Geniaal en chaotisch

Jazz-zangeres Nina Simone zei het zo: ‘He’s one of your geniuses, I hope Holland recognizes this. And he is a doctor too, but I know him as a top musician and director.’ De jaarlijkse uitreiking van de VPRO/Boy Edgar Prijs op 15 mei zette de naamgever van deze belangrijkste Nederlandse prijs voor jazz en geïmproviseerde muziek weer even in de schijnwerpers. Zangeres Gerrie van der Klei, Edgars levenspartner in zijn laatste negen levensjaren, beschreef hem als goudeerlijk, warm en wars van details – wat onvermijdelijk leidt tot chaos.

George Willem Fred (‘Boy’) Edgar wordt in 1915 geboren in Amsterdam. Vader is van Armeense afkomst, moeder van Indische. Edgar koopt als middelbare scholier een plaat van Duke Ellington en raakt verknocht aan jazz. Hij bekwaamt zich in piano en trompet, leert van een vriend arrangeren, doet podiumervaring op in bars en bekostigt zo zijn studie geneeskunde. Hij werkt als pianist, trompettist en leider van diverse orkesten – tot de nazi’s de jazz verbieden. Hij huwt Mimosa Frenk en gaat samen met haar in het verzet om Joodse kinderen te redden.

Na in 1943 te zijn geslaagd voor zijn artsexamen werkt Edgar als promotieonderzoeker in Utrecht, waar hij in 1955 cum laude promoveert op multipele sclerose, de ziekte waaraan zijn vrouw in 1958 overlijdt. In 1960 leidt hij een big band in het Amsterdamse Concertgebouw, een zodanig succes dat de VARA hen inhuurt als radio-orkest: de geboorte van Boy’s Big Band, die wereldwijd furore maakt en wordt gelauwerd met een Edison.

In 1964 krijgt Edgar de later naar hem vernoemde Grote Prijs van de Nederlandse Jazz. Inmiddels is hij hertrouwd en directeur van het Neuropathologisch Laboratorium te Heemstede, maar hij besluit met zijn gezin naar de VS te emigreren, als onderzoeker en gastdocent. Na drie jaar het racisme beu, vluchten ze terug. Edgar wordt huisarts in de Bijlmer en adviseur van Nederlands eerste abortuskliniek. In 1971 begint hij een workshopachtig collectief, Boy Edgar Sound, met Gerrie als vaste vocalist. Edgar overlijdt in 1980 aan leverproblemen.

tekst en beeld: Jan Hein van Dierendonck

Alle afleveringen van Spraakmakers