Het gedragsmodel - Eveline Knibbeler

VELDWERK - DE BEDRIJFSARTS

De visie op ziekteverzuim weerspiegelt de kijk van de samenleving op ziekte en gezondheid. De bedrijfsarts zag en ziet allerlei modellen voorbijtrekken.

Het begon met het medisch model: ‘ziek is ziek’. Als dat nog uitleg behoefde, was het woord aan de dokter. Dat waren nog eens tijden. Toen kwam het model belasting-belastbaarheid. Dat was eenvoudig. Het definieerde arbeid als een belasting. En belastbaarheid als een gezondheidkundig gegeven. Dat was de tijd van de aanstellingskeuringen. De dokter deed een medisch ogend onderzoek, en verklaarde vervolgens de kandidaat wel/niet geschikt. Het ging voorbij aan het feit dat belastbaarheid voor bijna 100 procent door niet-medische factoren wordt bepaald, namelijk motivatie, incasseringsvermogen en zelfrelativering. Het UWV hanteert dit model nog steeds.

Op dit moment beleven we het gedragsmodel: ‘ziekte overkomt je, verzuim is een keuze’. Dit is moeilijk. Het keuze-element brengt de ethiek binnen. De praktijk is dat het management van het bedrijf een dure cursus krijgt en de theorie omarmt, waarna de werkvloer zonder cursus stukloopt op de praktijk. Regressie is aan de orde van de dag: naar het model belasting-belastbaarheid (‘bedrijfsarts, vertel dan wat hij wél aankan’) en zelfs het medisch model (spoed­oproep: ‘is dat nog ziekte?’).

Het keuze-element veronderstelt dat vermijdbaar verzuim niet alleen een probleem is, maar ook een oplossing, namelijk voor een dieper liggend probleem. Voor een bedrijf dat het in huis heeft om hierover een constructief gesprek te voeren, wil ik graag werken. Helaas hebben ze daar geen bedrijfsarts nodig.

Eveline Knibbeler

Dit is Knibbelers laatste column voor Medisch Contact. De redactie is haar zeer erkentelijk voor haar jarenlange betrokkenheid en scherpe blik.