Blogs & columns
Column

Deense ethiek

4 reacties

En toen sprak ik tot Det Etiske Räd in Kopenhagen, de Deense raad voor Ethiek, een advieslichaam voor de regering op het gebied van medische ethiek. Er zijn zeventien leden: filosofen, psychologen, theologen, artsen, ethici, historici en verpleegkundigen. Ik was samen met Theo Boer, theoloog en oud-RTE-lid. Theo deed de getallen. Nul gevallen van euthanasie in 1974; 6585 in 2017. Ja, legt u dat maar even uit.

Wat ook mij verraste in zijn presentatie is dat we nog altijd 23 procent ongemelde gevallen herbergen, zo’n dertienhonderd in het afgelopen jaar. Vooral in het buitenland denkt men dan graag dat daar een sinistere moordpartij achter zit. Maar ook in het binnenland lijkt het me wel een reden om ons eens goed achter de oren te krabben.

In mijn presentatie somde ik even snel op wat ons is overkomen op het gebied van euthanasiekandidaten: eerst de terminaal zieken, toen de chronisch zieken, toen psychiatrische patiënten, toen beginnend dementerenden, toen gevorderd dementerenden, toen stapeling ouderdomsklachten, toen voltooid leven en als krakzinnige uitloper de constatering van de Coöperatie Laatste Wil dat eigenlijk iedereen boven de 18 gewoon dood mag. Ja, zo ging dat toch?

Ik had me voorgenomen zo eerlijk mogelijk te zijn en ik dacht dat de Deense raad wel zou begrijpen dat euthanasie een uitermate verrassende onderneming is. Ik bedoel dat we nu euthanasie verlenen aan mensen tegen wie we twintig jaar geleden gezegd zouden hebben: wat denkt u nou eigenlijk?

Nul gevallen van euthanasie in 1974 en 6585 in 2017; leg dat maar eens uit

Ik zie ons hele euthanasiecircus als een begrijpelijke uiting van de menselijke aard. Dat steeds verleggen van de grens. Als je honderd mag, rijdt iedereen honderdtien. En bij honderdtwintig rijden we allemaal honderddertig, enzovoorts. Als terminaal mag, dan kan chronisch ook, en als chronisch ermee door kan, dan …. enzovoorts.

De Denen wisten niet of ze verwonderd moesten zijn of verbijsterd. De meesten kozen voor verbijsterd, waarna men al gauw overging tot verwijten. De nazigruwelen kwamen zowaar ook even langs, maar dat werd weer snel weggemoffeld. De teneur van de reacties was voornamelijk: hoe kunnen jullie zo dom zijn? Vooral de niet-medische leden waren overtuigd van het uitzonderlijke niveau van palliatieve zorg in hun land. Deense artsen gaan nooit te ver in hun behandeldrift. Een gezegend land kortom.

Het leukste verwijt was wel dat wij niet met lijden kunnen omgaan. Uit ons hele euthanasiebeleid spreekt een onvolwassenheid, een naïviteit over de aard van het leven, dat immers ook lijdend geleefd moet worden.

Ik antwoordde dat niet één mens hier op aarde zonder te lijden, zonder af en toe vreselijk te lijden, de vergetelheid haalt, maar dat een leven mij niet minder geslaagd voorkomt als je aan het eind van de rit iets van dat lijden weet weg te nemen. Men haalde zijn schouders op over een dergelijke lichtzinnigheid.

Later, bij heerlijk bier in het merkwaardige Tivoli, bedacht ik dat mijn rol als ambassadeur voor het Nederlandse euthanasiebeleid misschien enige bijsturing behoeft.

Download deze column(pdf)

euthanasie
  • Bert Keizer

    Bert Keizer is specialist ouderengeneeskunde en filosoof. Sinds 2016 is hij werkzaam voor het Expertisecentrum Euthanasie. Hij schreef maar liefst zeventien jaar voor Medisch Contact.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • A.B. Visser

    huisarts, Doorwerth

    Mijn opa deed al euthanasie , mijn vader deed al euthanasie. Maar er werd niet over gesproken. Alleen in mijn tijd moet je het registreren en wordt er over gesproken en zijn er steeds meer en strengere regels.

  • Jobje Haaijman

    Specialist ouderengeneeskunde, Bemmel

    Heel herkenbaar. In 1998 werkte ik arts assistent in een hospice in Edingburg en woonde een bijeenkomst bij van de Scottish association of palliative medicine. Tot mijn interesse bleek er een voordracht van een directeut van een hospice in Glascow g...eheten: Physician assisted suicide and euthanesia: the Dutch experience....
    Het ging er werkelijk beestachtig aan toe in ons land: zelfs als mensen er niet om vroegen, kregen patienten euthanasie en dokters die het uitgevoerd hadden, werden veelvuldig depressief, suicidaal, kregen PTSD. Dit was allemaal naarvoren gekomen in een bijeenkomst die de spreker had meegemaakt aan een katholieke universiteit.
    Het was even stil toen ik kenbaar maakte dat ik als Nederlandse arts in hun gezelschap met interesse had geluisterd, maar dat ik graag wilde delen dat ik collega’s kende die zeer genuanceerd en wel overwogen tot dergelijke beslissingen kwamen. Daarna werd ik verbaal bijna afgemaakt en werd duidelijk gemaakt dat als er goede palliatieve zorg was, er nooit meer een vraag kwam om euthanasie....
    Later werden in verloop van jaren ook de Britse collega’s die ik sprak veel genuanceerder, het lijkt er op dat ze nu wat voorlopen op de Deense collegae...

  • rob jonquiere

    CEO World Federation of RtD Societies, amsterdam

    @ Bert: ik herken de vraag die je jezelf stelt aan het eind: wat doen wij niet goed (ik krijg dezelfde twijfels nadat mijn pleidooi over en voor onze zorgvuldige euthanasiewet en -praktijk lijkt onderuit te worden gehaald door cijfers als door Theo B...oer gepresenteerd. Een goede analyse van zijn getallen ten opzichte van ons ambassadeursgevoel lijkt me een nuttige exercitie. Duidelijk is wel dat wat de een (lees jij en ik) onder euthanasie verstaan iets geheel anders lijkt te zijn dan vele critici (lees Theo Boer) in binnen- maar vooral ook buitenland te berde brengen. Een commentaar op wat werd gezegd (nul gevallen in 1974 ...) moet dan wel zijn dat in 1974 nog geen meldingsprocedure was (maar euthanasie wel degelijk plaats vond) en het aantal in 2017 het aantal gemelde gevallen van erkende euthanasie (vgls. Nederlandse definitie) betrof. Zullen we een keer?

  • Pauline

    Patholoog, Aalborg, Denemarken

    Ja, ik ben elke keer weer verbijsterd over de grote weerstand die er in het algemeen heerst tegen euthanasie hier, vooral van artsen. Het heeft een tijd geduurd voordat ik niet meer standaard dacht bij de MDO bespreking van terminale kankerkpatienten..., met vreselijke klachten "is het niet tijd om euthanasie te bespreken", om me te realiseren dat dat hier niet kan.
    PS. er bestaat geen ä in het Deense alfabet. Het was vast de etiske råd.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.