De criticus kraken

Met de toenemende welvaart na de oorlog, ontdekte de burger de keerzijde van welvaart. Dit leidde tot de romantische antitechnologische beweging die dubieuze medische praktijken omhelsde. Jonge en onervaren wetenschappers lieten zich aanvankelijk bij de neus nemen door het antiautoritaire discours van deze alternatieve geneeskunde.

Maar ouder en wijzer, ontdekten ze achter het discours het dogma. De pseudogeneeskunde baseert zich op geloof en autoriteit, niet op vrij onderzoek. De scherprechters van de gerandomiseerde gecontroleerde trial ontmaskerden nagenoeg de hele alternatieve zwikzwak als reguliere kwakzalverij.

Waar de vrijheidsstrijders van de evidence-based geneeskunde het gevecht aangaan met de kwakzalvende industrie, blijkt de staat met twee maten en gewichten te meten: één om de consument te beschermen tegen oneigenlijke gezondheidsclaims van de reguliere industrie en één om de leugenachtige gezondheidsclaims van de kwakzalversindustrie te beschermen tegen hun critici.

Veel kwakzalvers zijn lieve mensen die zich vastklampen aan hun illusies. Maar de oorspronkelijk goedaardige romantiek van de pseudogeneeskunde is ook een rijke voedingsbodem voor wie geld wil verdienen zonder scrupules. Aan de wanhoop van uitbehandelde patiënten valt fortuinen te verdienen, zeker als deze patiënten nog eens worden misleid door het gedogen van deze alternatieve leugenbrij.

De intellectuele gangsters die zich hebben vetgemest aan wanhoop, kunnen de beste advocaten in stelling brengen. Meer en meer proberen ze de rechter te overtuigen om critici te muilkorven. Rechtspraak is geen exact vak, rechters zijn nog vaak misleid door pseudowetenschappelijke dwalingen. Voor iedere criticus die doorzet, zijn er tien die zich laten wegjagen door bedreigingen.

Het zal geen toeval zijn dat in de bakermat van de moderne medische wetenschap, Engeland, de achterlijkste wet op laster geldt. Simon Singh, een groot wetenschapsschrijver, was op de website van de Britse vereniging van chiropraxie op gekke uitspraken over de behandeling van kinderen gestoten.

Chiropraxie kan soelaas bieden bij problemen van rug en nek, maar de manipulaties zijn niet onschadelijk. De grondlegger van de chiropraxie was een gebedsgenezer, Palmer. Niemand minder dan God had hem het inzicht gegeven dat 95 procent van alle aandoeningen ontstaat door blokkades in de wervelkolom die de energiestromen hinderen. Waar energie stroomt, loopt de open geest leeg.

Singh schreef dat er ‘geen klap van aan is’ dat chiropraxie kinderziekten kan behandelen en dat de Britse vereniging ‘vrolijk kwakzalverij verkocht’. De Britse vereniging voor chiropraxie klaagde daarop Singh aan voor laster. Singh week niet.

De Engelse rechter die het voorarrest uitsprak, Eady, is berucht om zijn kangoeroerechtspraak.
Hij stelde dat het aan Singh was om te bewijzen dat de Britse vereniging van chiropraxie wetens en willens kwakzalverspraktijken aanprees. Gezien het nooit kan worden uitgesloten dat deze vereniging bestaat uit leeggelopen geesten die oprecht in Palmer geloven, is dit onmogelijk.

Singh is echter een succesvol schrijver en heeft besloten het gevecht zowel met de kwakzalverij als met het Engelse gerecht aan te gaan, ondanks de torenhoge kosten in het Britse (on)rechtssysteem, hopende op Europa.

Wie een duur zitje koopt op de vlucht naar New York, wenst geen alternatieve bezemsteel. Er bestaan bewezen, experimentele of twijfelachtige behandelingen, maar geen alternatieve. Er is niets in honderd jaar geneeskunde dat suggereert dat het ‘kraken’ van rug en nek astma, darmkolieken, oorontstekingen of huilbuien bij kinderen kan genezen. Waar bewijzen over absurde gezondheidsclaims achterblijven, hebben artsen niet het recht, maar de plicht om patiënten correct in te lichten over dit kwakzalversbedrog. De rechtspraak moet weer rechtspreken. Dat betekent: iedereen gelijk voor de wet. Wie verdient aan behandelingen, moet bewijzen dat ze werken.

Luc Bonneux is epidemioloog