‘Hier rust meneer de Vries. Zijn bloed was goed’
3 reactiesEen 45-jarige man belt de praktijk. Hij is de laatste tijd wat vermoeid. Waarschijnlijk ligt de oorzaak in de drukte op het werk, maar zijn vrouw wil dat hij zijn bloed even laat checken. De assistente stuurt de huisarts een overlegje: ‘Verzoek om lab in verband met vermoeidheid. Geen andere klachten.’ De huisarts reageert tussen de bedrijven door: ‘Lab akkoord.’ Een dag later belt de man de praktijk. Hij hoort de magische woorden: ‘Het bloed is goed.’ Vier maanden later meldt hij zich opnieuw. Ditmaal fysiek op mijn spreekuur. Hij verontschuldigt zich voor zijn komst. Het zal wel niks zijn, want ja ‘het bloed was goed’. Maar hij voelt zich allesbehalve.
Een 21-jarige vrouw stuurt een e-mail naar de praktijk. Ze wil een bloedonderzoek laten doen. Ze schrijft dat ze een paar kilo is afgevallen. Mogelijk door studiestress. Ze wil checken of alles wel goed werkt van binnen. Ook bij haar geen rode getalletjes in het lab, dus klinkt de bezwering: ‘Het bloed is goed.’ Zes weken later wordt ze opgenomen op de ic met een hypokaliëmie en hartritmestoornissen.
Dagelijks worden duizenden labjes aangevraagd vanwege vermoeidheid, algehele malaise of gewoon ‘even voor de zekerheid’. Een ‘apk-labje’ wordt het ook wel genoemd. Nou kan bloedonderzoek, wanneer het gericht is aangevraagd, zeer waardevol en bijdragend zijn, maar het biedt geen garanties. Een normaal CRP bij een jonge patiënt met buikpijn kan nog steeds een appendicitis betekenen. Een verhoogd PSA is, zonder verdere informatie, slechts een getal. Ook is bloedonderzoek een fragmentopname. Net zo verraderlijk als een foto van een breeduit lachend maar zeer depressief persoon. De lever van een alcoholist werkt namelijk prima, totdat die dat niet meer doet. Bovendien kun je een heleboel aandoeningen helemaal niet ‘vangen’ in het bloed. Zeker niet in een screenend huisartsenlab. Denk aan darmkanker, borstkanker en multipele sclerose. Dus hoewel de boodschap ‘het bloed is goed’ misschien eventjes het verlangen bevredigt naar een maakbaar en beheersbaar leven, geeft het een vals gevoel van zekerheid en gezondheid.
Bloedonderzoek geeft een vals gevoel van zekerheid en gezondheid
De 45-jarige man had bij navraag al zeker een halfjaar een beetje bloed in zijn ontlasting. Een scopie toonde een darmtumor. De 21-jarige vrouw met anorexia nervosa menstrueerde allang niet meer. Haar ingevallen wangen hadden een intrinsieke alarmbel moeten doen rinkelen bij elke huisarts. Áls ze op het spreekuur was gezien. Maar dat was ze niet.
Tijdens de eerste lockdown ontvingen veel patiënten zorg op afstand. Dat heeft mooie en goede dingen gebracht, maar er kleven ook nadelen aan. Het zonder gedegen anamnese en lichamelijk onderzoek, of zonder gerichte zorgvraag, aanvragen van bloedonderzoek is géén goede zorg. Dat patiënten zelf hun bloedonderzoek aanvragen voordat ze een dokter hebben gezien of gesproken is daarom mijns inziens geen goed idee. Het maakt van een huisartspraktijk een dorp van efficiënte zorgstraatjes in plaats van een plek waar persoonsgerichte zorg wordt geleverd. Dat zal enerzijds leiden tot onnodig, en potentieel schadelijk, aanvullend onderzoek van toevalsbevindingen en onzinnige verwijzingen. Anderzijds bestaat het risico op onderdiagnostiek, delay of een grafsteen met de tekst: ‘Hier rust meneer de Vries. Zijn bloed was goed.’
Meer van Danka Stuijver
Ron Kusters
Klinisch Chemicus, Den Bosch
Bloedonderzoek geeft zinnige informatie bij nadenkende huisarts
De column van Danka Stuijver is uit mijn hart gegrepen. Labaanvragen zonder indicatie en vervolgens alleen een check op de rode of blauwe cijfertjes….ik mag hopen dat de voorbeelden fan...tasieën, uit haar brein ontsproten, zijn om haar punt te maken. Helaas weet ik ook beter, maar de voorbeelden geven één voor één het beeld van onverantwoordelijke gemakzucht. Gemakzucht die door hoge werkdruk EN door sommige aanbieders van testen worden aangemoedigd. Gemakslab is “rubbish in rubbish out”. Is het lastig om het juiste lab aan te vragen of de uitslagen in hun verband te interpreteren, zoek dan je klinisch chemicus op. Hij/zij kan op basis van de indicatie de juiste keuze adviseren en door alle lab met historie en medicatie te beoordelen, vind je samen meestal een oplossing.
Het zelf aanvragen van lab, het zelftesten, kan met beperkte indicaties voordelen bieden, maar draagt natuurlijk risico’s van onterechte geruststellen of ongerustheid. En helaas zijn er nog steeds aanbieders van testen, die er wel bij varen. Niet alleen uit de grond geschoten als pandemie-paddenstoelen, maar al langer in de lucht met schreeuwende websites. Inderdaad, daar komt de gezondheids-APK vandaan met aanbiedingen voor “moe”, “check up” en “slank”.
Voor de liefhebber, zie voorpagina Volkskrant 16 januari 2016 en google kamervragen 2015-2016 nr 1769.
Kortom, beste huisarts, gemakslab is uit den boze en blijf denken, want alleen dan geeft labonderzoek zinnige informatie en maximale meerwaarde voor de patiënt!
roos weersink
Huisarts, Groningen
Generaliserende conclusies voor de huisartsenpraktijk waar ik me niet in herken en ik hoop vele huisartsen met mij.
De valkuil van een apk lab zonder gedegen anamnese is erg groot , waarom zou je daar nu in willen vallen?
Coronapandemie als excuus... om telefonisch te gaan dokteren waar dat niet verstandig is idem dito..
P.M. de Planque
arts bijna in ruste, Twello
enerzijds een open deur, anderzijds een heel goede rinkelende bel !
Niet werken met een via ingesleten wegen. En dan blijft het een uitdaging.