De belangrijkste ziekte

Er is geen artikel of onderzoeksprotocol dat niet begint met het aanprijzen van het belang van de ziekte die wordt onderzocht. De ernst en impact van de aandoening – en dus die van de onderhavige tekst – wordt met alle mogelijke krachttermen driedubbel onderstreept. De betreffende aandoening is dus altijd de grootste plaag van de mensheid, verantwoordelijk voor de meerderheid van humaan lijden en natuurlijk sterfte.

Welk specialisme kan de grootste mond opzetten?

Hart- en vaatziekten en kanker voeren al jaren een verbitterde strijd om de eerste plaats als belangrijkste doodsoorzaak in de westerse wereld. Infecties zijn uiteraard de meest prominente reden voor een intensivecareopname en malaria en hiv zijn wereldwijd de meest frequente killers. Longaandoeningen, nierziekten en diabetes vechten fanatiek om een plekje in de subtop van de eredivisie van gewichtige ziektes. Temidden van dit tumult over al die enorm belangrijke aandoeningen, die van zichzelf vinden dat ze verreweg het meest verantwoordelijk zijn voor menselijk leed en levenseinde, is het een wonder dat de overgrote meerderheid van de mensen tegenwoordig in redelijke gezondheid de pensioenleeftijd weet te halen.

Nu we zijn begonnen de ravage van de coronacrisis op te ruimen, is de discussie wat de belangrijkste ziekte is opgelaaid als nooit tevoren. Uitgestelde kankerbehandelingen, grote hartoperaties, vervangingen van geïnfecteerde heupprothesen en neurochirurgie buitelen over elkaar heen om prioriteit te krijgen in de nog krappe behandelcapaciteit van onze ziekenhuizen. Knappe specialisten hebben zich gestort op het ontwikkelen van ingewikkelde prioriteitenschema’s en beslissingsbomen. Een fundamentele discussie over interventies en therapie waar patiënten echt iets aan hebben versus behandelingen die hun beperkte gezondheidswinst (en vaak veel ongemak) opleveren ontbreekt, zelfs in deze tijd van relatieve behandelschaarste en de noodzaak keuzes te maken. In de discussies lijkt vooral leidend welk specialisme de grootste mond kan opzetten en schijnen oordelen van verpleegkundigen, geriaters, huisartsen en ethici te ontbreken. Om over patiënten zelf maar te zwijgen.

Is het aantal gewonnen jaren met kwaliteit van leven inderdaad zo groot na een grote prostaatoperatie, thoracale aortareconstructie, na de vijfde dotterprocedure, of na chemotherapie voor longkanker ten opzichte van een cochleair implantaat bij een doof kind, een donorniertransplantatie of een darmresectie bij een jonge vrouw met de ziekte van Crohn? Behandeling van psychische aandoeningen (al dan niet verergerd door de afgelopen periode van isolatie) of invaliderende artrose bij ouderen zijn natuurlijk niet zo sexy, maar wellicht vanuit het oogpunt van een patiënt minstens zo belangrijk als bijvoorbeeld zevendelijns palliatieve chemotherapie of het plaatsen van een intracardiale defibrillator bij een patiënt met beginnende dementie.

De vraag die zich ook wel een beetje opdringt is of het wel gaat om de belangrijkste ziekte of dat het vooral gaat om wie de belangrijkste dokter is. Want hoe meer acuut levensreddend je bent, hoe belangrijker je schijnt te zijn in de pikorde van gewichtigheid in de geneeskunde. Wellicht is het tijd voor een nieuwe ordening van importantie van specialismen, meer gebaseerd op de hoeveelheid kwaliteit die je weet toe te voegen aan het leven van je patiënten en hun familie.