Een beetje verlichten
Durven we niks meer te zeggen zonder vijf gerandomiseerde trials als bewijs?
3 reactiesAls je googelt op ‘arts in oorlogstijd’ dan kom je verhalen tegen die sterk tot de verbeelding spreken. Neem de artsen Eeftinck Schattenkerk, Brutel de la Rivière en Roorda, die op 24 augustus 1941 de illegale artsenorganisatie het Medisch Contact oprichtten in het stationskoffiehuis van Zutphen, uit protest tegen het instellen van de Artsenkamer door de bezetter.
Deze voorloper van het gelijknamige tijdschrift bleek in staat om een overtuigende meerderheid van de artsen te bewegen om een protestbrief te ondertekenen die aan Seyss Inquart werd aangeboden. In de brief werd fel van leer getrokken tegen het laten prevaleren van de zorg voor ras en volk boven ‘het eerste en heiligste voorschrift voor den geneesheer: de eerbiediging van het leven en lichamelijk welzijn van den zich aan zijn zorgen toevertrouwende patiënt’. Daarnaast deden ruim 6200 artsen mee aan een ‘Medisch-Contact- staking’ waarbij ze op 24 maart 1943 de Artsenkamer lieten weten dat zij afstand deden van de uitoefening van hun beroep en om de daad bij het woord te voegen de aanduiding ‘arts’ van hun gevel verwijderden.
De coronacrisis zou je ook als een nieuw soort oorlogstijd kunnen beschouwen. Ons normale leven is sinds begin 2020 onomkeerbaar veranderd sinds er sprake is van een virus dat ons bedreigt en wereldwijd in z’n greep houdt. Bijna iedereen heeft te maken met onzekerheid, verlies van controle, gezondheid en werk, en sowieso met een verstoord toekomstperspectief.
Hoe doen wij het als artsen in deze nieuwe ‘oorlogstijd’? Voormalige hoogleraar ethiek en recht in de gezondheidszorg Dick Engberts omschreef onze taak als arts altijd als ‘niet meer en niet minder dan het menselijk lijden voorkomen, bestrijden en als dat niet lukt, misschien een beetje verlichten’. Voorkomen en bestrijden is nog altijd lastig als het gaat om covid-19, maar doen we voldoende om ‘te verlichten’?
Virologen en ic-artsen waarschuwden ons voor de risico’s van dit nieuwe virus, waarbij Jaap Goudsmit bij Zomergasten zelfs verkondigde dat het minstens twintig jaar kost om zo’n virus goed te leren kennen. Psychiaters en andere zielenknijpers zoals ik, riepen bezorgd dat we ‘de impact’ en ‘de mentale gevolgen’ niet moeten onderschatten.
Dat is allemaal juist en terecht, maar is dat echt wat de burger van ons nodig heeft?
Een van de weinigen die echt hun nek durfden uit te steken was internist Evelien Peeters, die in haar brandbrief collega’s oproept tot een open debat over corona en ervoor pleit om de proportionaliteit en subsidiariteit van de maatregelen beter mee te wegen in de politieke besluitvorming. Haar brief riep zoveel weerstand op dat ik me afvroeg of we inmiddels zodanig defensief en gefragmenteerd zijn geraakt dat we niks meer durven zeggen zonder ten minste vijf gerandomiseerde trials als bewijsvoering? Wat mij betreft reageren we te veel op ‘precoronawijze’ en moeten we, net als destijds de collega’s in het stationskoffiehuis van Zutphen, onze verantwoordelijkheid opnieuw definiëren.
Hoe? Door schouder aan schouder te staan en het leed te verlichten voor zovéél mogelijk burgers. Daar hebben we niet zozeer feiten maar moed voor nodig.
Meer van Esther van Fenema Download artikel (pdf)
Evelien Peeters
internist, Utrecht
Dank Esther. Als ik aan de afgelopen maanden denk krijg ik kippenvel. Kippenvel door de enorme veranderingen in ons dagelijks leven. Kippenvel over de mooie samenwerkingen en successen tijdens de coronapiek. Maar ook kippenvel door wat zichtbaar is g...eworden nu corona een vergrootglas op de wereld heeft gelegd.
En dan ontstaan de vragen.
Hoe komen we er achter of deze enorme inspanningen, exceptionele inperkingen van vrijheden en enorme uitgaven uit de staatskas opwegen? En hoe leren we het beste wat goed werkt, in de zin dat de zorgcapaciteit niet overvraagd wordt maar dat de offers die daarvoor gebracht worden ook niet meer schade doen dan dat ze goed doen? Kan het door te kijken naar het beloop in Zweden (containment/mitigatie) en Engeland (mitigatie door te late actie) t.o.v. Frankrijk en Spanje (strenge en snelle lockdown)? Wat zegt de verandering in IFR (WHO juni 0,6 of lager)? Hoe wordt er besloten wat zinvolle inzet van middelen is (PBM, test materiaal, personeel)? Hoe het overzicht te bewaren als communicatie over cijfers zo vaak inhoudelijk wisselt (van opnames naar positieve test uitslagen naar verdachte gevallen. En van de kleur rood op de NLse kaart voor een stijging > 500 naar rood voor een stijging > 250)? Ook lijkt het doel van de maatregelen de afgelopen maanden veranderd te zijn. En waarom, als we opnamecapaciteit ruim willen houden, is er zo’n groot verschil in geldstromen en onderzoek tussen de 1e lijn en de ziekenhuizen? Er lijken soms tegenovergestelde stromingen te zijn. Het zoeken naar het midden wordt soms gezien als ‘misleidende informatie’ waarop censuur kan volgen. Kritische geluiden lopen gevaar te worden weggezet als populisme of polariserend. Het debat is zichtbaarder maar nog niet altijd inzichtelijker of transparant.
Toch heb ik goede hoop dat we door dit vergrootglas in sneltreinvaart leren over hoe onze maatschappij in elkaar steekt en hoe we deze het beste kunnen versterken en verbeteren, ten goede van álle mensen.
Joris van der Post
gynaecoloog, Amsterdam
De boodschap van deze column is duidelijk: spreek je uit als dat nodig is (als arts) en juist ook als de inhoud weerstand kan oproepen. Een goede zaak.
Opvallend is dat MC verslag doet van een AIOS die, nadat ze de COVID maatregelen in NZ heeft ver...geleken met kampen in de bezettingstijd, dat terecht heeft gecorrigeerd. Nu wordt in ditzelfde nummer in deze column ook de bezettingstijd aangehaald als voorbeeld. De indruk wordt gewekt dat maatregelen door een bezetter zijn opgelegd en dat je hier niet open over kan communiceren. Het is niet waar, je kan je uitspreken, zoals alleen al uit deze column blijkt.
"Durven we dan niet meer te spreken zonder bewijs van vijf trials?" De opmerkingen van Goudsmit zouden mogelijk niet zijn wat de burger nodig heeft in deze tijd. Ik denk dat Goudsmit een voorbeeld is van iemand die wel de moed heeft een niet populaire boodschap te brengen; we weten nog weinig van dit ziektebeeld en het kan heel lang duren voordat we voldoende weten om het goed te kunnen aanpakken.
Als een ding duidelijk is geworden de afgelopen maanden is het wel dat er veel beweerd is, ook door dokters, over mogelijke behandelingen van een ernstige COVID-19 besmetting zonder dat er voldoende goede trials waren uitgevoerd. Ik vind deze zogenaamde durf en valse hoop geven minder goed dan reële voorlichting welke (door gelukkig ook veel artsen) bijvoorbeeld vanuit het OMT is gegeven.
Een van de weinige effectieve behandelingen is vastgesteld door een in bijna alle IC's in Engeland uitgevoerde trial naar een goedkoop en veel gebruikt middel dexamethason. Patiënten waren bereid hieraan mee te doen om een goede behandeling te helpen zoeken en artsen legden zichzelf beperkingen op in een noodzakelijke geachte samenwerking. De bereidheid om dit soort onderzoeken uit te voeren en eraan mee te doen is de durf die we nodig. Dat sluit aan bij het schouder aan schouder staan waarmee de column eindigt.
Els van Veen
huisarts, Dalfsen
Dank voor deze column.
Naast dat ik ook een open dialoog op Medisch Contact mis, denk ik ook dat het schadelijk is, wanneer artsen met kritische kanttekeningen worden verketterd of genegeerd.
Elk mens, elke organisatie en elk beleid heeft zijn kw...etsbare kanten en zijn blinde vlekken.
Wanneer je kritische geluiden waardeert, en een veilige omgeving voor het uiten er van creëert, kan het beleid tegen Covid-19 alleen maar beter worden. Dan was er misschien niet zoveel nevenschade, in de vorm van werkloosheid alleen al, aangericht zoals nu het geval is.