Blogs & columns
Column

Gebrek aan autoriteit

6 reacties

Nederland dreigt opnieuw het lachertje van Europa te worden, koppen de kranten. Of het nu gaat om de zoveelste coronapiek of om de corona­rellen: chaos en gebrek aan gezag zijn aan de orde van de dag. Niet verwonderlijk, want Nederlandse politici zijn geen crisismanagers, waardoor we lijden onder inconsistent beleid en verkeerde timing.

Onze politici zijn opgeleid volgens het principe: doe vooral niets. Als er een probleem is: doe nog steeds niets. Wordt het probleem groter, doe zo lang mogelijk niets, want alle problemen uit het verleden hebben zichzelf opgelost of worden opgelost door anderen. Denk aan zure regen, de oliecrisis, kredietcrisis of eurocrisis. Als het probleem zo groot wordt dat het uit de klauwen dreigt te lopen, dan zég je dat je iets gaat doen. Maar... je doet nog steeds niets. Als je er echt niet meer omheen kunt, omdat bijvoorbeeld de Duitsers binnenvallen, dan zorg je dat je weg bent.

De coronacrisis is het eerste probleem dat zichzelf niet oplost en waarbij het buitenland of internationale organisaties ons niet uit de brand gaan helpen. Onze politici moeten nu voor het eerst zelf in de benen en dat leidt tot crisis.

Naast de doe-vooral-niets-cultuur bestaat er nog een ander adagium: zorg dat je politiek niet verantwoordelijk bent. Je wordt dan nergens op afgerekend en kunt alleen uitglijden op hebzucht, drankzucht of libido. Waarom durft niemand het ferme besluit te nemen om bijvoorbeeld een leegstaand cruiseschip in de Noordzee te leggen en om te bouwen tot corona­hospitaal? Het zorgpersoneel haal je uit het buitenland. Een dergelijk plan is niet zozeer te moeilijk of te duur, maar te spannend. Je zou er politiek weleens over kunnen struikelen.

Waarom durft niemand het ferme besluit te nemen om een leegstaand cruiseschip in de Noordzee te leggen en om te bouwen tot corona­hospitaal?

Het derde probleem waardoor deze crisis ons zo tergt is het gebrek aan autoriteit. De afgelopen decennia vervaagden hiër­archische structuren, waardoor de baleinen uit de samenleving zijn getrokken. Structuur en ordening zijn verbleekt, terwijl die in crisistijd juist van levens­belang zijn. Ons prentenkabinet poldert, analyseert en debatteert vooral over het verleden of de utopische toekomst, terwijl het hier en nu ons overspoelt en we niet weten wie we kunnen vertrouwen.

Er is een tijd om lief te hebben, en een tijd om te haten; er is een tijd van oorlog, en een tijd van vrede, aldus het Bijbelboek Prediker. Generaal Ulysses Grant lag in vredestijd dronken onder tafel, maar was een succesvolle opperbevelhebber tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. We hebben behoefte aan ‘nieuw leiderschap’, maar dat kan alleen met nieuwe leiders. Gezagvoerders die ons door deze crisis heen loodsen met overzicht, zorgzaamheid en mededogen. Ze kunnen begrenzen als het moet en bieden daardoor veiligheid.

Als psychiater heb ik de verantwoordelijkheid om altijd te onderbouwen waarom ik wel of niet handel. Ik word afgerekend op mijn beleid, zeker als ik nalatig ben en niet op tijd ingrijp. Ik ben zorgzaam, begripvol en meegaand, maar tijdens een crisis moet ik autoritair zijn en kunnen begrenzen. Misschien kunnen politici van ons leren hoe je vanuit zorgzaam gezag ingrijpt bij wangedrag, chaos en ontreddering, om groot gevaar te voorkomen. 

Meer van Esther van Fenema
covid-19
  • Esther van Fenema

    Esther van Fenema is psychiater met een eigen praktijk. Ze is gepromoveerd op de toepassing van richtlijnen in de ggz. Verder werkt ze bij de crisisdienst, is ze auteur, professioneel violiste en opiniemaker voor onder andere Trouw en de EO.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Huisarts, Streefkerk

    Bart Bruijn

    Zeker, er is te weinig capaciteit in Nederland. Dat was er al vóór de pandemie.

    Is uitbreiding een oplossing?

    Natuurlijk niet. Ten eerste is de toename van het aantal gevallen en het aantal zorgbehoevenden een exponentiele reeks.... Uitbreiding van capaciteit is hooguit een lineaire reeks. De exponentiele wint het altijd. Spierballenideeën als schepen etc. zijn slechts dat. Spierballenideeën en wel met een hoog theatraal gehalte.

    Ten tweede is het een fundamentele denkfout als men in een proces ongeveer vier weken na het eerst mogelijke meetpunt gaat meten en dan gaat reageren met maatregelen die ongeveer een week voor dat eerst mogelijke meetpunt hun invloed uitoefenen. Een betere manier oom een oscillerend systeem te krijgen, is er niet. Bezie het verloop van de pandemie.

    Ten derde is geen enkele capaciteit genoeg als men gaat sturen op maximale capaciteit en als die overschreden wordt pas de maatregelen gaat treffen, die zich vier weken eerder afspelen. Deze denkfout, verbonden met het tweede punt, is schokkend incompetent. Zeker na anderhalf jaar.

    Dus: vragen om meer capaciteit is theatraal paniekvoetbal. Slaat nergens op, zolang de fundamentele denkfouten niet worden aangesproken.

    Meet veel eerder en reageer daarop. Als je niet wilt of kunt reageren op toenemende positieve testen bij toenemende positieve percentages, reageer dan op wat de huisartsen zien. Dan win je zeker drie weken!

  • F.S. Stals

    Medisch manager KV&B, Heerlen

    Beste collegae, uitbreiden capaciteiten is een logische eerste gedachte. Echter, met 40% toename van ziekenhuisopnames per week zorgt een verdubbeling van Covid capaciteit en IC capaciteit voor niet meer dan 2 weken uitstel van maatregelen. De oploss...ing zit hem in 1,5 m afstand, vaccinatie en mondkapjes. Bovendien neemt het aantal doden significant toe bij uitstel maatregelen, hetgeen nog wel eens wordt vergeten.

  • H. van der Pol

    psychiater, Heerenveen

    Ach, hadden onze bestuurders maar veel vaker niets gedaan! Ze hebben juist veel te veel gedaan, en dan vooral de verkeerde dingen: lock downs, anderhalvemetermaatregel, avondklok, prikdwang enzovoort, enzovoort. En aan autoriteit helaas ook geen gebr...ek, ook hier weer van het verkeerde soort helaas. Een zichzelf 'Papa Bruls' noemende burgemeester die ons dreigt met zijn 'harde arm' (de goede man haalde hierbij vermoed ik de 'harde hand' en de 'sterke arm' door elkaar), de altijd o zo politiek correcte burgermoeder van onze hoofdstad die agenten met honden, waterkanonnen en knuppels loslaat op vreedzame demonstranten, een pasgetrouwde minister van justitie, die op zijn eigen huwelijksfeestje zijn schoonmoeder ernstig in gevaar bracht door veel te dicht bij haar te komen, wiebelend op de fiets in het park jongelui manend om afstand te houden, een minister van volksgezondheid die aankondigt een ieder te willen gaan vaccineren: 'wijk voor wijk, deur voor deur, arm voor arm'.
    Ik ben het met Van Fenema eens dat we nieuwe leiders nodig hebben. Leiders met lef die durven doen wat nodig is (opschalen van de zorg met alle mogelijke creativiteit en onconventionele mogelijkheden, dat hospitaalschip is inderdaad een mooi voorbeeld) en die ook bedachtzaam niets durven te doen. En die pal staan voor onze grondrechten.

    [Reactie gewijzigd door op 06-12-2021 12:53]

  • P. Luber

    Psychiater, Amsterdam

    Collega van Fenema kan volgens mij gerust gesteld worden, behalve als toeristen vallen de Duitsers al sinds meer dan 75 jaar niet meer Nederland binnen en gezien de actuele corona-besmettingscijfers in NL zal de kans nog kleiner zijn. Op het cruises...chip in de Noordzee de scheepsbrug als wachttoren (?) en het zorgpersoneel uit het buitenland? Toegegeven wat een vergeleijking en welk buitenland bij overal krapte bij het zorgpersoneel? Top betalen of niet helemaal vrijwillig op dit cruiseschip laten werken?
    Niet gepast en onacceptabel zulke opmerkingen des te meer als Duitsland Nederland weer met ic-plekken helpt.
    Dat het Nederlandse corona-beleid te wensen overig laat lijkt gezien de besmettingscijfers en ziekenhuis(ic)opnames te kloppen, zeker ook gebrek aan autoriteit, maar ook gebrek aan gezonde (basale infectiologische) verstandhouding, door weer het wiel opnieuw uitvinden vooral wat alles niet moet, vergaderen tot het te laat is en dan met paniekbeleid reageren wat ook niet werkt zoals uren wachttijd in de kou voor 60 plussers.
    Toch de Duitsers die wat betere cijfers laten zien voor hulp laten invallen om te proberen beter grip op de crisis te krijgen?

  • W.J. Duits

    bedrijfsarts, Houten

    Het is een van meest ziekmakende elementen gebrek aan leiderschap. Leiderschap betekent dat je weet dat je eindverantwoordelijk bent en als je mensen verantwoordelijk maakt, dat je hen bevoegdheden geeft en middelen om die verantwoording gestalte te ...geven. Maar gaat er iets mis, dat ze kunnen terugvallen op het gezag van de leider en zijn of haar verantwoordelijkheid, dat deze hen bescherming biedt.
    Leiderschap is niet zoeken naar degene die het verkeerde knopje heeft ingedrukt, of zoeken naar ambtenaren die de regels gewoon hebben uitgevoerd en hen vervolgens verantwoordelijk te maken voor de chaos, maar je realiseren als leider dat je het anders zal moeten voorschrijven. En je mensen in bescherming nemen als je jouw opdrachten uitvoeren, want ambtenaren doen dat in naam van hun opdrachtgever, de politiek.
    Zo gaat het in principe ook in een zorginstelling, er is een verantwoordelijk behandelaar en daar kun je op terugvallen. Dat geeft rust.
    Het is een van de beste preventieve maatregelen, goed Leiderschap.

    • jeugdpsychiater niet praktiserend, DRIEBERGEN-RIJSENBURG

      Rutte heeft de bevolking vele malen tijdens zijn beleid dat hij vindt dat de overheid, dus hijzelf ook niet, de mensen moet betuttelen. In feite komt dat op twee zaken neer: iedereen moet voor zichzelf zorgen, ook als mensen dat niet kunnen, en teve...ns heeft hij daarmee aangegeven dat de overheid geen gezag wil uitoefenen over de mensen. kom je dan in een situatie terecht dat gezag en autoriteit vereist zijn, sta je met lege handen te stuntelen. Fijn zo'n neoliberale premier in crisistijd. Weg ermee.

      Jan Meerdinkveldboom

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.