Blogs & columns
Esther van Fenema
Esther van Fenema
2 minuten leestijd
Column

Erbarmen

2 reacties

Een paar weken geleden was het weer zover: twee ic-artsen van het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis werden op non-actief gezet omdat er door ruzie geen samenwerking meer mogelijk was. Dergelijke berichten verschijnen met de regelmaat van de klok en meestal zijn er ‘al langer bestaande spanningen’ en ‘heeft de patiëntveiligheid geen gevaar gelopen’.

Je vraagt je af hoe zulke ordinaire conflicten nog mogelijk zijn in een tijd waar dure organisatiedeskundigen over elkaar heen buitelen om mensen te leren hoe ze moeten samenwerken en waarbij het woord ‘verbinding’ tot de standaarduitrusting behoort.

Claudia de Breij werd de hemel in geprezen omdat ze met haar oudejaarsconference ‘verbinding’ wist te leggen en dat is tegenwoordig per definitie al goed. Ik durf te wedden dat bijna alle Nederlandse leidinggevenden in hun nieuwjaarstoespraak het v-woord hebben gebruikt, hopend op een extra oxytocine-burst bij de medewerkers en een fijne snoezelsfeer voor komend jaar. Ondanks een overmaat aan spiegelneuronen voel ik bedroevend weinig resoneren bij het woord ‘verbinden’ en associeer ik het vooral met de opengehaalde knieën van mijn kinderen waar een pleister op moet.

Iemand noemde het excessief gebruik van deze abstracte concepten, die niemand precies kan omschrijven, en waar iedereen het zonder morren mee eens is, 'jeuktaal'. Ik ben benieuwd hoeveel geld het Maasstad Ziekenhuis heeft gestoken in een of ander jeukbureau om de samenwerking volgens de hipste technieken te optimaliseren tegen een uurloon van driemaal de balkenendenorm. Jeuktaal vervangt sluipenderwijs onze christelijke normen en waarden, waarin opoffering een belangrijke kernwaarde is. Niet voor niets is Pasen, de kruisdood van Christus als offer voor onze zonden, het enige originele christelijke feest. Kerstmis is van oorsprong heidens en hebben we gecamoufleerd met een christelijk sausje, een verdwaalde herder en wat dennengroen.

Helaas en ten onrechte zijn in de loop van de tijd veel authentieke christelijke concepten, zoals jezelf wegcijferen, loyaal zijn of de ander een keer de eer gunnen, op zolder beland of worden weggewuifd als verschraalde spruitjeslucht.

Liever een tientje naar Oxfam Novib dan echte naastenliefde bedrijven

Nog zo’n begrip uit lang vervlogen tijden: toewijding. Echte toewijding impliceert dat je misschien niet altijd volgens de cao op tijd naar huis kunt omdat die patiënt in crisis alleen jou vertrouwt en op je rekent. De moderne variant heet patiëntveiligheid en dat kunnen we allemaal! Protocol volgen, de juiste vinkjes zetten, klaar, geen centje pijn en je hebt het toch netjes gedaan. We creëren moderne aflaten waardoor we zelf niet meer in de benen hoeven te komen en geen echte offers meer hoeven te brengen. Liever een tientje per jaar naar Oxfam Novib overmaken dan echte naastenliefde bedrijven die ons daadwerkelijk tijd en moeite kost.

Ik prakkeseer weleens hoe we de jonge dokters deze essentiële kernwaarden kunnen meegeven in plaats van de zoveelste standaardcompetentie.

Ik weet wél dat ik zelf als coassistent het allermeeste heb geleerd van dokter H., die na werktijd regelde dat zijn patiënte, een zangeres met gemetastaseerd ovariumcarcinoom, nog eenmaal de Matteüspassie kon luisteren voordat ze overleed. 'Erbarme dich, mein Gott', zong ze zachtjes mee.

pdf

  • Esther van Fenema

    Esther van Fenema is psychiater met een eigen praktijk. Ze is gepromoveerd op de toepassing van richtlijnen in de ggz. Verder werkt ze bij de crisisdienst, is ze auteur, professioneel violiste en opiniemaker voor onder andere Trouw en de EO.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Rose Marijn Teeuw

    KNO-arts,

    Bij het lezen van de column van collega Fenema kreeg ik de indruk dat zij even wat kwijt moest over haar collega’s. Collega’s die niet functioneren gaan pas weg na heel wat 3xbalkendendenorm gedeclareerde uren en diegene die blijven, bezitten te wei...nig christelijke normen en waarden.
    Het is ook lastig als je jeuk krijgt bij de term verbinden en tegelijkertijd ook last hebt van disfunctionerende collega’s die niet uit de verbinding te krijgen zijn.
    Maar waar ik jeuk van kreeg is erbarmen, opoffering, wegcijferen, loyaal zijn, de ander de eer gunnen, naastenliefde en toewijding christelijke normen en waarden noemen.
    Deze prachtige normen en waarden zijn humane normen en waarden en ze christelijk noemen is religieus superioriteits denken.
    Binnen de gezondheidszorg werken heel veel mensen die deze normen en waarden als uitgangspunt van hun handelen gebruiken en of daar een religie aan ten grondslag ligt doet er helemaal niet toe.
    Handelen vanuit nobele normen en waarden is niet voorbehouden aan mensen met een religieuze achtergrond.
    Dit, collega Fenema, wilde ik graag even kwijt.
    En ik wens u spoedig weer een werkplek toe waar men toch continue een verbinding met elkaar zoekt om de best mogelijke patiënten zorg te leveren en daarnaast hoop ik ook dat zij allen, uit naastenliefde, een tientje naar Oxfam Novib zullen overmaken!

  • C.J. Vos

    Huisarts, Sliedrecht

    Indrukwekkend! Dank voor de herwaardering van deze oude, tijdbestendige waarden. Hopelijk gaan beleidsmakers en zorgverzekeraars inzien (en honoreren!) dat geneeskundigen meer zijn dan leveranciers van zorgproducten die uit de protocollenmachine kome...n. Begrippen als troost, steun, betrokkenheid, wijsheid, aandacht, vertrouwen, spiritualiteit en zingeving, zijn kernwaarden die de geneeskunde een ziel geven en haar tot geneeskunst verheffen.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.