Elektrolytenextase

Waar komt toch het idee vandaan dat zodra een patiënt een voet over de drempel van het ziekenhuis heeft gezet we een realtime en overcompleet beeld moeten hebben van alle componenten die er in zijn bloed te vinden zijn? Aanvankelijk was dit vooral een internistische obsessie, maar helaas worden steeds meer andere specialismen besmet met deze kwaal.

Afgelopen weekend was ik tijdens de dienst non-stop verbaasd over een lawine aan natrium, magnesium, fosfaat en calcium die zonder enige aanleiding bij patiënten van alle mogelijke afdelingen werden bepaald. En waarvan de uitslagen vervolgens een tsunami aan telefoontjes tussen verschillende arts-assistenten en hun supervisors ontketende. Bij geen enkele van de betreffende patiënten leverde dat ook maar iets substantieels op of in de verste verte een minimale bijdrage aan een meer voorspoedig herstel. En of de patiënt überhaupt last had van de afwijkende waarde was sowieso nooit onderwerp van gesprek geweest.

Wat is in hemelsnaam het nut van het bepalen van magnesium bij een postoperatieve patiënt die zich wat zwakjes voelt? En in welke grondwet van de geneeskunde staat dat je verplicht bent een natrium te meten als je eigenlijk alleen geïnteresseerd bent in het kalium? Kunnen we alsjeblieft ook eens ophouden met die mallotige praktijk van het dagelijks meten van ‘refeeding lab’ (een onsamenhangende batterij aan surrogaatmarkers die vooral bedoeld zijn om de dokter of diëtiste een gerust gevoel te geven) bij iedereen die ander­halve dag niet goed heeft gegeten?

Bijna nog erger dan het meten van al deze onzinparameters wordt het als dokters denken dat ze alle afwijkende waarden terstond moeten corrigeren. Ik heb altijd geleerd van verstandige opleiders dat het enige risico bij een matig verstoord natrium wordt veroorzaakt door de capriolen die de dokter vervolgens gaat uithalen. Zoals meedogenloze vochtbeperkingen of levensgevaarlijke zoutinfusen. Acties die alleen maar leiden tot complicaties, nodeloze verlenging van ziekenhuisverblijf en waar de patiënt meestal niets mee opschiet.

In tomatensap zit meer dan voldoende kalium om welk tekort dan ook te suppleren

Kennelijk kunnen veel dokters een abnormale laboratoriumuitslag gewoon niet verkroppen en treedt onmiddellijk een onstilbare actiebereidheid in werking. Alle afwijkende waarden moeten terstond worden aangevuld of gecorrigeerd. Ongeacht of iemand er last van heeft of zou kunnen krijgen en soms zelfs niet zonder gevaar.

Ook is het gemeengoed om opgenomen ouderen die dolgraag naar huis willen te verbieden het ziekenhuis te verlaten omdat het kalium een tandje te laag is. Alsof het kalium bij hordes senioren thuis altijd normaal zou zijn. Of nog wreder, patiënten met hypokaliëmie gaan martelen met megagrote Slow-K-tabletten, die nauwelijks een substantiële hoeveelheid kalium bevatten. Dan wel extreem vieze kaliumchloridedrank voorschrijven die zo smerig is dat het niet zelden leidt tot braken, waardoor het kalium alleen nog maar lager wordt. Kennelijk kunnen veel dokters het niet over hun hart verkrijgen te adviseren dagelijks een paar glazen tomatensap te drinken waarin meer dan voldoende kalium zit om welk tekort dan ook te suppleren.

Kortom, wellicht tijd eens te reflecteren op deze elektrolyten­obsessie en na te denken of al die verstoringen wel echt zo relevant zijn dan wel al die onmiddellijke actie vereisen waar patiënten zomaar meer ellende dan plezier van kunnen hebben.