Blogs & columns
Column

Count the bodies - Marcel Levi

1 reactie

Tijdens mijn opleiding kregen we bezoek van de beroemde Engelse internist Tony Mitchell. In de discussies over de mogelijke effectiviteit van een behandeling benadrukte hij de voor de patiënt relevante uitkomsten. Om dat kracht bij te zetten riep hij herhaaldelijk ‘count the bodies!’ Inderdaad is overleving dikwijls een overtuigende methode om de kwaliteit van een behandeling aan te tonen.

Voor het bepalen van de kwaliteit van een ziekenhuis ligt dat een stuk lastiger. Sinds enkele jaren publiceren ziekenhuizen hun sterftecijfers. Sommige ziekenhuizen adverteren zelfs enthousiast op de website dat hun sterftecijfer lager is dan dat van andere ziekenhuizen. Eveneens opgetogen kopten verschillende nieuwsrubrieken enkele weken geleden dat het sterftecijfer in ziekenhuizen de laatste jaren aanzienlijk was gedaald. Hoewel op het eerste gezicht niets eenvoudiger lijkt dan het tellen van de doden, bevatten deze statistieken talloze valkuilen. In de eerste plaats betreft de ziekenhuissterfte waar het CBS over rapporteert helemaal niet het ‘echte’ aantal overleden personen. Het gaat hier om een gestandaardiseerde index die weergeeft hoeveel overlijdensgevallen er in een ziekenhuis zijn ten opzichte van het landelijk gemiddelde, waarbij wordt gecorrigeerd voor geregistreerde nevendiagnoses. Een gemiddelde daling van dat getal geeft dus alleen maar aan dat ziekenhuizen het beter doen ten opzichte van een landelijk sterftecijfer en niet direct dat er in totaal minder overlijdensgevallen zouden zijn. De daling van de gestandaardiseerde sterfte in ziekenhuizen klopt dan ook helemaal niet met het aantal echte doden, hoewel circa een derde van de mensen in het ziekenhuis overlijdt. Het lijkt eerder dat veranderingen in het ontslagbeleid van terminale patiënten en registratie van nevendiagnoses bedoeld of onbedoeld de gestandaardiseerde ziekenhuissterfte laten dalen.

Uit angst voor een ‘slecht’ sterftecijfer en de gevolgen die dat zou kunnen hebben bij patiënten of toezichthouders, maken sommige ziekenhuizen merkwaardige capriolen in een poging dit cijfer te beïnvloeden. Zo werden bij enkele ziekenhuizen de afgelopen jaren speciale afdelingen ingericht die dan zogenaamd niet binnen de ziekenhuisorganisatie vallen en waar terminale patiënten kunnen worden opgenomen. Een overlijdensgeval op zo’n afdeling, die ik niet anders kan noemen dan succumbarium, telt dan niet mee voor de ziekenhuissterfte. Niet verrassend blijkt in het algemeen dat een laag sterftecijfer van een ziekenhuis gepaard gaat met een verhoogd sterftecijfer in de dertig dagen na ontslag uit het ziekenhuis.

Een andere manier om de ziekenhuissterfte positief te beïnvloeden is het veel fanatieker registreren van nevendiagnoses. Uit verschillende Nederlandse onderzoeken bleek immers dat die in sommige ziekenhuizen heel slecht worden bijgehouden in de landelijke medische registratie en hoe meer geregistreerde nevendiagnoses, hoe lager de gestandaardiseerde ziekenhuissterfte. In ons ziekenhuis leidde een sterke verbetering in de codering van nevendiagnoses tot een dramatische verbetering van de gestandaardiseerde sterfte, terwijl er echt ongeveer net zoveel mensen overleden als tevoren. En zo werden op veel plaatsen terstond extra medische codeurs aangesteld om maar een fraaier gestandaardiseerd sterftecijfer te krijgen, terwijl dat geld misschien wel beter was besteed aan het aanstellen van extra verpleegkundigen voor palliatieve zorg.

De gestandaardiseerde ziekenhuissterfte is dus wederom een goedbedoelde maar in de praktijk hoogst ongelukkige methode om de kwaliteit van zorg in een ziekenhuis vast te stellen. Gelukkig gaat er de laatste jaren steeds meer aandacht naar voor de patiënt relevante uitkomsten van zorg. Maar wie denkt dat ziekenhuissterfte daarbij helpt, schaart zich in een rij van onwetende en naïeve regelgevers in de gezondheidszorg.


Marcel Levi


<b>Download deze column (PDF)</b>
  • Marcel Levi

    Marcel Levi is internist, voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en hoogleraar geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Hugo van der Wedden

    medisch socioloog, Amsterdam

    Buitengewoon pijnlijk hoe ziekhuizen zich in allerlei bochten wringen om het sterftecijfer zo wenselijk mogelijk te presenteren aan een breed publiek. Zo pijnlijk dat het bijna lachwekkend is. Het meest verdrietig is natuurlijk dat dergelijke effecte...n allemaal voorzien zijn op het moment dat deze eis geïntroduceerd is door de Zorgautoriteit.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.