‘Ik rook geen sigaret, de sigaret rookt mij’
6 reactiesMij zie je niet weer terug in die detoxkliniek om van de alcohol af te komen. Want ik weet zeker dat ik daar weer ga roken. Ik ben nu vijf maanden gestopt, maar er wordt daar zoveel gepaft, dat trek ik niet’, zegt een vrouwelijke patiënt.
Als verslavingsarts beoordeel ik de somatische en psychiatrische klachten van een patiënt. Ik vraag ook naar zijn sociale situatie. Door de vele verhalen doorzie ik de patronen van het ontstaan van verslavingen. Theoretisch is dat voor de individuele patiënt vastgelegd in het biopsychosociale model. Maar praktisch zie ik in de spreekkamer steeds opnieuw dezelfde problemen rondom tabaksverslaving, die groter zijn dan de mens die tegenover je zit.
Wat zijn dan die problemen? De tabaksindustrie heeft haar product zo ontworpen dat het moeilijk is om er ooit nog mee te stoppen. Tabak is overal beschikbaar. Binnen onze patiëntengroep wordt enorm veel gerookt en dit wordt (indirect) gestimuleerd door de verslavingszorg zelf.
Er zijn intensieve acties gaande om kinderen niet aan tabak bloot te stellen en de verkoop ervan op allerlei manieren aan banden te leggen. Ik durf te stellen dat de verslavingsarts een grote bijdrage kan leveren aan het verbeteren van de gezondheid van zijn eigen patiëntengroep door verslavingszorginstellingen rookvrij te maken. Dan pas nemen we onszelf serieus als gezondheidsbevorderaar.
Gemiddeld rookt 84 procent van alle patiënten in de verslavingszorg, blijkt uit internationale cijfers; dat is ruim drie keer zoveel als de algemene bevolking. Ik zie steeds meer patiënten die ervan overtuigd zijn dat hun rookverslaving de meest hardnekkige is. Roken wordt wel de ‘moeder der verslavingen’ genoemd. ‘Ik rook geen sigaret, de sigaret rookt mij’, zei een van mijn patiënten heel treffend.
Er is geen drug zo ziekmakend en dodelijk als tabak. En het erge is, rokers met daarbij multipele verslavingen en rokers met comorbide psychiatrische aandoeningen lijden daar het meest onder. Bijvoorbeeld: een roker met een ernstige psychiatrische stoornis overlijdt gemiddeld 20 tot 25 jaar eerder dan een niet-roker, met het roken als belangrijkste oorzaak.
Te vaak zie ik dat rokers met uitgebreide verslaving, somatische en/of psychiatrische problematiek graag willen stoppen met roken, maar dat lukt vaak niet tijdens de behandeling van hun verslaving. Als verslavingsinstelling bied je mensen handvatten om te stoppen met een verslaving. Maar in de (rook!)pauzes wordt de rookverslaving gewoon gevoed.
De verslavingsarts heeft de expertise en de mogelijkheid om patiënten met een complexe tabaksverslaving te behandelen. Stoppen met roken draagt juist bij aan herstel van de andere verslavingen. De verslavingsarts kan zijn expertise alleen optimaal inzetten als de zorginstelling rookvrij wordt gemaakt. De verslavingsarts kan hiervoor de aanjager zijn. Belangrijk is dat er door niemand meer wordt gerookt in en om de panden en dat patiënten en medewerkers hierbij optimaal worden ondersteund. Individuele patiëntenzorg en de randvoorwaarden om die zorg te leveren gaan hand in hand. Los van elkaar werkt dat niet.
Verwacht geen soepel lopend implementatietraject als je een zorginstelling rookvrij wilt maken. Het is de kunst om je niet uit het veld te laten slaan door negatieve opmerkingen van hardnekkige rokers die niet willen stoppen. Zo werd mij gezegd: ‘Plak die nicotinepleister maar op je muil; dan heb ik nergens last van!’ Daartegenover staat een zeer grote groep ernstig somatisch en/of psychiatrisch zieke patiënten, bij wie hun stopwens essentieel is voor een gezonde toekomst. Steeds meer patiënten vinden het onbegrijpelijk dat de verslavingszorg niet rookvrij is. Gelukkig hebben steeds meer verslavingszorginstellingen de intentie om rookvrij te worden. Medici en directies, zet je schouders eronder!
Meer inspiratie opdoen kan op het symposium 'Maak de zorg rookvrij'.
auteur
Marieke Helmus, verslavingsarts KNMG bij Jellinek en filmmaker
contact
Marieke.Helmus@jellinek.nl
Cc: redactie@medischcontact.nl
Test
Tester, Testland
Testtekst
N. Baart
Co-assistent, Utrecht
De inleiding zei voor mij al genoeg. Zo was er ook eens een patiënt uit een grote psychiatrische instelling, die was gestopt met roken en bij opname al snel weer was begonnen, want, zo zei ze: 'bij therapieën waar veel stress en/of emoties naar boven... kwamen, zei het personeel dat ik maar even een sigaretje moest gaan roken om tot rust te komen. Je kan beter niet proberen te stoppen, want dat geeft nog meer stress'. En zo stond praktisch de hele therapiegroep om de haverklap buiten. Voor deze kwetsbare patiëntengroep lijkt het mij ook een goed idee om roken niet te promoten, maar juist aan te moedigen om te stoppen.
Wim van der Pol
apotheker np, Delft
Rookverslaafden hoeven niet onbeleefd te worden en lijken snel geïrriteerd. Op mijn verzoek om binnen te gaan roken omdat ik er buien last van had, reageerde men met de opmerking dat zelfs een overdekt terras nog buiten is en binnen niet gerookt mag ...worden. Zinloze discussie. Ik ben opgestaan, heb afgerekend en ben vertrokken. Toch heeft dat laatste geholpen, want deze lente staan er bordjes op het terras met verboden te roken.
Wim van der Pol
apotheker np, Delft
Rookverslaafden hoeven niet onbeleefd te worden en lijken snel geïrriteerd. Op mijn verzoek om binnen te gaan roken omdat ik er buien last van had, reageerde men met de opmerking dat zelfs een overdekt terras nog buiten is en binnen niet gerookt mag ...worden. Zinloze discussie. Ik ben opgestaan, heb afgerekend en ben vertrokken. Toch heeft dat laatste geholpen, want deze lente staan er bordjes op het terras met verboden te roken.
RS Kuipers
AIOS, Amsterdam
De sigaret rookt mij. Bij het lezen van deze titel ging mijn gedachte direct uit naar deze (en de voorgaande) lente(s) en zomer(s). Eindelijk, het is weer lekker weer. Lekker buiten in de zon, op het terras, voor mijn huis, voor de kroeg, voor het re...staurant. Maar immer weer dezelfde teleurstelling: naast me steekt iemand 'lekker' even een sigaret op. Want was is er lekkerder dan in het zonnetje een wijntje of een biertje te drinken... mét een sigaret erbij? Al was het maar omdat ín de kroeg c.q. het restaurant niet meer gerookt mag worden, mag iedereen vervolgens lekker in de zon in die stank zitten. Ik probeer nog wel eens 'upwind' te gaan zitten, maar juist op terrassen in de wind vaak wervelend. De roker vragen om geen sigaret op te steken resulteert meestal in de reactie 'oh heeft u er last van'? Ja duhh, alsof u er geen last van zou hebben als ik naast uw bord zou gaan zitten schijten! Roken is voor mij synoniem met stank. Ik hoop dat er in de toekomst ook in openbare ruimtes voor algemeen publiek een rookverbod komt. Of dat niet ík een roker hoef te vragen een sigaret uit te doen als er iemand in de buurt zit te eten, maar dat rokers het fatsoen hebben om vóórdat zij een sigaret opsteken eerst de aanwezigen in de nabijheid om toestemming vragen... liefst bij elk trekje.
Rob van de Beek
radioloog, Haarlem
Helemaal mee eens Marieke.
Begin bij de eigen medewerkers die in deze verslavingsklinieken het slechte voorbeeld geven aan opgenomen detox cliënten.
Directies stel een daad !