bij uitstek bekwaam zijn in het behandelen van patienten met complexe psychiatrisch problematiek. Nee, zeggen de zorgverzekeraars, die moeten multidisciplinair behandeld worden in de instellingen, voor een veel hogere prijs. Ik noem dat wel de 'multimythe'. Terwijl de managers, VIPS, bobo's etc. die hun boterham verdienen aan de gelden die bedoeld zijn voor de patiëntenzorg voor zichzelf en hun naasten altijd zullen kiezen voor de zorg door een zelfstandig gevestigde specialist, die vertrouwelijkheid, 24/7 bereikbaarheid en continuïteit biedt.
huisarts, Hoevelaken
Een psychiater aan de poort, stoppen met -financieel gedreven- selectie en toewijzing conform DBC-systematiek. Ontschotten tussen zorgpaden en weer ouderwets gaan zorgen/dokteren.
Lijkt me een goede eerste stap!
M.P.C.W. Kruijk
Bedrijfsarts , Amersfoort
Wat te denken van het door verzekeraars verplichte stepped care waarbij effectieve en doelgerichte therapie pas ingezet mag worden na het doorlopen van vele maanden halfbakken en inefficiënte zorg.