Blogs & columns
Column

De schimmels gaan ons allemaal opeten

1 reactie

In ons antropocentrische wereldbeeld zijn we geneigd om virussen (ebola, covid) of bacteriën (tbc, de pest) te zien als de grote aanstichters van dood en verderf, maar de echte vernietigers van leven onder de patho­genen zijn de schimmels.

Op dit moment worden amfibiepopulaties gedecimeerd door Batrachochytrium dendrobatidis en Batrachochytrium salamandrivorans, de verwekkers van chytridiomycose. Tegelijkertijd houdt Pseudogymnoascus destructans, de veroorzaker van witteneussyndroom, genadeloos huis onder Noord-Amerikaanse vleermuizen.

Schimmels breken vooral dood organisch materiaal af. Infecties van levend organisch materiaal (mensen en zo) zijn veelal ‘ongelukjes’; de schimmel is dan toevallig in staat om buiten zijn gebruikelijke niche te groeien. De meeste invasieve humane schimmelinfecties (aspergillose, mucormycose, histoplasmose, cryptokokkose…) zijn zulke ongelukjes. Wij vormen ‘dead-end hosts’, gastheren die de ziekteverwekker niet verder doorgeven.

Om te groeien geven schimmels de voorkeur aan een graad of twintig, en boven de dertig graden beginnen de meeste het loodje te leggen. Onze belangrijkste bescherming tegen schimmelinfecties is daardoor onze hoge lichaamstemperatuur. Amfibieën, reptielen en vleermuizen in winterslaap hebben gewoon vette pech: de verkeerde temperatuur op de verkeerde plek. Een inmiddels gangbare theorie in de evolutieleer is dat een hogere temperatuur onze zoogdiervoorouders hielp de reptielen weg te concurreren. De dino’s werden gewoon allemaal opgevreten door schimmels. Ten opzichte van reptielen van dezelfde grootte gebruiken zoogdieren grofweg tien keer meer energie, maar kennelijk is dat het waard.

Vaccins ertegen bestaan nog niet en het aantal antifungale medicijnen is beperkt

De oversprong van dood materiaal naar levende zoogdieren wordt voor schimmels makkelijker naarmate ze gewend zijn aan hogere omgevingstemperaturen; in de warmere gebieden van onze planeet veroorzaken ze veel meer humane infecties. Een goede manier om meer schimmelinfecties te krijgen lijkt dus om de aarde te laten opwarmen en zo geleidelijk tolerantie te induceren. De eerste nieuwe pathogeen door het broeikaseffect hebben we mogelijk al: Candida auris. Deze gist werd pas in 2009 voor het eerst beschreven, maar is sindsdien op meerdere plekken in de wereld overgesprongen naar de mens, om daar behoorlijk nare en therapieresistente infecties te veroorzaken.

Voor de volgende, écht vernietigende pandemie zet ik mijn geld dus op een fungale pathogeen.

Schimmels zullen ons uiteindelijk allemaal opeten, maar hoe te voorkomen dat ze eerdaags beginnen ons al in levende staat te verorberen? Vaccins ertegen bestaan nog niet en het aantal antifungale medi­cijnen is beperkt. Resistentie is sowieso nog wel ‘een ding’ bij schimmels; isolaten van bijvoorbeeld bovengenoemde Candida auris kunnen ongevoelig zijn voor alles waar we momenteel over beschikken. Een permanente lockdown met mondmaskers dan maar?

Het verstandigst is wellicht om mee te evolueren: met het huidige tempo van opwarming van de aarde zou het handig zijn als uw achterkleinkinderen een centrale lichaamstemperatuur ontwikkelen van zo’n 38,5 graden Celcius. 

Lees ook 'Energetics of free-ranging mammals, reptiles, and birds' (Annual Review of Nutrition, 1999).

Meer van Miquel Ekkelenkamp
schimmels
  • Miquel Ekkelenkamp

    Miquel Ekkelenkamp werkt als arts-microbioloog in het UMC Utrecht. Onder de naam Miquel Bulnes schreef hij al verscheidene romans. Ekkelenkamp was al eerder (2011-2012) columnist voor Medisch Contact.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • J.M. Keppel Hesselink

    pijnarts, Bosch en Duin

    Mooi stuk. Dino's zijn warmbloedig. Mijn kippen zijn dino-nazaten. Warmer dan wij. Dino's zijn geen reptielen. Reptielen zijn koudbloedig. En wie weet moeten we snel met bacteriofagen gaan beginnen tegen fungi (en meteen tegen bacteriën dan). En ee...n voorsprong behalen over de Russen. Dan hoeven we ook die vieze antimycotica niet in te zetten...

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.