Blogs & columns
Column

Depressie

Psychiatrische diagnostiek is notoir shaky

2 reacties

Ik erger me al jaren aan het gehannes met het begrip ‘depressie’. Maar toen ik SCEN-arts werd kwam er nieuwe ergernis bij. Nou kun je niet steeds opnieuw Trudy Dehue’s onvolprezen De depressie-epidemie gaan samenvatten. Maar ik vind het wel schokkend dat haar vernietigende betoog over de ontstellende voosheid van theorie en praktijk rond depressie nergens geland lijkt te zijn. Zo komt het nogal eens voor dat een consultvragende arts je in alle ernst meedeelt dat een psychiater heeft geconstateerd dat er geen sprake is van een depressie. Alsof het al dan niet depressief zijn bij euthanasie de doorslag geeft.

Ik word daar altijd weer erg somber van. Om drie redenen. Allereerst is psychiatrische diagnostiek notoir shaky. Dat ervaren radiologen zichzelf bij de beoordeling van een X-thorax in 20 procent van de gevallen tegenspreken is bekend (en verontrustend). Maar met dit gegeven in handen is niet veel beters te verwachten van psychiaters. De praktijk wijst dat ook uit, vooral bij chronisch psychiatrische patiënten waar flink wat collega’s langs zijn geweest. Ik las laatst hoe één patiënt door opeenvolgende collega’s beschreven werd als: schizo-affectief, dwangmatig, narcistisch, pathologisch angstig, sociaal fobisch en autistisch. O ja, ik zou het haast vergeten, en depressief natuurlijk. En niemand die opkijkt van zo’n rare stoet aan diagnoses.

Dus als een psychiater komt beoordelen of een man in het laatste stadium van parkinson (of beelden van vergelijkbare geestelijke en lichamelijke invaliditeit) depressief is, dan denk ik: wat een farce om te denken dat je erachter kunt komen of de somberte van deze man adequaat is of ziekelijk? Nee, vergeet de scoringslijstjes, want op punten zit deze groep vaak moeiteloos in een ‘depressie’.

Mijn tweede bezwaar: stel dat iemand die terecht om euthanasie vraagt in bijvoorbeeld het laatste stadium van parkinson, volgens de psychiater een depressie heeft, ga je die dan behandelen? Hoe dan? SSRI? St. Janskruid? Mindfullness? Joggen? Lichttherapie? Electroshock? Zou je dat een redelijk alternatief durven noemen dat de patiënt niet mag weigeren? Zou je de euthanasie vervolgens met een gerust hart durven uitstellen totdat bewezen is dat de depressie (wat dat ook moge zijn) niet behandelbaar is? Na hoeveel weken SSRI is dat bewezen? Na hoeveel shocks? Na hoeveel licht?

En mijn derde punt: stel dat de diagnose ‘depressie’ gesteld kan worden bij zo’n ernstig zieke patiënt, en stel verder dat jouw behandeling die depressie zou kunnen wegnemen, denk je dan dat de niet meer depressieve patiënt zal zeggen: ‘Nu vind ik het leven eigenlijk wel weer leuk, dus laat die euthanasie maar zitten’? Of is het doel van je behandeling alleen maar dat de patiënt wat opgewekter dood gaat?

Het idee dat je euthanasie niet kan doorgaan omdat je depressief bent is op geen enkele manier te onderbouwen. Ik stel voor dat we erover ophouden.

Maar ik heb wel eens meer iets voorgesteld, ik weet het.

Deze column als PDF
  • Bert Keizer

    Bert Keizer is specialist ouderengeneeskunde en filosoof. Sinds 2016 is hij werkzaam voor het Expertisecentrum Euthanasie. Hij schreef maar liefst zeventien jaar voor Medisch Contact.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • M.M. de Wolf

    ouderenpsychiater, ROTTERDAM Nederland

    Bert Keizer schets in zijn column een aantal (terechte) moeilijkheden rond het begrip depressie bij euthanasie. Om vervolgens te verzuchten: 'ik stel voor dat we erover ophouden'. Daarmee maakt hij zich er wel erg makkelijk vanaf. Feit is dat er pati...enten zijn die vanuit hun depressie tot de nihilistische overtuiging komen dat hun lijden ondraaglijk en uitzichtloos is. Als de depressie adequaat behandeld wordt, verdwijnt niet zelden mét de depressie óók de euthanasiewens. Het is de taak van de arts die het euthanasieverzoek krijgt en van de SCEN arts om deze patiënten te herkennen. Het lijkt met (mede gezien het standpunt van Bert Keizer) niet onverstandig om hier in geval van twijfel een psychiater bij te betrekken. Als er geen reden is om aan te nemen dat behandeling van de depressie zal leiden tot een verandering van de euthanasiewens, dan hoeft deze het verzoek ook niet te blokkeren.

  • L. van Dalen

    Psychiater en gezinstherapeut, Amsterdam Nederland

    Ik begrijp niet waarover we moeten ophouden. Moeten we , psychiaters incluis, ophouden met vast stellen of iemand al dan niet depressief is? En ophouden met het maken van longfoto's omdat ervaren radiologen elkaar vaak tegenspreken over de betekenis ...van de uitslag?
    Waar het gaat om een beoordeling in het kader van een euthanasiewens( ik doe die beoordelingen regelmatig) ben ik het eens met de columnist dat het onzin is om te denken dat iemand juichend zijn euthanasiewens oppert. Maar de boel volledig omdraaien is het kind met het badwater weggooien. Want er zijn wel degelijk depressies waarbij mensen zeggen dat ze dood willen terwijl die depressie goed te behandelen valt en de doodswens verdwijnt.
    Ik zou zeggen laat elke medisch specialist zijn eigen vak zo goed mogelijk uitoefenen en laten we over de uitkomst van onderzoek met collega artsen in discussie gaan. Ook wanneer het om een beoordeling gaat in het kader van een euthanasie traject.
    Dat scherpt het denken en bevordert het nemen van gewogen beslissingen waar patiënten uiteindelijk baat bij zullen hebben.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.